Onze tijd snakt naar meer vrouwelijke leiders van kleur

In mijn zoektocht naar enkele kenmerken die mensen doorgaans aan het begrip ‘vrouwelijk leiderschap’ verbinden, stuitte ik op een stapel etiketten. De meeste daarvan lijken zeer positief.

Van vrouwelijk leiderschap wordt gezegd dat het gericht is op het verbinden van mensen. Niet alleen ingegeven door verstand, maar in de eerste plaats door hart en ziel. Vrouwelijk leiderschap wordt beschouwd als in harmonie zijn met je authentieke zelf, en tegelijkertijd in balans met het grotere geheel. 

De eerste bekommernis van vrouwelijk leiderschap lijkt niet zozeer het stellen van scherp omlijnde doelen en duidelijk uitgestippelde routes. Integendeel, het gaat veel meer om een open houding, een gevoeligheid voor onvoorziene kansen, en een diepe erkenning van ideeën en vaardigheden van elk afzonderlijk lid van een team. 

Bekijk hier de speech van Carola Eijsenring in het Engels:

Geen heiligen

Toen ik die connotaties las, vroeg ik me af waarom vrouwelijk leiderschap in hemelsnaam toch niet de belangrijkste vorm van leiderschap is geworden. Als al die deugden echt zouden zijn, dan zou vrouwelijk leiderschap de wereld moeten verlichten voor zoveel mensen, op zoveel terreinen en in zoveel delen van de samenleving. Een aantal voorbeelden:

Als ‘moeders van de aarde’ zijn vrouwelijke leiders de voor de hand liggende personen om de problemen in verband met klimaatverandering op te lossen en de aarde te herstellen. Hun vrouwelijke leiderschapskwaliteiten zouden hen helpen dit op een eerlijke manier te doen, met respect voor de onderlinge verbondenheid van alle vormen van leven op deze planeet. 

Of de moeilijke kwestie van ongelijkheid overal in de samenleving. Die zou zeker wegsmelten als vrouwelijke leiders het voor het zeggen zouden krijgen. Hun grondige kennis van de schadelijke gevolgen van ongelijkheid op het persoonlijke en beroepsleven van mensen, zou hen helpen een gezondere en meer bloeiende en egalitaire wereld voor iedereen te creëren. 

En dan de evidente eigenschap van vrouwen om ervoor te zorgen dat iedereen - kinderen, volwassenen en ouderen - zich thuis voelt, waar ze ook zijn. Als ‘hoeders van het gezin’ zouden vrouwelijke leiders de waarde inzien van ‘erbij horen’, van een geliefd en aanvaard deel uitmaken van een gezin, van een groep, van een gemeenschap. Ook een essentiële noodzaak voor een gezonde ontwikkeling van de samenleving.

Nou, dit klinkt allemaal als de hemel, maar dat is het natuurlijk niet. De realiteit is dat wij allen mensen zijn, met goede en slechte eigenschappen, net als mannen. En dat wij àl onze zuivere en trotse krachten nodig hebben, zowel de zogenaamde ‘zachte vrouwelijke’ krachten als de zogenaamde ‘stevige mannelijke’ vaardigheden. 

Een nieuw evenwicht

Maar als ik de huidige samenleving en de huidige wereldwijde problemen die moeten worden opgelost analyseer, geloof ik inderdaad dat het tijd is om over te schakelen op een meer begripvol en ondersteunend soort leiderschap op alle terreinen van het leven.

Inderdaad, ik geloof oprecht dat vrouwen in de loop van de tijd verschillende sterke punten hebben ontwikkeld, door hun genderspecifieke opvoeding gedurende eeuwen

Het is inderdaad tijd om te gaan voor een meer harmonieuze beleidsontwikkeling, gebaseerd op consensus. Voor het vervullen van taken met oprechte energie en serieuze betrokkenheid. Voor het vaststellen van doelen en strategie op een duurzamere manier, met respect voor al het leven op de planeet. Dit in plaats van de meer traditionele top-down, autoritaire patriarchale vorm van leiderschap. Vooral omdat we doelen moeten bereiken voor de lange termijn, die de hele wereld raken. 

Ik ben er zeker van dat de hedendaagse tijd snakt naar een nieuw evenwicht. Om dit te creëren zouden vrouwen inderdaad actiever het voortouw kunnen en moeten nemen en hun specifieke verantwoordelijkheden op zich nemen. 

En inderdaad, ik geloof oprecht dat vrouwen in de loop van de tijd verschillende sterke punten hebben ontwikkeld, door hun genderspecifieke opvoeding gedurende eeuwen. In het algemeen hebben vrouwen waarschijnlijk meer aanleg dan mannen voor de veronderstelde "zachte" leidinggevende vaardigheden. En als dat zo is, moeten we dat in ons voordeel én in het voordeel van de wereld gebruiken! 

Toch moeten we ons er ook van bewust zijn dat het ons niet zal verblinden. Meer dan eens hoor je mensen zeggen dat ‘vrouwen de besten zijn om het heft in handen te nemen’, maar in werkelijkheid zijn wij geen heiligen, in geen enkel opzicht. En als we niet in staat zijn daarmee rekening te houden, zelfkritisch te zijn, te relativeren, dan kan het goede doel gemakkelijk omslaan in een zeer slechte situatie. 

Ik pleit er dan ook voor om sterker naar voren te komen met onze specifieke zogenaamde vrouwelijke kwaliteiten, deze te integreren in het leiden van bedrijven, in het managen van veranderingen, in leidinggevende posities in alle geledingen van de samenleving. En tegelijkertijd ook kritisch en bewust te blijven van de verschillen tussen ons. Het koesteren van die verschillen zal ons helpen om met de realiteit om te gaan, én die te verbeteren. 

Ook in mijn eigen ervaringen ben ik dit tegengekomen. Onlangs ben ik met pensioen gegaan na 40 jaar professioneel leven, waarin ik vaak heb gefunctioneerd als vrouwelijk leider, meer specifiek als vrouwelijk leider van kleur.

Daarbij was ik mij zeer bewust van veel van de "zachte" en gevoelige aspecten in mijn meer coachend leiderschap. In een natuurlijk investeren in het verbinden van groepen die vaak al snel familie-achtige groepen werden. In het ieder voor zich laten bijdragen aan het geheel, ieder gedreven door innerlijke initiatieven en vastberadenheid. Ik ben me er overigens van bewust dat dit niet alleen vrouwelijke kwaliteiten zijn, maar vooral voortkomen uit mijn Aziatische, niet-westerse opvoeding.

Vergeet niet waar je vandaan komt, eer je verleden, je wortels, je cultureel erfgoed, je vrouwelijke kracht. Wees je bewust van de impact ervan, zowel mooi als pijnlijk

Zeker, ik geloof dat er een groeiende behoefte is aan dit soort leiderschapsstijlen, die zich meer richten op het creëren van veilige ruimten voor co-creatie vanuit het hart, met erkenning van ieders specifieke vaardigheden, dan op top-down leiderschap, waarbij aan iedereen duidelijke vaste taken worden opgedragen. 

Er wacht ons dus veel werk! Tijd om plaats te maken voor meer gevoelige, verbindende, authentieke, ruimdenkende, ondogmatische leiderschapskwaliteiten, sterk verbonden met de harten en zielen van alle betrokkenen. 

En ja, je vindt die competenties misschien meer bij vrouwelijke leiders, en leiders van kleur. Maar dat is geen rotsvast gegeven. 

Wees u hiervan bewust, en streef naar het scheppen van evenwicht, leer van elkaar, en behoud een duidelijk gevoel voor wat wanneer, waar en waarvoor nodig is. 

En let op de verschillen, ook tussen vrouwen! Erken ze en koester ze! Vergeet niet waar je vandaan komt, eerbiedig je verleden, je wortels, je cultureel erfgoed, je vrouwelijke kracht. Wees je bewust van de impact ervan (zowel mooi als pijnlijk), zelfs 'hier en nu'. 

Houd met al deze dingen rekening bij het ontwikkelen van je eigen leiderschapsstijl, stap voor stap, in nauwe verbinding met je innerlijke gevoel, je intuïtie. Naar mijn mening is dat de beste gids in alle tijden, plaatsen en functies. Zeker wanneer je grenzen bent overgestoken, geografisch, cultureel, gendergewijs.
Daarvoor moet je innerlijke verankering regelmatig gevoed worden; dat zal je helpen je pad te effenen dat waarschijnlijk niet duidelijk zal zijn uitgestippeld. Dat is het leven, vooral het leven in veranderende omstandigheden. Soms een last, maar altijd een geschenk! 

Geniet, wees sterk, steun elkaar!

Deze speech werd geschreven ter gelegenheid van International Women's Day voor het Centro Latinoamericano de Orientación in Eindhoven, en vertaald door Kif Kif.