Na zijn 'empirische en statistische vaststellingen' ten aanzien van Afrikanen (DM/07.06), en na zijn ranzige revanche op criticasters van wie sommigen hun mond niet eens publiekelijk roerden (DM/12.06), kijken we bij de KVS uit naar de column van sportjournalist en zelfverklaard 'Afrika-lover' Hans Vandeweghe de dag nadat België in Brazilië de wereldtitel wint. Zal hij schrijven dat het goed was dat onze sterkhouders Kompany, Lukaku en Dembele werden omringd door voldoende blanke en autochtone spelers als De Bruyne en Mertens? Dat de Rode Duivels zich anders nooit zes weken op hetzelfde doel hadden kunnen concentreren?
Omgekeerd: mochten de Duivels voortijdig verliezen, zal dat dan liggen aan het collectief of alleen aan het concentratievermogen van de spelers met Afrikaanse roots? Of nee! Misschien had kapitein Kompany — een paar maanden geleden nog gasthoofdredacteur van DM — gewoon de verkeerde tovenaar ingehuurd!
De KVS wacht niet op de volgende uitschuiver van Hans Vandeweghe, maar zet vandaag een punt achter zijn samenwerking van meer dan tien jaar met De Morgen.
Om te beginnen vinden we dat zowel openlijk als onderhuids racisme in Vlaanderen weer volop salonfähig, gerelativeerd en goedgepraat wordt. Wanneer te veel politici zwijgen, en zogenaamd progressieve media eraan meedoen, laat het dan maar aan de gesubsidieerde culturele sector zijn om een ondubbelzinnig signaal te geven. Bovendien zijn we verbaasd over de recente communicatie met onze jarenlange mediapartner. Nadat we onze vragen bij de uitspraken van Vandeweghe discreet aan DM meldden, kwam er welgeteld één telefoontje waarin ons werd uitgelegd dat het probleem au fond bij ons lag. Wij moesten de badinerende woorden van Vandeweghe in hun wereldbekercontext plaatsen. Al stond er 'Afrikanen', het ging enkel over voetballers, we mochten er verder niks achter zoeken. Nadat we er het zwijgen toe deden en de zaak tegen beter weten in wilden laten passeren, werden we daags nadien getrakteerd op een column die in de krant was getiteld ‘Niet lezen!’, en op de site dan weer 'Hans Vandeweghe slaat terug!' heette.
Als een gekwetste mannetjesputter beukte Vandeweghe hysterisch in op al wie hij meende te betrappen op een dissidente gedachtekronkel. Dapper was hij niet, hij noemde niemand bij naam. Maar subtiel waren de sneren naar de twitteraars en bloggers 'zonder volgelingen' en 'de overgesubsidieerde parochiezalen' evenmin. Kortom: Vandeweghe en De Morgen hadden kunnen kiezen voor een rechtzetting of voor gas terugnemen. Ze kozen voor de arrogante opgestoken middenvinger. Naar vele DM-lezers die hun oprecht ongenoegen kenbaar maakten en naar heel 'politiek correct Vlaanderen'. Na de Obama-rel zou je hebben gedacht dat de redelijke diplomatie het zou halen op de botte provocatie.
Als Vlaanderen iets is? Dan wel hardleers.
De voornaamste reden voor de stopzetting van de samenwerking met De Morgen ligt bij de KVS zelf, zijn project en zijn ploeg. Uitgerekend vorige week brachten wij in Wenen de productie Coup Fatal uit, waarvoor de Congolese contratenor Serge Kakudji, de Belgische choreograaf Alain Platel en dertien topmuzikanten uit Kinshasa in KVS maandenlang geconcentreerd aan hetzelfde doel werkten. Het resultaat was ernaar: een laaiend enthousiast onthaalde première-reeks in het Weense Burgtheater. Al werden de muzikanten in Brussel een paar keer geconfronteerd met autochtoon Belgisch racisme, ze beschouwen de KVS ondertussen als hun thuis. Wij beschouwen hen als KVS-artiesten van hetzelfde kaliber als Josse De Pauw, Arno Hintjes of Tom Lanoye. Daarnaast werken we al jaren samen met andere Afrikaanse artiesten en intellectuelen. De Congolese choreograaf Faustin Linyekula speelt in Avignon, Berlijn en Londen voor volle zalen, maar zijn Europese pied-à-terre ligt in de KVS. De wereldvermaarde Malinese zangeres Rokia Traoré speelde al meermaals in onze zalen en neemt volgende maand in Brussel haar nieuwe cd op. Voor de uiterst invloedrijke Afrikaanse denker Achille Mbembe rolt men de rode loper uit van Harvard tot Berkeley, eind maart gaf hij al een lezing in de KVS_Bol. Tel daarbij de diverse KVS-werknemers van Afrikaanse afkomst, de vele Afrikaanse Brusselaars die tot ons publiek behoren, het feit dat hier permanent vier tot vijf talen worden gesproken — en dan is de conclusie duidelijk. Anno 2014 fungeert de KVS als een Brussels stadstheater in het hart van Europa, waar métissage, meertaligheid en respect voor diversiteit niet alleen een broodnodige overtuiging vormen, maar ook een onontkoombare realiteit.
Ervoor zorgen dat in die complexe, maar fascinerende omgeving alle artiesten en werknemers zich zo goed in hun vel voelen dat ze het beste van zichzelf geven, dat is een zorgvuldig en geëngageerd werk van iedere dag. Ten aanzien van deze KVS-ploeg valt dan ook een structurele samenwerking niet langer te verdedigen met een krant waarin mensen in beeld of woord worden beschimpt, enkel en alleen omdat ze een andere huidskleur hebben. Of waarin men enkele jaren terug met veel aplomb op de voorpagina het woord 'allochtoon' bande, om daarna op de sportpagina's rond de 'Afrikaan' weer een schutkring van oerdomme clichés en gore cafépraat op te trekken.
Het sportkatern als autochtoon reservaat waar we ons onder Vlaamse vrienden eens goed mogen laten gaan? Men kan niet eten van twee walletjes tegelijk. Het valt trouwens op dat vele andere kwaliteitskranten in binnen- en buitenland op hun sportpagina's wel dezelfde kwaliteitseisen hanteren als in andere katernen. Nooit zie je daar stukken verschijnen met als titel ‘Niet lezen!’
Wij nemen deze beslissing niet met plezier, maar juist met pijn in het hart. Sommigen onder ons hebben een persoonlijke band met de progressieve krant De Morgen. Jarenlang waren we buren en werkten we aan gezamenlijke projecten. Uiteraard blijven we ook fan van de antiracisme standpunten van Yves Desmet, de Brussel-stukken van Bart Eeckhout, de Afrika-bijdragen van Koen Vidal, de reportages van Douglas De Coninck en het opiniewerk van Ward Daenen. Ze steken schril af bij de pennenvruchten van Vandeweghe.
Maar we zijn het grotere spoor van de krant bijster en wat eens een helder en progressief project was, staat onder druk van te veel uitschuivers die onverklaarbaar alle controlemechanismen passeren. Van de intrieste Obama-cartoon tot de ongefundeerde berichtgeving over Marokkaanse en Turkse vrouwen, van het recente stuk over de honger in de wereld tot de sportcolumns van Vandeweghe: begrijpe wie begrijpe kan.
En mogen we er ook even aan herinneren dat de heer Vandeweghe niet bepaald aan zijn proefstuk toe is? Op 7 mei 2007 schrijft hij in DM over vrouwentennis en Serena Williams: 'We hebben het hier over een farce van een sport, waarin dit jaar een dikke negerin van haar strand in Florida kwam, twee diepe kniebuigingen maakte en tot haar eigen verbazing merkte dat ze zonder hulp weer recht was geraakt, waarop ze een ticket voor Melbourne bestelde en ter plekke de eerste grand slam van het jaar won.' Op 10 november van dat jaar kwalificeerde hij, opnieuw in DM, vrouwentennis als 'vetmesterij' en Serena Williams als 'de Opperzeug'. Op 7 december 2013 schrijft hij in De Standaard en in een column getiteld ‘FC Homo’: 'Homoseksualiteit in de sport is een beladen onderwerp. In de eerste plaats dan voor de holebi's die niks met sport hebben, maar menen dat al hun gelijkgeaarden door die vreselijke macho's en bitches van hetero's verplicht worden in de kast te blijven. Een foute veronderstelling. Ik heb 17 jaar aan teamsport gedaan in 14 verschillende ploegen en ik kan mij geen homo voor de geest halen. '
Negers, vrouwen, homo's: het is een bekend lijstje. In Comedy Casino zou het misschien net passeren. ‘Empirische’ kwaliteitsjournalistiek lijkt ons een fundamenteel ander genre.
Wil de KVS Hans Vandeweghe hiermee afschilderen als een onverbeterlijke racist en alle recente racisme-incidenten in Vlaanderen ondergeschikt maken aan zijn uitschuivers? Tweemaal nee. De Obama-cartoon, de neger-graffiti op de gevel van Peter Verlinden en zeker het racisme-dossier bij de Antwerpse politie dat een andere Vlaamse krant uitbracht en merkwaardig mak werd onthaald: ze zijn van een ander kaliber.
Maar al die incidenten samen creëren een klimaat waarin klein en groot racisme maatschappelijk steeds aanvaardbaarder worden. De KVS maakt zich daarover zorgen. We vinden ook dat de krant De Morgen zich schromelijk van tegenstander en gevecht vergist wanneer ze aanmoedigt dat er op haar pagina's van leer wordt getrokken tegen Afrikanen. Of tegen het politiek-correcte en overgesubsidieerde Vlaanderen, dat blijkbaar enkel nog zijn mond mag houden. Zou ze niet precies daar haar lezers van morgen moeten zoeken? Onder de steeds talrijkere, jonge, gestudeerde, nieuwsgierige, gecultiveerde en kosmopolitische stadsbewoners wier afkomst en realiteit onomkeerbaar gemengd zijn?
Alleszins zijn wij er, in deze Vlaamse schouwburg, van overtuigd dat onze toekomst, onze artiesten en onze publieken zich dáár bevinden. Meer dan ooit heeft de KVS als ambitie zich op verregaande wijze open te stellen voor de wereld die nu al in Vlaanderen woont.
Zonder twijfel is hier een nieuwe beweging nodig, die van de afgezaagde sneer 'Politiek Correct' een geuzennaam maakt en die onder meer de strijd tegen het opkomende racisme compromisloos aangaat. De waakzame woorden van ondernemers zoals de Brusselse modeontwerpster Rachida Aziz vormen daarbij een onmisbare leidraad. Zij schreef onlangs in De Standaard: 'In 2020 zullen twee op de drie jongeren in Antwerpen een migratie-achtergrond hebben. In Brussel zijn er nu al gemeenten waar meer dan 90% van de inwoners niet autochtoon is. De economie zal er hard onder lijden als die mensen worden uitgesloten als klant en als werknemer. België beseft dat, maar kiest er expliciet voor om er niks aan te doen. Dat komt omdat racisme diep zit ingebakken in onze samenleving.'
De voltallige KVS-ploeg
