Een geloofwaardige en empathische spiraal van onzekerheid, angst en prestatiedruk.
De poster doet het ergste vermoeden: een naakte vrouw met glanzende donkere huid adoreert een heldhaftige witte man, een wielrenner in regenboogtrui. Zowel etnische- als genderverhoudingen worden in één beeld ingezet op een (op zijn zachtst uitgedrukt) ‘provocerende’ manier. ‘Aandacht trekken is toch de functie van een poster?’, zullen sommigen opperen, ‘Een ophefmakende poster is een goede poster’.
Daar kunnen we natuurlijk over discussiëren. Maar het is de poster voor de nieuwe film van Koen Mortier, de regisseur van Ex Drummer, een van de Vlaamse films met de meest gratuite seksistische en racistische passages in recente jaren. Ook dat doet het ergste vermoeden. Net als het verhaal van een Belgische wielrenner die zijn verplichte retraite doorbrengt in Senegal, waar hij zijn tijd verdoet in een milieu van drugs en prostitutie. Fraai is anders. Weeral de vrouw gereduceerd tot seksobject. Weeral ‘Afrika’ als chaotisch Heart of Darkness.
Maar de poster dekt de lading niet: Koen Mortier maakte met Engel een sobere film die de ergste vermoedens overleeft.
Vlaams dream team
Engel opent met een waarschuwing over het onderscheid tussen feit en fictie. De film doet namelijk erg veel denken aan het controversiële verhaal van Frank Vandenbroucke, al meteen een even ernstige gevoeligheid als de beeldvorming over Senegal(ese vrouwen). En de ernst waar men met die gevoeligheden is omgegaan is voelbaar.
In Engel volgen we Thierry Brasfort, vanaf een vreselijk koersongeval tot de noodlottige ontknoping. Onderweg ontmoet hij Fae, een Senegalese fille de soir die poëzie uitstraalt. Ze noemt zichzelf een gazelle en daartegenover staat ook een coureur die wat hij doet als prostitutie beschouwt. Beiden bieden hun lichaam aan aan wie daarvoor betaalt en geen van beiden kan daaraan ontsnappen. Het is juist die weerspiegeling tussen onverwachte zielsverwanten, die herkenning, die een verhaal dat zeer fout had kunnen uitdraaien, nuanceert. Engel is in eerste instantie stevige kritiek op de topsportindustrie, wielerfans inbegrepen. De druk van de topsport, de frustratie van de velen die het net niet zullen halen is tastbaar.
Een Vlaams dream team draagt in het maken van deze film de grootste verantwoordelijkheden. De labiele trekjes van Brasfort boden director of photography Nicolas Karakatsanis de kans om zich te bevrijden van normen en conventies en de camera te voeren zoals het hem zinde. De gedurfde montage van Nico Leunen geeft ook boeiende vorm - met meerdere verhaallijnen, verteltijden, dromen en hallucinaties - aan Monoloog van iemand die het gewoon werd tegen zichzelf te praten, een boek van Dimitri Verhulst. De Franse topper Vincent Rottiers verkent alle denkbare acteerregisters, van absolute verliefdheid tot paranoïde hopeloosheid. En de Frans-Senegalese Fatou N’Diaye kruipt in het huid van Fae met aisance en injecteert haar met charme en integriteit.
De schokscenes die ondertussen signatuur van Mortier zijn geworden, zijn er ook, maar vallen niet uit de toon. Engel blijft een geloofwaardige en empathische spiraal van onzekerheid, angst en prestatiedruk. Tegen alle verwachtingen in.
**
Engel, een film van Koen Mortier, vanaf 19.09 in de bioscoop.
Engel is de openingsfilm van het Filmfestival Oostende. Ook op het programma: BlacKKKlansman (Spike Lees satire over de binnenkant van de Ku Klux Klan, pijnlijk relevant in het licht van recente gebeurtenissen, van Charlottesville tot Schild & Vrienden), Rafiki (verrassende Kenyaanse film over omgang met homoseksualiteit in hedendaags Nairobi), Ce Magnifique gâteau (een kritische parel over het Belgisch koloniaalverleden. Surrealistische taferelen gefilmd in poëtisch stop-motion, onlangs bekroond in het belangrijkste animatiefilmfestival van Europa) en meer, van 7 t/m 15 september. Alle info: https://www.filmfestivaloostende.be
