Waarom schieten we plots in het wilde weg door anderen als afvallig en ‘slechte’ moslims te benoemen?
'When we revolt it's not for a particular culture. We revolt simply because, for many reasons, we can no longer breathe' Fanon Frantz
Sinds enkele jaren verschijnen, te pas en onpas, de ‘witte’ ridders die zich blijkbaar superieur wanen en weten hoe de vork werkelijk in de steel zit. Vooral als het gaat over de ‘barbaarse’ uitwassen van religies en reddingoperaties van moslima’s en jongeren verleid door jihadrecruters . Men ontpopt zich tot ware paternalistische Verlichtingsfundamentalisten die hopen op een eigen gevolg door zoveel mogelijk ‘likes’ en ‘retweets’ te scoren en te pochen met het aantal wetenschappelijke publicaties en uitnodigingen die ze reeds ontvingen waar ze voor een aantal gelijkgezinden hun ‘ding’ mochten doen. Van tijd tot tijd vertonen ze schizofreen gedrag: ze dragen de verlichtingswaarden hoog in het vaandel en doen beroep op de vrijheid waar ‘hun’ voorvaderen voor gevochten hebben. Maar tegelijkertijd ontnemen ze anderen diezelfde vrijheid, omdat ze geconfronteerd worden met de keuzes van ‘anderen’ die klaarblijkelijk niet passen in ‘hun’ kader.
Zo ook een docent van een Mechelse hogeschool die een studente terroriseerde. Hij discussieerde meermaals over haar hoofddoek, die zou volgens hem niet passen binnen de huidige moderne geseculariseerde samenleving. Dag na dag moest ze de ondervragingen doorstaan: of ze die gedwongen moest dragen, waarom ze überhaupt studeerde want ze ging later toch niet werken. Hij trachtte haar zelfs te overtuigen dat de hoofddoek onderdrukkend werkt en ze zich bevrijd zou voelen als ze die af zou zetten. Zelfs wanneer ze haar examens ging inzien, kreeg ze daar de mogelijkheid niet toe. Hij bleef volharden: hij zou haar helpen als ze zich bedreigd voelde, want in dit land is het geen zonde of zal er geen straf volgen als je je eigen keuzes maakt. Alsof ze deze jaren eerder niet al had gemaakt.
Het opiniestuk van de doctoraatsstudente Safäa Achnack was in die zin dan ook erg herkenbaar voor vele vrouwen. Achnack benoemde in haar artikel wie en wat haar vrijheid beperkte in onze democratie. “Mijn hijab belet me niet om mij zowel op intellectueel als op sociaal vlak te ontwikkelen. Dat doen jullie. Het dragen van een hoofddoek maakt me niet minder waardevol. Dat doen jullie. Mijn hijab geeft me geen onveilig gevoel. Dat doen jullie. Mijn hijab belemmert mijn vrijheid niet. Dat doen jullie. (Knack 06 /09)”
Het is dan ook pijnlijk om nota bene een onderwijsbegeleider te moeten aanhoren – op z’n George Orwells- die stelt dat het in weze gaat ‘om de vrijheid van anderen’ (Knack, 12/09). Alsof de vrijheid van de ene meer waard zou zijn. In zulke discussies merk je op hoe ‘creatief’ fundamentalisten wel niet zijn in hun bekeringsdrang. Daar waar de hoofddoek voorbije jaren vooral een teken van onderdrukking zou zijn, is het nu blijkbaar een ‘symbolisch geladen kledijaccesoire’ dat zou verwijzen naar ISIS, Khomeini, Al Qaeda en zelfs vergelijkingen met het naziregime toelaat. Of anders gesteld, daar waar moslima’s vroeger vooral het slachtoffer zouden zijn van patriarchale ideeën zijn ze nu potentiële terroristen die zich moeten distantiëren. En daarbij zich niet enkel moeten ontdoen van hun hoofddoek maar ook van een religie die blijkbaar, aldus Maarten Boudry ‘een stuk problematischer (is), zo gebiedt de eerlijkheid ons te erkennen, omdat ze veelvuldige, rechtlijnige en directe aansporingen tot haat en geweld bevat.’ (DeStandaard, 13/09)
Boudry ‘s begin ‘Beste gematigde moslim’ maakte al duidelijk dat hij ging blijven hangen in het Groot Gelijk . Alsof moslim-zijn uberhaupt iets negatief is, maar dat het toelaatbaar is zolang je maar ‘gematigd’ bent. Wat helpt distaniëren van ISIS wanneer het dominante discours – vaak op agressieve wijze- doet alsof islam het patent heeft op geweld en terreur? En moslims bij voorbaat schuldig aan elke misdaad.
Wat maakt dat mensen vandaag anderen de vrijheid niet gunnen om te denken of te geloven wat ze willen? Om met de meest beledigende vooroordelen rond te lopen rond ‘de’ ander en zichzelf daarom een morele superioriteit toe te kennen? Waar halen socalled intellectuelen het idee dat ze als radicale atheisten mogen bepalen hoe gelovigen door het leven moeten gaan onder het mom van ‘ik lees in de Koran’. Is het niet het voorrecht van het individu in kwestie die zijn/haar inspiratie mag bepalen.
Waarom laten moslims, met welke overtuiging en politieke strekking ook, zich hierin onderdrukken en hun religie bepalen door anderen die er eigenlijk niets mee te maken hebben? Waarom schieten we plots in het wilde weg door anderen als afvallig en ‘slechte’ moslims te benoemen? Om ons plots te keren tegen moslims die de niqab dragen, of baarden. Zou het niet logischer zijn – op lange termijn- om u te keren tegen onderdrukkende mechanismen? Mijn strijd is helemaal niet gericht tegen ‘salafisten’. Waarom zouden zij het recht niet hebben om hun levensbeschouwing te interpreteren zoals ze willen? Waarom mogen zij geen moslimse variant zijn van de Amish? Mijn strijd is ook niet gericht naar moslims die op geheel andere manier met islam omgaan. Of mensen die niet meer gelovig zijn. Waarom kan de diversiteit , die de Koran en Grondwet vooropstelt, niet geaccepteerd worden?
Waarom leggen we ons niet neer bij het feit dat de Koran multi-interpreteerbaar is. Dat moslims ‘in staat zijn’ de Grondwet te onderschrijven. Met alle opiniestukken en uitspraken zou je nochtans denken dat er in ons land dagelijks koppen rollen en moslims bijeenkomen – met zoete muntthee- om na te gaan hoe ze ‘de ongelovigen kunnen onderwerpen’.
Het spijt me je te moeten teleurstellen. Geen Hollywoodtaferelen met good-guys en bad-guys of ‘war on terror’. Geen schokkende verhalen over jongeren die plots stoppen met roken en drinken om te gaan strijden, maar wel voor de handliggende redenen nl. gezondheid. Geen jongeren die gaan ‘trainen’ in Ardennen om ‘jihad’ te voeren, er zijn ook moslims die kamperen en paintball ontspannend vinden (ja echt!). En ja er zijn jongeren die én moslimzijn én puberen. Ook moslims kunnen niet ontsnappen aan de wet van de natuur. Zich verdiepen in de islam doen jongeren ook uit interesse, ja zelfs als sommige niet-gelovigen blijven zagen over de onverenigbaarheid met het Westen. Voor diezelfde jongeren is dat alleszins wel mogelijk.
Verder proberen we, net als elke burger, enkel stand te houden in deze rechtse samenleving waar het marktdenken overal binnensijpelt. De enige strijd die we – op dit moment- willen leveren is de strijd voor een degelijk en betaalbaar onderwijs, zorg en arbeid. Het kan niet zo zijn dat wanneer tweeverdieners een huis willen aankopen, jarenlang een dieet van brood en water moeten ondergaan in combinatie met overuren op het werk om het hoofd boven water te houden. Of dat mensen jarenlang werken in een bedrijf en zonder pardon worden afgedankt. In een samenleving gebaseerd op de gelijkheid tussen man en vrouw mag de loonkloof en huiselijk geweld niet genormaliseerd worden.
Discriminatie moet als strafbaar feit ook werkelijk aangepakt worden met maatregelen, zero tolerantie mag hier toegepast worden. Het gaat om een strijd tegen de investering in oorlogswapens, terwijl we in crisis zitten en basisrechten ‘niet betaalbaar zijn’. Alsof dat niet genoeg is zijn er de rabiate atheïsten die proclameren te weten wat de Koran zegt, en daarom dus ook weten wat er in de hoofden van alle moslims zich afspeelt. Zonder context te bepalen of kader te schetsen. Alsof moslims in onze samenleving hun religie in een vacuüm beleven.
We hebben als burgers de keuze om het samenleven vorm te geven en daar de grenzen van te bepalen. Geen van de vele verschillende levensbeschouwingen zal verdwijnen, dus we zitten met elkaar opgescheept. In zo’n bonte verzameling van levensbeschouwingen kunnen we het over de zin van het leven niet eens zijn, dat hoeft ook niet perse. We kunnen er wel vanuit gaan dat ieder zijn eigen waarheid heeft en de mensenrechten respecteren als basis. Diegene die dat overschrijdt, moet het regelen met Vrouwe Justitia . Maar rechten gaan terugschroeven, sommigen de vrijheid waar altijd zo mee gezwaaid wordt niet gunnen, burgers continue verbaal geweld aandoen ea veroorzaken op zeker moment een tegenwind. Als we als samenleving daarmee kunnen leven, laten we dan gerust verder doen.
Samira Azabar is sociologe, educatief medewerkster vzw Motief, lid van Boeh en een antwerps activiste.
