Gedateerde technologie verwijst naar verloren talenten, naar het vermogen om naar elkaar te luisteren, dat we vandaag zo hard nodig hebben.
Nu mensen die een ouderwetse kiesschijf-telefoon gebruikt hebben stilaan een minderheid worden en de swipe-generatie het overneemt, heeft de installatie Misconnected van Kyoko Scholiers een zware lading van nostalgie. Het verwijst naar een verloren verbondenheid tussen mensen. En terecht of niet, is dat een gevoel dat sterk aanwezig is in de gedigitaliseerde maatschappij van vandaag. Eerst te vinden op het achtste verdieping van het MAS, wordt de installatie nu verplaatst naar het Antwerpse Centraal Station in het kader van Zomer van Antwerpen.
De installatie, dat zijn twee paar telefoonhokjes die een kort en traag traject afleggen, als waren het individuele treinwagons of een kabelbaan op sporen. De bezoeker steekt een jeton in het toestel, draait een van de nummers die in de cabine werden achtergelaten en kan dan vijf minuten luisteren naar iemands verhaal. Iemand die minder geluk had. Iemand die het moeilijker heeft. Of niet. Iemand die een geïsoleerd bestaan leidt.
Het idee is eenvoudig en het zicht is intrigerend. Je voert geen gesprek, je luistert naar een opname, naar één kant van de registratie van een conversatie die Scholiers met de persoon in kwestie had. Vluchtelingen, gevangenen, kluizenaars, mensen die door een of andere reden verder van de samenleving komen te staan. Mensen die daarvoor kiezen, ook.
Gedateerde technologie verwijst naar verloren talenten, naar het vermogen om naar elkaar te luisteren, dat we vandaag zo hard nodig hebben. De verplaatsing mag naar een (korte) reis verwijzen, naar de reis die we maken als we ons in een ander proberen in te leven. De traagheid mag ook als een statement worden begrepen in deze razendsnelle tijden. Misconnected is ook een uitnodiging voor de beller om de rug toe te keren aan de wereld, om zich ook bij wijze van spreken even af te zonderen en enkel ruimte maken voor de stem aan de lijn.
Vijf minuten is kort. Je blijft met vragen achter. Of met veronderstellingen. Vooroordelen. Dit zijn echte mensen, geen professionele woordvoerders met ingestudeerde, waterdichte debatfiche’s en de expliciete doelstelling om ons te overtuigen. Een echte mens leer je in vijf minuten onmogelijk kennen. Maar vijf minuten zijn ook een broodnodige oefening in communicatie en verbondenheid, gezien hoeveel uitgeslotenen en eenzaten Scholiers onderweg tegenkwam: deze installatie is onvermijdelijk ook het verslag van een sociaal project.
Misconnected doet soms denken aan The Making of Justice, de film van kunstenares Sarah Vanhee waarin gevangenen een scenario meeschrijven over een fictieve crimineel die uit de gevangenis komt. Het gaat bij momenten over ongemakkelijke gesprekken waar we toch in verwikkeld raken en ernaar luisteren kan ons verrijken, ons beeld van de wereld op een of andere manier verruimen.
Plots besef je dat een van die mensen een vrouw zou kunnen zijn die een boerka draagt. Iemand die beslist of verplicht wordt om zich op die manier af te sluiten van de samenleving. En dan besef je dat dit in essentie is wat Rachida Lamrabet deed in haar kortfilm Project Burkanisation: ons de kans geven om te luisteren naar een outsider.
Kan iemand, nu het stof is gaan liggen, uitleggen waarom dat niet mag? Waarom heeft Unia Lamrabet ontslagen? Omdat ze niet erkennen dat wie in dat filmpje spreekt een personage is, al dan niet gebaseerd op getuigenissen? Waarom zou Kyoko Scholiers niet kunnen werken bij Unia, bijvoorbeeld, in combinatie met haar werk als kunstenares? Waarom mocht Lamrabet dat niet doen?
Misconnected, een installatie van Kyoko Scholiers. Nog tot 24 aug. in het Centraal Station van Antwerpen, in het kader van Zomer van Antwerpen. Meer info: www.kyokoscholiers.be.
