A: Afstand
Het eerste wat ik nodig heb na een racistisch voorval is afstand van de situatie. Een stressvol moment dat bij sommigen een fight-or-flight reactie opwekt, leidt bij mij meestal tot een freeze. Ik kan niet meer uitdrukken wat ik denk, en wil eigenlijk gewoon uit de situatie verdwijnen. Daarom helpt het nog het meest om me weg te krijgen uit de situatie, afstand te creëren en me zo de kans geven het voorval te verwerken.
Je kan me ondersteunen door het woord te nemen wanneer je ziet dat ik bevries in het moment. Zo geef je mij intussen de kans om afstand te nemen en terug tot een normaal hartritme te komen. Wat echt niet helpt, is me forceren om meteen te reageren op wat er net is gebeurd. Een emotionele reactie wordt achteraf waarschijnlijk tegen me gebruikt en het laatste wat ik wil doen is verdere stereotypering in de hand werken.
Het is belangrijk om de verantwoordelijkheid om te reageren op racistische voorvallen niet enkel over te laten aan de slachtoffers van racisme: zeg het zelf ook als er iets gebeurt wat niet oké is, waarschijnlijk wordt het jou zelfs meer in dank afgenomen dan wanneer het van het slachtoffer komt.
B: Bevestiging
Ben jij niet overtuigd dat dit met racisme te maken had? Hou die mening dan even voor jezelf. Luister goed naar mensen die dit ervaren, want vaak is er meer aan de hand dan je als buitenstaander hebt aangevoeld
Een racistisch voorval weegt op je ziel, of het nu gaat om agressie naar jou of iemand anders toe, of een kleine opmerking die een groter probleem blootlegt. Zelfs kleine momentjes kunnen zo gaan doorwegen en pijnlijke deuken in je zelfbeeld achterlaten. Maar wat deze deuken verder verdiept, is de ontkenning en relativering achteraf. Het is moeilijk om op je eigen ervaring en gedachtegang te blijven vertrouwen, als je achteraf wordt overtuigd dat je je het eigenlijk maar hebt ingebeeld.
Daarom is het zo waardevol als je bevestigt dat jij hetzelfde hebt gezien, gehoord of gemerkt als ik, zeker als je laat merken dat jij dit ook niet OK vond.
Ben jij niet overtuigd dat dit met racisme te maken had? Hou die mening dan even voor jezelf. Luister goed naar mensen die dit ervaren, want vaak is er meer aan de hand dan je als buitenstaander hebt aangevoeld en misschien zie je het de volgende keer toch net iets anders.
Wat niet zinvol is, is me proberen overtuigen dat dit waarschijnlijk geen racisme was en/of niet zo bedoeld was. Voor jou lijkt dat misschien troostend, maar voor mij zorgt het dat ik het voorval nog meer ga internaliseren. Daarbij krijg ik het gevoel dat ik jou niet kan vertrouwen op zulke momenten.
C: Controle
Slachtoffer zijn van racisme kan heel machteloos aanvoelen. Soms kost het veel tijd en moeite voor ik het gevoel heb wat controle te hebben over de situatie waarin ik me bevind. Dit is een probleem waarvoor ik ook nog geen goede oplossing heb gevonden, dus de volgende tips zijn vooral voor mezelf of andere mensen die soms slachtoffer zijn van racisme.
De controle over je zelfbeeld is iets wat je niet uit handen mag geven. Laat jouw eigenwaarde niet beïnvloed worden door de racistische denkpatronen van anderen
Vergeet niet om je eigen omgeving te vormen wanneer je kan. Omring je met mensen die je begrijpen, ga discussies aan wanneer de andere persoon daar begrip voor kan opbrengen, steun antiracistische initiatieven zodat die veranderingen op grotere schaal teweeg kunnen brengen, ...
Om uitputting te vermijden: “pick your battles”. Je weet dat je niet in je eentje de wereld zal veranderen en dat sommige mensen onverbeterlijk zijn, besteed daarom niet te veel tijd en aandacht aan hen. Als je eraan onderdoor gaat, kan je helemaal niet meer bijdragen en daarmee is niemand geholpen.
Wat je niet mag doen, is je zelfvertrouwen volledig baseren op de meningen van anderen. De controle over je zelfbeeld is iets wat je niet uit handen mag geven. Laat jouw eigenwaarde niet beïnvloed worden door de racistische denkpatronen van anderen.
Over de auteur:
Mara Tasheni is een pseudoniem.
