Het failliet van de multiculturele samenleving? De samenleving vandaag is diverser dan ooit. Ze is superdivers.
Zou een pagina in het Arabisch in De Morgen een oplossing kunnen zijn voor het failliet van de multiculturele samenleving? Die vraag werd zaterdag gesteld door Jan Callebaut. Of dit een ironische vraag was of een goed bedoeld voorstel om toenadering te zoeken tot de moslimsgemeenschap laten we in het midden. Het voorstel getuigt echter wel van weinig kennis van de problemen die Callebaut zelf in zijn column daadkrachtig benoemt. Bovendien lijkt hij te vergeten dat de 2de generatie Vlamingen van andere etnische origine Nederlands leest en schrijft en is het hoogst onwaarschijnlijk dat de ‘rebels without a cause’ waar hij het over heeft plots DM zullen oppakken om die met een kopje koffie in een cafeetje in de Dansaertstraat te gaan zitten lezen. Niet in het Arabisch, Berbers, Turks, of eender welke andere taal. Daarbij ook nog de opmerking dat de verschillende varianten van het Arabisch slechts enkele van de minderheidstalen zijn die gesproken worden in de straten van Brussel.
De problemen – die het gevolg zijn van etnische verschillen volgens de columnist - zouden niet genoeg bij naam worden genoemd en ‘politiek correct’ onder de mat geveegd worden. “Het is ontkengedrag”, aldus Callebaut. Hij somt een aantal symptomen op van wat hij een failliete multiculturele samenleving noemt: radicale anti-feministische imams, ‘een significante groep van allochtone jongeren’ met identiteitsproblemen die de politie uitdaagt en een groep ouders die geen controle heeft over haar kroost. Maar zijn dit problemen die nooit benoemd worden? Dergelijke kritieken vullen de kranten al sinds de zwarte zondag van meer dan twee decennia geleden. Kijk naar de volgehouden kritiek op islam, naar de systematische verdachtmaking van alles wat naar ‘politiek correct’ anti-racisme ruikt, of naar het fundamentele wantrouwen ten aanzien van mannelijke jongeren van ‘allochtone’ (lees: islamitische) afkomst. Het is het beleid met het oog op een multiculturele samenleving, dat vertrekt van dezelfde uitgangspunten zoals Callebaut ze opsomt, dat gefaald heeft. En ondanks dat falen mag dat beleid niet in vraag gesteld worden; enkel meer van hetzelfde is aanvaardbaar. Vandaag vraagt het meer lef om te wijzen op het sociologisch feit dat veel van deze problemen samenhangen met onderliggende ongelijkheden.
We moeten dus niet enkel de vinger op de wonde leggen, maar kijken naar wat die wonde veroorzaakt heeft. En jammer maar helaas, daar spelen structurele en ideologische discriminatiemechanismen een rol. Structureel is er de toenemende inter-generationele armoede onder ‘allochtone’ gezinnen en de problematische in- en uitstroom van allochtonen in het onderwijs. Ideologisch is er sprake van een systeem van overtuigingen waarbij de verantwoordelijkheid voor die armoede altijd bij het individu zelf gelegd wordt. De idee dat dit ligt aan discriminerende vooroordelen minimaliseert men systematisch. Wie neemt het vandaag de dag op voor praktijktests om uitsluiting op de arbeids- of woningmarkt te onderzoeken? Wie heeft het lef te pleiten voor het invoeren van quota of streefcijfers om meer diversiteit te verplichten?
Callebaut spreekt in navolging van Merkel, Sarkozy en Leterme van het failliet van de multiculturele samenleving. De samenleving vandaag is echter diverser dan ooit. Ze is superdivers. Onze migranten en hun nakomelingen spreken al lang niet meer enkel Arabisch of Turks, maar komen uit een hele waaier van landen. Laag- en hoogopgeleiden stromen onze steden binnen via arbeidsmigratie, huwelijksmigratie, gezinshereniging en illegale migratie. De multiculturele samenleving is niet dood, ze is geëvolueerd tot een realiteit van superdiversiteit. Vanaf de vroege jaren 90 werd het duidelijk dat we in een nieuwe wereldorde leven. De val van de Berlijnse muur, de economische globalisering en de opkomst van het internet hebben internationale migratiestromen vergemakkelijkt. De chaotische manier waarop dit proces zich voltrokken heeft leidt tot ongemak, tot ongelijkheid én tot een zoektocht naar vaak repressieve antwoorden.
Wie wijst op deze feiten als oorzaken van hedendaagse samenlevingsproblemen wordt politieke correctheid verweten. Nochtans is het vandaag politiek correct om vooral niet meer politiek correct te zijn. En zo verloochenen we meteen ook de zogenaamde kernwaarden van onze samenleving. Gelijkheid en vrijheid worden vandaag gebruikt om groepen uit te sluiten, in plaats van in te sluiten. De gevolgen van die verloochening zijn niet min. Net zoals sommige mensen in deze superdiverse context een identiteit zoeken in macho-gedrag of in radicale vormen van religie, zoekt een hele groep anderen een identiteit in een homogene Vlaamse identiteit. Het klokje thuis tikt echter niet meer zoals het vroeger tikte. De superdiverse realiteit van onze maatschappij vraagt erom de problemen op structureel niveau te onderzoeken, te benoemen, en te begrijpen. Enkel dan kunnen ook de problemen die ermee gepaard gaan bij de wortels aangepakt worden.
Lees hier de column van Jan Callebaut in DM
