Vandaag is het 8 maart ’12: Internationale Vrouwendag. Misschien zullen sommigen zich afvragen of het nodig is om daar ‘bij ons’ nog bij stil te staan. Ze zullen argumenteren dat ons land toch wetten heeft over de gelijke behandeling van vrouwen en mannen en over gelijk loon voor gelijk werk alsook een wetgeving rond antidiscriminatie. Ik wou dat ik hen gelijk kon geven en dat, dankzij deze wetgeving, elke vorm van ongelijkheid in ons land zou zijn uitgeroeid. Spijtig genoeg volstaat enkel wetgeving niet! Het is beslist geen garantie voor een gelijke behandeling in de praktijk.
De manier waarop mensen deelnemen aan het maatschappelijk leven in Vlaanderen is het gevolg van een complex samenspel van factoren, veel meer dan van individuele keuzes. Hierdoor bestaan er in onze samenleving helaas nog altijd heel wat vormen van ongelijkheid en onrecht, zowel politiek als sociaal-economisch en cultureel. Zo is in ons land seksisme en racisme nog lang niet uitgebannen. En dit kunnen we als democratie niet aanvaarden!
De globale maatschappelijke machtsverschillen die er bestaan op basis van geslacht, etniciteit en klasse hebben ook een weerslag op vrouwen. Er zijn dus nog veel maatschappelijke ongelijkheden die de emancipatie van vrouwen in de weg staan. Over die obstakels is een open en democratisch maatschappelijk debat noodzakelijk. Een debat waarin allerhande vrouwengroepen zelf aan bod komen over alle thema’s die zij belangrijk vinden voor emancipatie. Want men praat met en niet over de groep waarover het gaat. Zo’n debat zou zeker moeten gaan over volgende onderwerpen:
Wetgeving
De wetten waarvan eerder sprake, zouden gelijke rechten voor vrouwen en mannen moeten garanderen. Maar doen ze dit ook echt? Ze verbieden discriminatie, maar in de dagelijkse praktijk komt daar soms weinig van in huis. De vraag is dan ook hoe wij kunnen garanderen dat er een effectieve toepassing komt van de wetten op gelijke rechten? Veel belangrijker zijn de bekomen effecten dan de theoretische wetten.
Politieke vertegenwoordiging
In de politieke structuren, en dan spreek ik over het brede sprectrum van politieke mandaten alsook de vertegenwoordiging in verschillende adviesraden, zijn vrouwen nog altijd ondervertegenwoordigd. Ondanks verschillende vrouwvriendelijke campagnes en de invoering van wettelijke quota is het een moeilijke opdracht om voldoende vrouwen te vinden. Zo is er dus nog lang geen sprake van een evenwichtige vertegenwoordiging in alle structuren. We moeten ons dan ook de vraag stellen op welke manier we er dan wel voor kunnen zorgen dat de effectieve aanwezigheid van vrouwen bevorderd wordt. Wederom, het gaat om effecten die we dienen te realiseren.
Onderwijs
Of we het nu willen of niet, sekse, etniciteit en sociaal-economische afkomst beïnvloeden de schoolloopbanen. Sommige richtingen zijn nog altijd gericht op een louter mannelijke populatie. Kiest men als vrouw toch voor één van die studierichtingen dan heeft dit zeker gevolgen voor de latere positie op de arbeidsmarkt. De discussie moet dus gaan of en hoe we deze tendensen kunnen doorbreken en welke structurele maatregelen er nodig zijn om dit te realiseren.
Arbeidsmarkt
Op de arbeidsmarkt is in principe discriminatie verboden, maar verdoken discriminatie is er nog steeds schering en inslag. Het gangbare discours spreekt van evenredige arbeidsmarktdeelname en gelijke kansen. Toch blijven structurele ongelijkheden hardnekkig bestaan en zien we dat vrouwen moeilijk doorgroeien naar leidinggevende posities in het bedrijfsleven. We moeten dan ook de vraag durven stellen of dit het gevolg is van individuele keuzes of dat er meer aan de hand is?
Vrouwen werken vaker deeltijds en onderbreken meer hun loopbaan. Deze elementen hebben hun invloed op de loopbanen van vrouwen. Bovendien is de loonkloof nog altijd niet weggewerkt. Wederom moeten we ons de vraag durven stellen of dit inherent is aan de maatschappij waarin we leven en zo ja hoe we dit kunnen doorbreken.
Levensbeschouwing
In het onderwijs, op de arbeidsmarkt en in openbare diensten wordt er vaak gediscrimineerd, en dit door bepaalde uiterlijke levensbeschouwelijke tekenen. Het maatschappelijk debat wordt teveel gedomineerd door (bepaalde) interpretaties van de betekenis van de hoofddoek. Men vergeet dan dat men alzo voorbij gaat aan de wezenlijke kwestie van gelijke kansen. Wordt het geen tijd dat we dit debat op een serene manier kunnen voeren? En dat de vrijheid van vrouwen en hun levenbeschouwelijke keuzes maximaal gegarandeerd wordt?
Geweld
Steeds vaker worden vrouwen het slachtoffer van huiselijk geweld. Ondanks strengere wetten, neemt het geweld nog toe. De politiek en de publieke opinie zijn zich meer bewust geworden van huiselijk geweld en de hulpverlening is al aanzienlijk verbeterd. We moeten discussiëren hoe we alle slachtoffers van geweld tegen vrouwen en kinderen een effectieve bescherming en ondersteuning kunnen geven en hoe we het huisoudelijk geweld kunnen terugdringen.
Armoede
Armoede blijft wereldwijd een probleem waar (alleenstaande) vrouwen meer en meer mee geconfronteerd worden. We moeten ons dringend de vraag stellen hoe we hiermee willen omgaan, hoe ver onze solidariteit reikt en welke structurele oplossingen we kunnen invoeren om de armoede onder vrouwen aan te pakken?
Het maatschappelijk debat dat we samen met de vrouwen moeten voeren komt er dus op neer dat we ons in de eerste plaats solidair opstellen met deze vrouwen, ongeacht hun klasse, etnische en levensbeschouwelijke achtergrond. We moeten dringend de bestaande discriminatie en discriminatiemechanismen aanpakken en uitroeien. Ik wil dan ook een warme en dringende oproep lanceren om deze discussie op te starten en ons niet langer te verbergen achter de wettelijke bescherming die vrouwen zouden moeten genieten. Laat ons echt werk maken om alle vormen van discriminatie te verbannen. Nogmaals, het is veel belangrijker om te kijken naar de effecten en de resultaten die we boeken, dan naar allerlei theoretische wetten en beschouwingen.
Op deze manier tonen we ons diepste respect voor de vrouw. Want laat ons niet vergeten dat de hedendaagse vrouwen eigenlijk een beetje ‘supervrouwen’ zijn. Ze moeten verschillende taken combineren zoals opvoeding, huishouding, verzorging, werk, relatie, … Laten we dus beginnen met alle mogelijke hindernissen weg te werken en hen te steunen in hun ‘vrouw’ zijn.
Ikzelf heb veel waardering en zelfs bewondering voor vrouwen die ondanks alle discriminatie, tegenwerkingen en hun moeilijke ‘takenpakket’ het toch presteren en hun vrouwtje staan.
Mechelen, 8 maart 2012
Ali Salmi, Schepen van Emancipatie en Gelijke Kansen van de stad Mechelen
