What about the contemporary redefinition of politics as the art of expert administration, which means politics without politics?
Slavoj Žižek.
De wereld neemt meer en meer een onmiddellijke natuur aan. Een van de ironieën daarvan is dat er geen tijd meer is om ideeën te laten bezinken. En dat heeft een effect op alle aspecten van ons leven. Zelfs de journalistiek valt vaak, onder de druk van de onmiddellijkheid, in de bekoring van de gemakkelijkste en meest sensationele berichtgeving. De gemakkelijkste weg is de snelste. De meest sensationele verkoopt beter. Een combinatie daarvan zal zonder enige verrassing onze tijdperk typeren.
De deadline-cultuur is verantwoordelijk voor een groot deel van onze technologische vooruitgang maar tegelijkertijd voor onze huidige onmacht tegen de sombere schaduw van de misinformatie. Alles moet onmiddellijk gebeuren. En dat is positief (we krijgen in ‘real time’ te weten wat De Wever denkt over het laatste voorstel van Di Rupo) en negatief (het laatste voorstel van Di Rupo was zo’n dikke boterham dat niemand de tijd heeft gehad om te weten waarover het gaat… maar dat doet er niet toe want we moeten niet begrijpen wat Di Rupo voorstelt, we moeten weten wat De Wever daarvan denkt).
De onmiddellijkheid typeert het heden. Om relevant te blijven ondanks de snelle loop der tijden moeten mensen zoals Žižek op een bijzonder tempo hun ideeën kunnen ontwikkelen. En dat kan hij wel. Žižek kan ook zijn ideeën verpakken in een strak rebels jasje en onder de gerespecteerde “denkers” zal je moeilijk iemand vinden met een hoger standup-comedian gehalte dan hij. Hij weet al te goed dat we leven in tijden, zoals iemand ooit zei, waar “People are taking the comedians seriously and the politicians as a joke”.
Tussen grapjes, anekdotes en heel uitgewerkte analogieën, komen we aan in een wereld van “products deprived of their malignant property”. Een wereld van bier zonder alcohol, room zonder vet en koffie zonder cafeïne. Met de nu al onmogelijk te verbergen klimaatverandering, hebben we zelfs te maken met zomers zonder zon en winters zonder sneeuw. Daaraan koppelt Žižek, niet zonder enig gevoel voor humor, de meest recente tendensen van onze samenleving: de monoculturele verwachtingen van de multiculturele maatschappij, de politiek zonder politiek van de technocraten en de democratie zonder participatie.
Tegen een landschap van vreemde polemiek, omwille van het nu al beroemde ‘opiniestuk’ (per cosi dire) van Filip Buekens en Geerdt Magiel in De Standaard, dat op basis van beledigingen ons wil waarschuwen over het gevaar van de nonsens van Žižek, vertrekt hij vanuit de 9de Symfonie van Beethoven om op een verrassend coherente manier te spreken over het Europa van vandaag: over de Indignados- en Occupy-bewegingen, de untouchability van het Kapitalisme en over de rol van de intellectualiteit in deze tijden.
Het is alleszins duidelijk, af te leiden aan een volle Henry Le Boeuf zaal van Bozar (met extra stoelen op het podium), het applaus af en toe, het lachen van mensen die hun realiteit herkennen in zijn fantasierijke schepping van een metaforische wereld, dat Slavoj Žižek KAN spreken. Het is totaal geen nonsens. Het kan cynisch lijken, het kan overdreven klinken, maar nonsens is het in ieder geval niet. Žižek kan de mensen bereiken. Žižek kan de rebelse jongere generatie bereiken (hoe veel kranten, hoeveel opiniemakers kunnen dat vandaag ook zeggen?). Žižek kan effectieve twijfels zaaien over ons blinde vertrouwen in het systeem. Dáárom is hij een waarschuwing waard.
En een dag later in Terzake, geen roddelpers, dus, begint de berichtgeving over de lezing met een close-up van Lieven Verstraete die zegt “…een intellectuele clown, een filosofische charlatan maar tegelijkertijd ook…” duidelijk een citaat van tegenstanders van Žižek, maar op TV zie je geen aanhalingsteken, natuurlijk, dus je bevestigt wat je citeert. Daarna zijn er wat sensationele stukjes over de chirurgische mogelijkheid van een man met twee penissen of ‘blunt statements’ zoals “Only a renewed leftist egalitarian vision can save Europe” die buiten hun context heel weinig betekenen (uitzending Terzake).
Terzake heeft blijkbaar geen tijd gehad om de info van de lezing van Žižek te laten bezinken. Zij hebben de lezing ‘geprocessed’ en daar een gemakkelijk en sensationeel stuk van gemaakt. Zijn zij de mensen die ons zullen helpen om de wereld in zijn complexiteit te begrijpen?
Op woensdag ochtend probeerde ik te vertellen aan een collega, een intelligente mens, een kritische mens, een die de krant leest en naar canvas kijkt, dat ik een boeiende lezing had bijgewoond.
Van wie? – vroeg hij.
Žižek, een Sloveense filosoof – antwoordde ik.
Nooit van gehoord… wacht… dat is toch geen filosoof!
Hoezo?
Ik heb toch gehoord dat hij een charlatan was.
Ik vond het angstaanjagend: een beledigend opiniestuk of een openingszin van Lieven Verstraete kunnen bepalen wat zo veel Vlamingen gaan denken over een gerespecteerde spreker die zij niet kennen. Een geweldige tweede opiniestuk in DS dat een repliek biedt over de geloofwaardigheid van Žižek is onbelangrijk. Niet weten wie Žižek is is onbelangrijk. Een Doctoraat in Filosofie is ook onbelangrijk tegenover een openingszin van Lieven Verstraete…
Jammer genoeg, lijkt het erop dat ‘de decaf era’ ook journalistiek bevat zonder journalistiek. Met de gruwelijke gevolgen vandien.
The entire lecture can be found here
From 15:25 on you can listen to the man himself and decide for yourself, instead of letting Buekens, Magiel & Verstraete decide it for you.
______________________________________________________________________________________________________________________
Orlando Verde is geboren in Venezuela in 1977, maar woont in Antwerpen sinds 2001. Hij is informaticus van opleiding en schrijft en maakt films af en toe. Eigenlijk vertelt hij vooral graag verhaaltjes.
Eerdere publicaties:
