Ik kom van El Salvador, een klein landje in Centraal-Amerika waar vrijheid zo goed als onbestaand is. El Salvador wordt geteisterd door twee criminele bendes die de controle uitoefenen doorheen het Salvadoraans grondgebied. Deze bendes zijn de Mara Salvatrucha, beter bekend als Mara MS (MS-13) en Mara Barrio 18 (M-18). Beide bendes zijn sterk georganiseerd. De bendes hebben zoveel macht dat zij politieagenten en de militairen van het Salvadoraanse leger intimideren. Er vallen geregeld doden in het politiekorps en het leger, zo vaak dat er in mijn land een gezegde is: “Wanneer je lid bent van een criminele bende of de politie, ben je zo goed als dood.”
Zoals de Washington Post in 2019 schreef, is het zo danig gevaarlijk om een poging te doen om straatbendes zoals MS-13 op te rollen dat na enkele pogingen de agenten uiteindelijk uit angst het land moeten ontvluchten. Wanneer je problemen hebt met bendeleden, is hulp gaan zoeken bij de politie daarom geen optie omdat de angst om zelf vervolgd te worden te groot is.
Mijn vader was een soldaat. Met behulp van zijn team redde hij twee meisjes van wie de vrijheid was ontnomen door leden van de Barrio 18-bende. Hierdoor werd mijn vader een held in mijn dorp, mensen bewonderden hem om zijn moed. Maar wat we nooit hadden verwacht was dat de bendeleden op wraak zinden
Laten we dan nu de zakelijke kant van deze bendes bespreken. Volgens een artikel uit 2014 uit Costa Rica was de omzet uit afpersing door bendes in 2013 meer dan 18 miljoen Amerikaanse dollar. Daarnaast werd er tot 500 miljoen dollar geïnvesteerd in bescherming door securityfirma's voor zowel kleine als grote bedrijven, volgens de National Private Enterprise Association (ANEP).
Wanneer je dus familieleden hebt in het leger die vechten tegen het bewind van de bendeleden, zullen er zeker consequenties volgen. En wanneer je een eigen bedrijf hebt in El Salvador, ben je een gemakkelijk doelwit voor de bendes.
Mijn vader was een soldaat. Met behulp van zijn team redde hij twee meisjes van wie de vrijheid was ontnomen door leden van de Barrio 18-bende. Hierdoor werd mijn vader een held in mijn dorp, mensen bewonderden hem om zijn moed. Maar wat we nooit hadden verwacht was dat de bendeleden op wraak zinden. Zowel mijn moeder als mijn tante hadden ieder een klein bedrijfje. Toen de bendeleden mijn tante onvermijdelijk begonnen af te persen voor immense sommen geld, raapte ook mijn moeder haar moed bij elkaar en confronteerde ze de bendeleden met het feit dat haar zus deze bedragen nooit zou kunnen betalen. Dit was het moment dat de doodsangst begon maar nooit meer zou eindigen. En toen kwam de weerslag van het geweld van de bendes.
De doodsangst werd permanent een deel van mij toen ik op elfjarige leeftijd getuige was van de poging tot moord op mijn vader en moeder. De twee dierbaarste personen in mijn leven bloedend op de grond, in doodstrijd, waarvan er eentje deze strijd verloor en ik het leven voor mijn ogen zag wegsijpelen.
Pas op het moment dat je beseft dat je helemaal niets kunt doen om te helpen, zelfs niet als je schreeuwt, smeekt om bij je te blijven, niet op te geven, je niet alleen te laten omdat je haar nog steeds nodig had, pas op dat moment realiseer je je dat ‘vrijheid’ nooit voor jou was
Mijn vader overleefde, maar mijn moeder deelde zijn geluk niet. Pas op het moment dat je beseft dat je helemaal niets kunt doen om te helpen, zelfs niet als je schreeuwt, smeekt om bij je te blijven, niet op te geven, je niet alleen te laten omdat je haar nog steeds nodig had, pas op dat moment realiseer je je dat ‘vrijheid’ nooit voor jou was. De vrijheid om meer tijd door te brengen met de persoon die je ooit het meeste liefhad is weg in een fractie van seconden. En er resteren je slechts uren om haar warme aanraking te voelen want de volgende dag is zij koud. Je zult haar niet meer horen, je zult nooit meer naar haar mooie stem kunnen luisteren. En dan moet je plots vluchten naar een ander dorp waar alles vreemd is en je nooit meer de optie hebt om te verlangen naar wat ooit je thuis was. In plaats daarvan ben je nu gehuld in stilte, moet je je gedeisd houden. Want je weet dat als je nog maar laat uitschijnen waarom je verhuisde in de eerste plaats, dat dit serieuze consequenties kan hebben. De angst om gevonden te worden door de mensen die mij de meest dierbare persoon in mijn leven ontnamen, werd een deel van mij. En zo bleef ik gedwongen om ondergedoken te blijven.
Ik vraag mij daarom af waar de vrijheid is? Het respect voor mijn mensenrechten? Waar is mijn vrijheid? Ik blijf met veel vragen zitten, vragen die mij kwetsbaar maken om mijn realiteit te confronteren. En tot op heden vond ik geen antwoord. Daarom blijft de vraag hangen, de vraag die al die tijd in mij bleef sluimeren: wat is vrijheid?
De internationale mensenrechten omvatten het recht op vrijheid, vrijheid van slavernij en foltering, vrijheid van expressie en meningsuiting, het recht op werk en onderwijs… Iedereen heeft hier recht op, zonder uitzondering, zonder discriminatie.
Deze definitie van vrijheid is niet op mij van toepassing, omdat ik alles verloor door de gebeurtenissen in El Salvador. Ik kreeg nooit de kans op een normaal leven, om mijn studie af te werken, om meer tijd door te brengen met mijn familie, om mijzelf uit te drukken, zelfs om afscheid te nemen van mijn moeder, of om nog één laatste keer haar stem te horen. Om te leven zonder angst voor discriminatie, want als je je nieuwe buren de reden vertelt waarom je verhuisd bent zullen zij jou zien als een bedreiging omdat zij dan weten dat jij problemen betekent. Je kunt niemand vertrouwen. Dus je komt vast te zitten in de eenzaamheid.
Aristoteles zei dat vrijheid een essentieel kenmerk is van deugdzame vrije tijd. Maar deugdzame vrije tijd was nooit een optie voor mij, want zelfs nadat we waren gevlucht naar een nieuw dorp en nadat ik probeerde verder te gaan met mijn leven, wisten bendeleden mij te vinden en bedreigden zij mij. Vluchten naar een ander dorp werd vluchten naar een ander land. Ik moest mijn familie, land, universiteit en werk achterlaten voor weer een nieuwe stad waar ik niets kende, waar ik opnieuw slachtoffer werd maar dit keer van racisme en discriminatie, waar ik helemaal alleen was, waar ik respectloos werd behandeld tijdens mijn asielaanvraag.
De asielprocedure dwong mij om alles te herbeleven, alleen werd dit keer alles wat ik had meegemaakt in vraag gesteld. Mijn hele verhaal werd verworpen op basis van zogezegde onregelmatigheden, terwijl voor mij de enige onregelmatigheid was dat zij ondanks al dit harde bewijs mij de bescherming waar ik recht op had weigerden
De procedure dwong mij om alles te herbeleven, alleen werd dit keer alles wat ik had meegemaakt in vraag gesteld. Ik legde de overlijdensakte van mijn moeder voor, het doktersverslag van toen mijn vader werd geopereerd, de foto’s van waar de kogels mijn vaders lichaam hadden geraakt, bewijsstukken van de dreigementen die tegen mij werden geuit door bendeleden om het land te verlaten en dat als ik ooit zou terugkeren, zij mij zouden vermoorden.
Dit alles werd tijdens mijn procedure verworpen op basis van zogezegde onregelmatigheden, terwijl voor mij de enige onregelmatigheid was dat zij ondanks al dit harde bewijs mij de bescherming waar ik recht op had weigerden. Terwijl alles waar ik om vroeg simpelweg rust was.
Daarom, om al deze redenen, is ‘vrijheid’ slechts een woord voor mij. Socrates stelde dat mensen vrijheid van meningsuiting eisen om vrijheid in hun gedachten te vermijden. Nu dat ik mijn land heb verlaten, realiseer ik mij dat ook ik recht heb op een normaal leven, hoewel het woord ‘normaal’ voor mij nooit hetzelfde zal betekenen. Dat ik recht heb op een normaal leven, ondanks mijn trauma’s.
Ik wil niet langer bang zijn om vrijuit te spreken zoals toen ik nog in mijn land woonde, waar ik altijd angstig was om vrijuit te spreken omdat de bendeleden mij dan zouden vinden. Ik wil deze schermen voor eens en voor altijd afbreken omdat het pijn doet om in stilte te leven. Het doet pijn om je in het middelpunt van een oneindige oorlog te bevinden
Ik ben moe, moe van achter de schermen te leven en ik eis de vrijheid om mijzelf uit te drukken, ik eis vrijheid van meningsuiting. Ik wil niet langer bang zijn om vrijuit te spreken zoals toen ik nog in mijn land woonde, waar ik altijd angstig was om vrijuit te spreken omdat de bendeleden mij dan zouden vinden. Ik wil deze schermen voor eens en voor altijd afbreken omdat het pijn doet om in stilte te leven. Het doet pijn om je in het middelpunt van een oneindige oorlog te bevinden.
Ik wil eindigen met een citaat van Viktor E. Frankl: “Everything can be taken from a man but one thing: the last of the human freedoms—to choose one’s attitude in any given set of circumstances, to choose one’s own way.” Zoals Viktor hier stelt, wil ik kiezen voor de vrijheid om mij goed te voelen, om eindelijk mijn eigen weg te kiezen zonder mensen die mij willen vermoorden of erger.
Opgedragen aan al de mensen die moe zijn van leven achter de schermen van vrijheid en die nooit de vrijheid hadden om een normaal leven te leiden, of het geluk hadden om op te groeien met hun dierbaren.
----
Dit artikel ontving een eervolle vermelding van de jury bij Kif Kif-schrijfwedstrijd 'Het Vrije Woord', en verscheen eerder in de eerste editie van Kif Kif-zine 'Het Vrije Woord'.
Over de auteur:
Ik ben Rosa Delgado, een meisje met een moeilijk verleden, met een gebroken hart, maar dat het beschadigde repareert met goud, de imperfecties verbetert zodat het een mooie vorm krijgt, zoals de Japanse kunstvorm Kintsugi. Ik ben een persoon die niet opgeeft, die te koppig is om te zeggen 'Ik kan het niet', want in mijn hoofd zit de zin: "Je bent de meester van je lot, je bent de meester van wat je besluit te voelen en te doen."
