Hoe ontmenselijking tot de dood kan leiden

Afgelopen zondag was Jasmin nog in Duinkerke, waar mensen op de vlucht opgejaagd in de bossen leven en waar nu nog de lege tentjes staan, achtergelaten door een gezin. Een Koerdisch-Iraans gezin dat op 27 oktober, net als veel anderen, hoopte hun uitzichtloze en onmenselijke situatie in Duinkerke te verlaten, om in Groot-Brittannië een beter leven op te bouwen. Ze zouden er echter nooit aankomen. Hun boot kapseisde in het kanaal tussen Frankrijk en Groot Brittannië met in het totaal twintig opvarenden. Vijftien mensen die aan boord waren, werden naar het ziekenhuis gebracht.

Het jonge koppel, hun kinderen van negen en zes jaar oud en hun vijftien maanden oude baby (wiens lichaam tot op vandaag nog niet werd gevonden) kwamen hierbij om het leven. Of beter gezegd ‘killed’ zoals de kop van een mediabericht het beschrijft. Want dat het gezin ‘gedood’ is, is inderdaad de enige juiste manier om deze tragedie te beschrijven. De structuren van ongelijkheid, die al eeuwen geleden in beweging zijn gezet, zijn namelijk verantwoordelijk voor deze realiteit. En door deze structuren werd dit jonge gezin gedood. Deze structuren hebben echter geen abstracte vorm. Ze worden namelijk bemand en gepersonifieerd door de wettelijke regelgevingen die ‘verlicht’ Europa handhaaft, en door de koloniale puinhopen van uitbuiting en verdeeldheid die nog altijd in stand gehouden worden in de wereld.

Verantwoordelijkheid

Deze structuren zijn ook belangrijk wanneer we denken aan alledaagse racistische gedachten en gedragingen van diegenen die geprivilegieerd genoeg zijn om de wereld te zien door het prisma van witte, individualistische ‘verantwoordelijkheden’. Er bestaat al heel lang een uiterst dringende behoefte om onze racialiserende, nationalistische benadering van ‘belonging in the world’ te veranderen. Er is echter ook op alledaags niveau grote behoefte om te strijden tegen racistische, islamofobe, en xenofobe vormen van ontmenselijking. Dit begint bij onszelf en de mensen om ons heen. Het begint met het verantwoordelijk houden van onze politici voor deze misdaden, en tegelijkertijd je bewust zijn van je eigen privileges, die gevoed worden door de koloniaal-kapitalistische wereld die we vanzelfsprekend vinden en die we ook zelf weer voeden.

Er is echter niets normaals aan een wereld waarin men zich bewust is van deze catastrofe en er toch voor kiest de andere kant op te kijken. Een wereld waarin zwarte mensen, mensen van kleur en mensen die tot minderheidsgroepen behoren, als een bedreiging worden beschouwd voor jouw bestaan. Een wereld waarin dagelijkse uitspraken zoals Ga terug naar je eigen land en ontmenselijkende laster niet worden betwist door diegenen die het privilege hebben om ze te kunnen negeren.

Onvervangbaar

De brute realiteit is dat een familie, van gekoesterde en unieke, onvervangbare medemensen werden gedood omdat ze op zoek waren naar veiligheid op deze wereld. Een zoektocht waarin ze werden gedwongen door de vernietigende structuren die ons superieur laten voelen aan mensen in de wereld, die we ontmenselijken. Net als deze familie, worden elke dag zovelen gedood, om vervolgens te verdwijnen in een statistische anonimiteit. Maar het zijn allemaal mensen met complexe gevoelens en gedachten net als ieder van ons.

Een bijkomende bitterheid is dat zelfs als de kinderen van dit gezin het hadden overleefd, dat zij hadden moeten opgroeien met het internaliseren van structureel racisme. Mogen zij alle goedheid en liefde ontvangen op een plek die niet gestoeld is op ontmenselijking. Rust in vrede en kracht, baby Artin, zus Anita, broer Armin, moeder Shiva en vader Rasool.



Over de auteur:

Jasmin Tabaković is doctoraatsonderzoeker in de Sociale Antropologie aan de Universiteit van Cambridge. Hij werkt rond langetermijneffecten van de genocidale logica in Bosnië en Herzegovina op psychosociale, emotionele en spirituele gezondheid.