Kif Kif lanceert een tienpuntenplan om het tij te keren. Ico Maly (1978) is doctor in de cultuurwetenschappen en coördinator van Kif Kif. Hij schreef o.a. De beschavingsmachine, Wij en de islam en N-VA - Analyse van een politieke ideologie (EPO, 2012).
Tientallen, zo niet honderden Vlaamse jongeren vertrekken naar Syrië om daar te gaan strijden. Dat zijn menselijke drama's. Zeer zeker. Maar het is meer, veel meer. Het is een complex sociaal gegeven, een democratisch probleem dat niemand onverschillig kan laten.
Elke oplossing begint met een gedegen analyse. De gedetailleerde analyse moet nog gemaakt worden, maar de contouren zijn al langer duidelijk. Wat we vandaag zien ontvouwen is een gelaagd en recent fenomeen en is zowel een lokaal als een geglobaliseerd gegeven.
De globale dimensies uiten zich op twee manieren. Enerzijds zien we sinds de jaren negentig en zeker na 9/11 een scherpe polarisering in de wereld en in ons land tussen 'het Westen' en 'de islam'. Dit bipolaire wereldbeeld heeft niet alleen de 'war on terrorism' op gang getrokken, ze heeft ook gezorgd voor een heropleving van een jihadistische islam die mobiliseert tegen een imperialistisch en islamofoob Westen. Dat is ook het rekruteringsverhaal van jihadi-bewegingen in Syrië en in ons land: ze stellen het voor als een strijd van moslims tegen een seculiere Assad, een dictator die zijn burgers vermoordt.
Wereldwijde 'peer groups'
Anderzijds zijn er de nieuwe communicatiemedia die sinds de jaren negentig een bepalende invloed hebben op de identiteitsproductie van iedereen in onze samenleving. Identiteit wordt niet louter meer lokaal geconstrueerd, maar gebeurt via gsm, e-mail, Twitter, Facebook en Youtube in globale netwerken. Die wereldwijde peergroups zijn één element in de verklaring waarom jongeren hun leven op het spel zetten en tegen de wil van hun ouders en vrienden afreizen naar Syrië.
Deze globale dimensie verklaart echter nog niet waarom er zo veel jongeren specifiek vertrekken uit België om te strijden in Syrië, of correcter waarom er zoveel jongeren vertrekken vanuit grootsteden als Antwerpen. Om dit te begrijpen is het van groot belang om de sociale, economische en politieke plaats van deze jongeren in de samenleving te begrijpen.
Vanaf de jaren negentig stond migratie, onder aanvuren van het toenmalige Vlaams Blok, bovenaan de politieke agenda. Het integratiedebat werd in één decennium hertaald tot een islamdebat. Hun cultuur en de islam in het bijzonder werd steeds meer voorgesteld als problematisch. Dit beeld werd na 9/11 steeds vaker gereproduceerd als een louter "feit".
Tweederangsburgers
Die beeldvorming legitimeert racisme en uitsluiting. Discriminatie is dan ook een gangbare praktijk in ons land en dat vertaalt zich in de structuur van de samenleving. Het baarde een gepolariseerde samenleving waar 'allochtonen' en 'moslims' in het bijzonder tweederangsburgers werden. Ze zijn oververtegenwoordigd in de werkloosheidsstatistieken, in de armoedecijfers en worden met de regelmaat gediscrimineerd als ze een huis willen huren of een discotheek bezoeken.
Die beeldvorming zorgde niet alleen voor een vergaande uitsluiting, ze baarde ook kritische bewegingen van onderuit zoals Kif Kif, AEL, talloze federaties en middenveldorganisaties die de strijd tegen racisme op de agenda trachten te plaatsen. De geschiedenis leert ons ondertussen wat daar gebeurd is. Deze strijd van onderuit werd afgedaan als radicaal, ongewenst en overbodig. Er werd vooral niet geluisterd naar deze stemmen en er werd verder ingezet op aanpassing, al werd het inburgering genoemd. In naam van de democratie, in naam van de mensenrechten werden ongelijke rechten bepleit. Jongeren die dag in, dag uit ongelijkheid als realiteit kennen, werden om de oren geslagen met een discours dat 'ons' verbeeldde als democraten bij uitstek en dat dat als argument gebruikte om hun ongelijke rechten toe te kennen op lokaal vlak. Er werd hen lokaal en globaal geleerd dat ze niet veel hoefden te verwachten van de politiek, van de democratie.
Vandaag oriënteert een deel van die jongeren zich op een jihadistische ideologie. Jongeren zonder toekomstperspectief zijn vatbaar voor radicale ideologieën die hen een zin in het leven geven, met alle dramatische gevolgen van dien. Het is hoog tijd dat onze politici hun verantwoordelijkheid opnemen. Daarom stelt Kif Kif volgend tienpuntenplan voor:
1. Strijdplan tegen discriminatie/islamofobie
2. Strijdplan voor onderwijs en werk
3. Investeren in een gedegen middenveld
4. Geen politieke spelletjes, geen electorale profileringsdrang
5. De oprichting van een parlementaire taskforce die het probleem in kaart brengt, en een actieplan opstelt
6. Bijstand voor getroffen ouders en familie
7. Preventieve en ontradende acties voor vertrekkende jongeren
8. Strategie voor teruggekeerde jongeren
9. Informatieopbouw inzake radicalisering en doorstroming van die informatie
10. Strategie voor een vreedzaam buitenlands beleid.
>>> Dit artikel verscheen vandaag in De Morgen <<<
