De toestand in Iran is dezer dagen nog steeds zorgwekkend en door deze roman krijgt de lezer een beetje zicht op de machtsstructuur.
Hij begreep dat de geschiedenis maakbaar was en de mens voor zijn eigen geluk kon zorgen.
Kader Abdolah is het pseudoniem van Hossein Sadjadi Ghaemmaghami Farahani (Arak, 12 december 1954). De schrijver vestigde zich na een vlucht uit Iran in 1988 in Nederland. Hij debuteerde in 1993 met de verhalenbundel 'De adelaars', waarna meerdere romans en verhalenbundels volgden. Hij brak in 2005 door met de roman 'Het huis van de moskee', die wordt verfilmd. In 2008 bracht hij tegelijkertijd een eigenzinnige hertaling uit van 'De Koran' en een levensbeschrijving 'De boodschapper', de profeet Mohammed.
In de roman De koning voert Kader Abdolah zijn betovergrootvader, die ruim honderd jaar geleden premier van Perzië was ten tonele. Het is een roman over de sjah van Perzië, die op 1 mei 1896 werd vermoord. Sjah Naser ed-Din Kadjar (1831-1896) genoot van zijn rijkdommen, zijn kat en zijn poëzie, en ook van zijn harem met ruim tweehonderd vrouwen. Net als zijn vader liet hij het bestuur van het land voornamelijk over aan de grootvizier. Deze Mirza Kabir was een ervaren bestuurder, die inzag dat Perzië hopeloos verouderd was. In het door-en-door corrupte land, waar Rusland, Frankrijk en Engeland streden om de invloed, wilde de vizier vooruitgang: telegrafie, treinen, democratisering met onder andere een grondwet.
Het alom heersend wantrouwen en hun verschil van inzicht over hoever de modernisering moest gaan, kostten de vizier het leven. En uiteindelijk ook de sjah zelf. Kader Abdolah stuwt zijn roman aanvankelijk zéér traag maar wel sterk opgebouwd naar een hoogtepunt. 'De Koning', zoals hij in dit nieuwe boek heet, leren we kennen als een gevoelige man. Het lukt hem niet een mannelijke troonopvolger te verwekken, maar dat belet hem niet zielsveel te houden van zijn dochter Tadj. Zijn meest trouwe metgezel is zijn kat Sharmin. Als die op een dag verdwijnt, neemt de koning ter vervanging een vertederend dorpsjochie (doet een beetje denken aan een hofnar) op in zijn paleis. De rest van het paleis kan het verwende kind niet uitstaan, maar de sjah kijkt alleen naar wat hij zelf leuk vindt en trekt dit door tot in het extreme. De Koning zit in een hopeloze situatie. Zijn ooit glorieuze land is gebieden kwijtgeraakt en verarmd. Hij wil het in ere herstellen, zoals zijn vader hem dat heeft opgedragen.
Zijn moeder, een keiharde vrouw maant hem harder op te treden tegen zijn tegenstanders en zijn adviseurs houden er een dubbele agenda op na. Hijzelf heeft zelf weinig voeling met zijn onderdanen tot berichten door telegrafie naar hem gestuurd hem duidelijk maken hoe erg het met zijn onderdanen gesteld is. Mensen huilen, mensen smeken, mensen worden beroofd, de boeren zijn getroffen door een sprinkhanenplaag, de vrouwen worden verkracht, de kinderen worden blind van de pokken, de jongens lijden aan haaruitval. Moeder wij voelen ons machteloos. Aanvankelijk trekken de vizier en de heerser samen op. De sjah is verrukt van de tapijtfabriek, die de vizier laat bouwen. De Britten mogen een telegrafielijn aanleggen naar India. Als dank krijgt de sjah een eigen telegrafiecabine met verbindinge
n door het land. Maar dat de vizier de Franse grondwet laat vertalen, gaat de sjah veel te ver. Hij wil wel wat vernieuwing, maar geen democratie. Dat blijkt als de illegale oppositie te machtig wordt, met behulp van een paar ayatollahs Hij geeft de vernieuwers zogezegd de ruimte een grondwet op te stellen, om vervolgens bloedig toe te slaan. Het is de verteller Kader Abdolah gelukt een meeslepend verhaal te schrijven dat ons beter in staat stelt om 'de Arabische lente te begrijpen'.
We zien de uitzichtloze strijd van die eigenwijze, eenzame sjah die alleen maar aan macht voor zichzelf denkt en niet aan de verbetering van de levensstandaard van zijn onderdanen. Abdolah Kader is een uitstekend vertegenwoordiger van Perzische vertelkunst. Zijn taal is ook heel visueel en doet zijn personages werkelijk tot leven komen. De toestand in Iran is dezer dagen nog steeds zorgwekkend en door deze roman krijgt de lezer een beetje zicht op de machtsstructuur.
De koning - Kader Abdolah, 2011 Uitgeverij De Geus, ISBN 9789044515428, richtprijsprijs € 22,50 412 pagina's http://www.youtube.com/watch?v=PNUKwyiIaUo
http://www.youtube.com/watch?v=jN-Emgu0_R0
