Op 13 mei 2013 nodigde de Vlaamse Club in Brussel Veerle De Vos (°1967 - Radiocorrespondente China voor VRT) uit om over verlangen en verandering in China te praten, naar aanleiding van haar boek “In elke rivier schijnt een maan” (uitgegeven bij Lannoo). Veerle De Vos in op de reden waarom ze naar China is gegaan en hoe ze daar bevriend is geraakt met Zhang Luwei, waarmee ze samen het boek heeft geschreven.
De vriendschap met Zhang Luwei in de jaren 90
Ze is omwille van diverse redenen naar China vertrokken. Ze had er een baan gevonden, als lerares Engels, aan de universiteit van Wuhan. Wuhan is de provinciehoofdstad van Hubei en ligt in Midden-China. Ze was geïntrigeerd door zowel het grote land, met zijn miljoenen inwoners als de oude cultuur. Maar ze was nog nieuwsgieriger geworden toen ze, in 1989 tijdens haar studies in Leuven, beelden van de Tianamenopstand of van de onderdrukte studentenbetoging in Peking had gezien. Ze wilde meer weten over de Chinese studenten en over de maatschappij.
Ze vertrok dus met allerlei ideeën over China, toen nog een ontwikkelingsland. De universiteit van Wuhan was een middelmatige universiteit, waar ze voor veel studenten de eerste buitenlandse docente was en met veel respect werd behandeld. Chinese universiteiten zijn anders georganiseerd dan bij ons en hebben een rigide structuur. Studenten kozen tot de jaren 90 niet zelf voor een opleiding maar worden er op basis van hun score, behaald bij het uniforme en nationale toelatingsexamen, toegewezen aan een bepaalde universiteit.
Studenten leefden in China in totaal andere omstandigheden dan bij ons. Ze woonden er jarenlang samen, met verschillende andere studenten, in een klein en onverwarmd kamertje. De Chinese universiteitscampus was een fabriek, een soort eiland en een wereld op zich. Het was een ministad, volledig omgeven door een hoge muur, met één poort en met alle nodige voorzieningen, zoals een ziekenhuis, winkels, kindercrèches, studentenwooncomplexen, appartementen voor de docenten en een portierswoning. Wanneer men uitging, moest men voor 23 uur terug zijn.
De campus bestond uit vele complexen, die een verouderde indruk gaven, met klassen zonder ramen en zonder verwarming. De Chinese overheid had de gewoonte om voor elke buitenlander een soort gids en begeleider aan te duiden, die misschien ook alles gadesloeg en rapporteerde. Veerle De Vos werd aan Zhang Luwei 'toegewezen', die quasi even oud was, ook Engels had gestudeerd en aan dezelfde universiteit werk had gevonden.
Zhang Zuwei was van Mantsjoe-afkomst. Haar grootouders waren landeigenaars en ondernemers geweest die alles waren kwijtgeraakt na de communistische machtsovername in 1949. Als kind woonde ze een tijdje bij haar grootmoeder in Sjanghaï en werd ze door haar grootmoeder opgevoed, die haar vele verhalen, oude wijsheden en liedjes leerde. Ze koos voor een verstandshuwelijk, met iemand van het platteland, omdat hij daardoor een verblijf konden krijgen in de stad. Zij kreeg daardoor recht op een appartement, voordien leefde ze samen met een collega in één kamer. Zhang Luweis echtgenoot oefende een politieke functie uit als ambtenaar in de provincie en wilde daar verder carrière maken. Zij zelf woonde met haar enige dochter op de universiteitscampus. Zhang Luwei werd een vriendin; tot vandaag is er contact en samen schreven ze het boek: “In elke rivier schijnt een maan”.
Veerle De Vos als VRT-correspondente in China 2 decennia later
Veerle De Vos vertelt over haar latere carrière, als VRT-journaliste en haar reizen naar China, vanaf 2000. Over de veranderingen die ze er heeft vastgesteld. Ze mocht één of meerdere malen meereizen, met delegaties en had daardoor de kans om zowel het land als fabrieken en haar vroegere universiteit in Wuhan te bezoeken. China had op amper 22 jaar een grotere welvaart bereikt en was een moderne, economische grootmacht geworden. In 2010 waren er nog slechts 6% extreme armen, in 2012 waren al duizenden kilometers sporen voor hoge snelheidstreinen aangelegd. Slechts 1 groep leeft nog traditioneel en heeft het moeilijk, namelijk de boeren.
De stad Wuhan was een stad van wolkenkrabbers geworden, met totaal andere en zeer brede wegen, 2 nieuwe bruggen, een metrolijn onder de rivier en een volgebouwde nieuwe wijk aan de andere zijde van de Yangtsérivier. Ook de universiteitscampus was volledig gemetamorfoseerd. Er waren overal grotere en hogere gebouwen gekomen. Het studentenaantal was erg toegenomen. Zhang Luwei had een mooi en comfortabel appartement kunnen kopen. Ze was ook naar Shanghaï teruggereisd, om te zien wat er van haar vroegere woonplaats nog bewaard was. Enkel een klein parkje, dat bij haar grootvaders woning lag, was bewaard gebleven.
Voor Chinezen is het patrimonium belangrijk als er in de literatuur veel werd over geschreven; de omgang met het architecturale en stedelijke erfgoed en de filosofie van bewaren is dus totaal verschillend van de onze. Zhang Luwei’s dochter is inmiddels volwassen geworden en studeert psychologie in Canada.
Op het einde van de avond formuleerde de spreekster wat ze belangrijk acht voor de toekomst van China. Een groot probleem is de onrechtvaardigheid en de corruptie, die nu zelfs groter geworden is dan vroeger. Men maakt carrière bij de overheid als men hiervoor betaalt en steekpenningen aanvaardt van bouwpromotoren en ondernemers. Zo slagen sommige ambtenaren en politici erin om een fortuin te vergaren. Zhang Luwei’s echtgenoot is echter niet verder politiek kunnen opklimmen. Hij wilde ‘proper blijven’ en dus geen geld geven of aanvaarden. Andere ernstige problemen zijn de toenemende milieuverontreiniging en de censuur op de media en het internet.
>>>
'In elke rivier schijnt een maan' - Veerle De Vos en Zhang Luwei
VERSCHIJNINGSDATUM: 30/04/2012
AANTAL PAGINA'S: 432
UITGEVER: Uitgeverij Lannoo
>>>>
Een recensie van het boek verschijnt binnenkort op Kif Kif!
