[Boek opgefrist] >>> Dwarse Vrouwen <<<

“De gelaagde emancipatie van autochtone vrouwen en de bevrijding van allochtone vrouwen”. Met deze stelling werd 7 jaar geleden het emancipatiebeleid in Nederland door toenmalig minister de Geus gepresenteerd. De discussie over geslaagde emancipatie van autochtone vrouwen riep veel maatschappelijke discussie op. Maar de achtergestelde positie van allochtone vrouwen werd niet echt in twijfel getrokken. Dat lezen we in de inleiding bij een bundel over allochtone en autochtone vrouwen met de naam 'Dwarse vrouwen'.

In de inleiding legt de onderzoeker, psychologe Joke van der Zwaard, de betekenis uit van autonomie bij allochtone vrouwen. Ze besteedt bijzonder veel aandacht aan de sociale ongelijkheid binnen de gezondheidszorg en vraag zich af of de allochtone vrouwen genoeg maatschappelijke kansen in de nieuwe samenleving krijgen. In haar onderzoek 'Gelukzoekers'(2009) over de huwelijksmigranten in Nederland beschrijft ze hun zoektocht naar het verloren zelfvertrouwen en bekritiseert ze het falende integratiebeleid.

De bevalling in een politie-uniform

In het emotionele verhaal 'harde heelmeesters en hysterische vrouwen' worden de pijnklachten bij de bevalling van een Nederlandse politieagent van Turkse origine door de zorgverleners niet echt als alarmerend erkend. Het gevolg was dat haar baarmoeder scheurde. Ze kreeg het gevoel dat ze volgens haar uiterlijk en etnische origine werd behandeld. “Ze was stellig van mening dat hulpverleners haar uitschreeuwende pijn wel serieus hadden genomen wanneer zij haar politie-uniform zou hebben aangehad. Dat zouden hulpverleners zich aan moeten trekken, want het is niet te verwachten dat vrouwen hun politie-uniform of andere indrukwekkende statussymbolen gaan aantrekken als ze kinderen gaan baren”.

De pijnklachten bij de allochtone vrouwen worden vaak minder serieus genomen. Wanneer migranten op een expressieve wijze hun gezondheidsklachten onder de aandacht van hulverleners proberen te brengen, wordt dit meteen als “mediterrane klachtenpresentatie en hysterie” geïnterpreteerd.

Een vrouw zijn bij de politie

In een ander betoog genaamd 'waar is onze eer' bespreken Janine Janssen en Janine van den Berg wat het in de praktijk betekent om een vrouw in politie-uniform te zijn. Het blijkt dat de professionele erkenning nog lang niet evident is bij de autochtone politievrouwen. Ze zijn nog steeds op zoek naar 'hun eergevoel'. Ze pleiten ervoor dat hun professionele competenties en werkervaring op een adequate manier erkend worden door de mannelijke collega’s. Een vrouw zijn betekent volgens hun perceptie niet, dagelijks veelkleurige opmerkingen over je uiterlijk te moeten slikken. In hun doen en handelen blijven ze vrouwen, maar ze willen echt niet als het zwakke geslacht van het politieteam gezien worden.

Het behouden van dubbele nationaliteit

In het verhaal 'Moederland Marokko, Vaderland Nederland' worden de gevoelens van Marokkaans-Nederlandse vrouwen ten opzichte van het 'Vaderland Nederland' besproken. De vrouwen vinden het erg dat bij het huidige maatschappelijke debat over het behoud van de dubbele nationaliteit hun loyaliteit ten opzichte van Nederland in twijfel wordt getrokken. Het is, volgens de auteurs, toch helemaal vanzelfsprekend dat zij Nederland als hun thuisbasis beschouwen en hun 'Moederland Marokko' meer als een geliefd vakantieland.

Het vertrouwen in de maatschappelijke kansen

In het artikel 'een (woord) van ons' van Melanie Eijberts wordt gesproken over de vereiste kennis van de Nederlandse taal bij allochtone vrouwen. “Wanneer is onze kennis van de Nederlandse taal goed genoeg om een baan op niveau te krijgen?” vragen de allochtone vrouwen zich af. Ze zijn het erover eens: “taal is geen doel op zich is, maar de sleutel om dingen te kunnen doen”. Ze vinden het zelf frappant dat hun taalniveau voldoende was om de studie op de Nederlandse universiteit met succes af te ronden, maar onvoldoende op de arbeidsmarkt. “Als het taalniveau van de moedertaalspreker de impliciete (en onhaalbare) norm is, dan is taal een ondoorzichtige manier om mensen uit te sluiten”, beweert de auteur van dit verhaal.

Alleenstaande moeders

In het verhaal 'Alleenstaande moeders: emancipatie tegen de stroom in' word over het emancipatiefenomeen van alleenstaande moeders van andere origine gesproken. “De autochtone vrouwen, evenals hun familieleden en vrienden, legden veel meer de nadruk op het huwelijk en het kerngezin als de beste plaats om kinderen op te voeden. Ze vinden het goed en normaal om met de vader van hun kinderen samen te wonen.” Tegelijkertijd beschouwen alleenstaande allochtone moeders hun situatie als bevrijding. Schrik van huiselijk geweld houdt hen tegen om met een nieuwe partner samen te gaan wonen. “Een man in huis kan dus het verlies van controle betekenen over financiële middelen die toch al beperkt zijn. Om hun onafhankelijkheid te behouden kiezen veel vrouwen ervoor om af te zien van alimentatie”. Deze vrouwen geven duidelijk aan dat ze niet meer de beperkingen in hun bewegingsvrijheid willen accepteren.

'Bondgenoten en geestverwanten'

Deze veelkleurige bundel bestaat uit 21 getuigenissen, brieven, verhalen en columns die de belangrijkste maatschappelijke thema’s rond emancipatie dwars bespreken. Een andere invalshoek geeft een verrassende, genuanceerde blik op de bestaande clichés en stereotypen rondom vrouw zijn. Allochtoon of autochtoon, ze zijn allemaal gelijk in hun streven om van hun oorspronkelijke banden en de opgelegde dogma’s los te komen. Echt vrij zijn is nog niet vanzelfsprekend voor elke vrouw in de westerse samenleving.

‘Dwarse vrouwen’ richt zich op alle vrouwen die de maatschappelijke discussie over het feminisme en de emancipatie willen aangaan. Alle personages in deze bundel van de 'Griekse lesbienne' tot de 'hoogzwangere Turkse politievrouw' zijn op zoek naar eigen autonomie en erkenning als volwaardige persoon.

Met veel leesplezier vind je hier veel bondgenoten en geestverwanten.

>>>

Joke van der Zwaard, Janine Jansen, Saskia Keuzenkamp, Fouzia Outmany
Aksant, Amsterdam 2009, 148 blz., € 19,90.

>>>>

Deze recensie kwam tot stand in het kader van de Kif Kif workshop 'Hoe word ik boekrecensent' onder leiding van Eric Hulsens