Het kan dus, één groot brokkenparcours rijden, een compleet fout beleid voeren en toch een stemmenkanon zijn.
26 mei 2014. Front National haalt in Frankrijk 25% van de stemmen, hoewel papa Le Pen enkele dagen geleden nog sneerde dat ebola de problemen in Afrika wel zal oplossen. In Groot-Brittannië is de grootste winst voor de conservatieve anti-Europese partij UKIP.
In Denemarken wint de Deense Volkspartij de Europese verkiezingen. De rechtse en populistische partij zou volgens exitpolls 23 procent van de stemmen hebben gehaald. In Oostenrijk is de grote overwinning voor conservatieven en extreem-rechts.
In Vlaanderen is de verrechtsing geconsolideerd: wat ooit als zwarte zondag begon, haalt nu in salonfähige versie de macht en de geesten binnen. Beleefd geweld via een dure mediacampagne, dat bleek voorlopig dan toch de succesformule.
Angst won
De woorden van de verkiezingsoverwinnaar zijn waarachtig in hun omkering: het geweld wil de moed overwinnen. De bange Vlaming heeft voorspelbaar gekozen: rechts wint massaal, zelfs CD&V en Open VLD winnen een zetel bij in kamer. Bart De Wever ziet het nu als ‘zijn verantwoordelijkheid’ om aan de afbraakpolitiek te beginnen, in opdracht van de kiezer. Die koos voor alle kleuren neoliberaal.
En links? Sp.a werd niet afgestraft voor haar links-liberale koers. Samen met Groen belanden ze allicht in de oppositie. Peter Mertens voerde een uiterst sterke campagne, maar verbijsterend genoeg haalt Liesbeth –Thatcher– Homans drie keer zoveel voorkeurstemmen.
Het kan dus, één groot brokkenparcours rijden, een compleet fout beleid voeren en toch een stemmenkanon zijn. Dat is de drieste Maggie-paradox waar sociologen en filosofen zich eens grondig over moeten buigen: razend populair worden met een onmenselijk beleid. Ok, …het zijn vrouwen die stemmen winnen. We zijn er vet mee.
Alleen links-light in oppositie?
Met het wegvallen van PVDA+ als rugdekking in het Vlaamse parlement valt het te verwachten dat Groen en Sp.a een charmeoffensief beginnen richting de rechtse kiezer, door meer naar rechts op te schuiven. Wordt dat het nieuwe ‘realisme’ van de progressieve verontwaardiging?
Daar komt bij dat deze verkiezingen niet over B-H-V gingen maar wel degelijk over datgene wat echt relevant is: links versus rechts. Neoliberalisme versus superdiverse solidariteit. Het mocht niet baten, empathie scoort vandaag niet.
Na de ‘Derde Weg’ heeft het neoliberalisme immers een nieuwe adem gevonden via het conservatisme. Als reactie op het hyperindividualisme steekt het gemeenschapsdenken nu terug de kop op, weliswaar in functie van de natie-als-bedrijf. De dwingende ‘teamspirit’ dient om iedereen aan de roeiriemen van onze luchtbeleconomie-zonder-jobs te krijgen, ahoy. Protesteren in muiterij.
Cultuur als strijdtoneel
Maximaal links heeft werk op de plank en de wind op kop: nog meer inzetten op basiswerking, sensibilisering en mobilisering om er voor te zorgen dat de pijlsnelle en te verwachten toename van onvrede nog meer door (extreem) rechts wordt gerecupereerd. Doorheen het lijden wijs, dat wisten de Grieken al.
Als ‘gemeenschapsvorming’ de nieuwe neoliberale dekmantel is, dan wordt de cultuurpolitiek de volgende 5 jaar cruciaal. Vergis u niet: de collaboratie is al begonnen. Directeur Paul Dujardin (Bozar) die er eerder al op aanstuurde dat Karel De Gucht een voorwoord mocht brengen in de catalogus van de lopende tentoonstelling van Michaël Borremans, organiseert op 12 juni ‘een boeiende avond rond een duurzame cultuurvisie als een venster op een betere wereld’.
Deze propagandistische boodschap kondigt een hoogmis in pseudoprogressieve spin aan, want het gaat over de boekpresentatie van de affairist Johan Swinnen (N-VA), De Teen van Heraclitus en het penseel van David Teniers, met de veelzeggende ondertitel: Ondernemend denken over cultuur in Vlaanderen. …’cultuur is immers een basisbehoefte voor iedereen en bij uitstek gemeenschapsvormend.‘ Uiteraard, doe alvast de V-groet.
De cultuurstrijd wordt de volgende vijf jaar een symbolische strijd. De sector zal zichzelf moeten uitzweten, te beginnen met de eigen angsten die onze polariserende gemeenschap vandaag zo intens cultiveert. De speeltijd is voorbij, maskers zullen vallen, to squad or not to squad, de radicale democratie kan aan haar louterend werk beginnen.
Robrecht Vanderbeeken, filosoof.
