Het N-VA-model is tot in de puntjes uitgewerkt: een robuuste ideologie met een heel lange geschiedenis, verpakt in soundbytes die klaar zijn om opgenomen te worden in de massamedia, zegt Ico Maly. Hun communicatie was hun sterke punt, maar blijkt nu de achilleshiel te bevatten.
Onder het voorzitterschap van Bart De Wever werkte N-VA als een goed geoliede communicatiemachine. De Wever verscheen altijd ongemeen goed voorbereid aan de debattafel. De wonden van de tegenstrevers waren gekend en de oneliners, metaforen en hyperbolen die erin gestrooid werden, waren vaak meer zoutzuur dan zout. De partij genoot ook van een 'état de grâce'. Een misstap of overmoedigheid konden nog weggelachen worden met een kwinkslag hier en daar of een guitig lachje. Die tijd lijkt na dit weekend voorbij. De vertoogmachine van N-VA begint serieus te sputteren en dat is ook af te lezen aan de peilingen.
Het communicatiemodel van De Wever en zijn partij is simpel maar duidelijk. N-VA spreekt vanuit de underdogpositie (ook al zitten ze al jaren aan de beleidstafel) en keert zich tegen 'de elite'. De partij stelt zich bij momenten zelfs op als een activistische middenveldorganisatie. In het vizier liggen de PS, de zogenaamde linkse kerk en uiteraard ook de vakbonden en de mutualiteiten. Zij liggen in de weg om Vlaanderen om te vormen tot een neoliberaal werkgeversparadijs. De opeenvolging van N-VA-acties naar het middenveld spreekt boekdelen.
Zo rijdt N-VA in 2005 onder leiding van De Wever met 12 camions vol namaakgeld naar Wallonië om de ondoorzichtige 'transfers' aan te klagen. In wezen heeft men hier natuurlijk de interpersoonlijke solidariteit in het vizier. De aanval van N-VA op het ACW was nooit gezien in ons land. Een politieke partij die open en bloot in de juridische aanval gaat tegen een vakbond. Ook hier vaart de partij onder de vlag van openheid en transparantie, maar het verzwakken van dit kritisch middenveld is de ware betrachting. Het is ook geen toeval dat Zuhal Demir er weer als de kippen bij was om te trachten de meer-uitkeringen van de RVA in de schoenen te schuiven van de vakbonden. Net zoals het geen toeval was dat de ondervoorzitter van N-VA Kaprijke Baeke vanuit zijn functie bij het Vlaams Huisartsensyndicaat een aanval inzette op de socialistische mutualiteiten.
N-VA doet aan politiek in een gramsciaanse zin: de geesten van de mensen moeten worden veroverd. Als we met zijn allen overtuigd zijn dat het middenveld corrupt is, dan houdt niemand N-VA tegen om dat middenveld te muilkorven. Communicatie in en via de (massa)media is voor N-VA dan ook van cruciaal belang. Het N-VA-model is tot in de puntjes uitgewerkt: een robuuste ideologie met een heel lange geschiedenis, verpakt in soundbytes die klaar zijn om opgenomen te worden in de massamedia. De Wever communiceerde bovendien niet alleen puur politiek, hij en zijn kompanen investeerden ook sterk in de communicatie van identiteit. De Wever is de man die het kan, die zowel in zijn privé als in de politiek de moed en de kracht had om alles te veranderen. N-VA eigent zich een imago aan van rechtlijnig, moreel en doortastend. Een partij die tegen de stroom in durft gaan, die echte verandering zal realiseren voor de mensen.
Vandaag blijkt dat net in die communicatiemachine de achillespees zit. De identiteit die N-VA zich aanmeet, botst steeds meer met hun politieke communicatie en praktijk. Niet alleen de goedlachse De Wever maar ook de onelinerspuwende De Wever die tegen de establishmentstroom ingaat is verdwenen. De Wever en zijn N-VA zijn vandaag zelf de macht en ze lopen er wat verzuurd bij. Het wordt steeds meer mensen duidelijk dat die kracht van verandering op de meeste vlakken geen verandering ten goede is. In tijden van crisis keer op keer de vakbonden viseren terwijl Jan Jambon de frauderende diamantairs de handen boven het hoofd houdt, maakt natuurlijk duidelijk dat de verandering die N-VA op het oog heeft niet meteen een sociale verandering zal zijn. De besparingen in het kritische middenveld bevestigen dat nogmaals. De puinhoop in Turnhout is niet meteen goede reclame en in Aalst bespaart men 20% op de overheidsdiensten, maar investeert men wel sterk in Vervlaamsing. De verandering betekent in de praktijk een verarming op alle mogelijke vlakken.
>>> Dit opiniestuk verscheen vandaag op knack.be
>>>> Ico Maly is doctor in de cultuurwetenschappen, coördinator Kif Kif en auteur van 'N-VA. Analyse van een politieke ideologie'
