Daar waar ooit enthousiasme en liefde voor het vak regeerden, heeft ze zich genesteld onder een warm deken van teleurstelling.
Het regent. Pijpenstelen en cijfers, de wolken lachen er niet mee. De publieke opinies nog minder. Ik maak me zorgen, zorgen om de eenzijdige en weinig geïnspireerde voorstellingen van onze gekleurde medemens en zijn verloop in Vlaanderen. Dat de gekleurde man niet goed in de markt ligt, is geen nieuws. Ook de vrouwen kregen enkele weken geleden de eer om lekker ongenuanceerd in beeld te komen. En onder het motto: de laatste zullen de beste zijn, sluiten we het rijtje met de angstige berichten over de toenemende verkleuring van onze scholen. Ik herhaal: grote zorgen zijn mijn last en dan vooral wanneer ik denk aan de verbittering waarmee de jeugd van tegenwoordig wordt geconfronteerd. In een maatschappij waar stigma's en symbolische gele sterren worden rondgestrooid als waren het de zaden waarmee de boer zijn kippen voedt, zitten we nu met een heleboel kuikens met een lelijk eend complex. Ik weet niet welke kleur de toekomst heeft (roos, zwart, ... hoogstwaarschijnlijk bruin), maar het lijkt dat de weg ernaar toe voor niemand tolvrij zal zijn.
Enkele weken geleden had ik het plezier om een workshop slam/expressie te geven in een van de vele Antwerpse concentratiescholen. De groep was een kleurrijke, lawaaierige verzameling van zeer mondige leerlingen. Het was een uitdaging om hun aandacht te grijpen en een sfeer te creëren waarbij we daadwerkelijk zouden kunnen werken aan het creëren van tekst en performance, zodra hun nieuwsgierigheid werd gewekt hebben ze vrolijk meegewerkt. Ze verbaasden elkaar en mij met zeer ontroerende getuigenissen en gedichten.
Het gevraagde onderwerp: 'Waarvoor sta je?'
De context: 'A man who stands for nothing, will fall for anything.' ( Malcolm X)
De meeste gedichten werden opgedragen aan de ouders. De meisjes droomden veelal van een goed diploma: want daar kan je veel geld mee verdienen, een groot huis en een goede man.
Mooie westerse waarden uit de mond van (op het eerste zicht) niet zo westerse jongedames. Het hoogtepunt kwam er toen een van de stillere meisjes haar pleidooi tegen de oorlog in Syrië bracht. De woorden op haar blad konden haar emoties niet volgen dus liet ze haar hart spreken. "De moeders", zei ze, "de kinderen... Ik kan het niet meer verdragen...".
Tranen en knuffels konden niet uitblijven, dit is wat ik telkens hoop te bereiken.
Het moment dat iemand zijn angsten overstijgt en met een absolute eerlijkheid spreekt. Een echt persoon kan je niet ontkennen of negeren. Het dwingt aandacht en ontzag af. De kwetsbaarheid van zo'n moment is krachtig en ontwapenend.
Waarom haal ik dit verhaal aan? Als iemand die workshops en initiaties in slam en expressie geeft, heb ik gemerkt dat mijn voornaamste taak erin bestaat om bevestiging en mogelijkheden aan te bieden. De filosofie is: als je kan praten, kan je zingen en als je kan stappen, kan je dansen.
Je kan alles leren zolang je in je eigen mogelijkheden gelooft. Door deze activiteiten kom ik vaak in contact met leraren, vooral enthousiaste leraren, want die willen graag hun leerlingen wakker schudden en prikkelen met nieuwe ervaringen. Jammer genoeg stel ik ook vast dat er op elke school ook een groep verzuurde leraren zitten. Ze lijken er niet meer in te geloven, veranderingen worden moeilijk, …
'De leerlingen van tegenwoordig zijn toch niet meer zoals vroeger... '
'Ge weet toch waar ge aan begint?'
'Pas maar op met bikken, die pikken hier alles!'
'Niet te veel moeilijke woorden gebruiken, da kunnen ze hier ni!'
'Eigenlijk verdienen ze dit niet. Ze lijken lief, maar dat doen ze om je vertrouwen te winnen.'
En de pijnlijkste opmerking hoorde ik in de groep die ik hierboven uitgebreid heb besproken: 'Rijmen... Pfff, da is hier wel basisnederlands, ik z'n al blij als ze weten da 2+2 4 is.' Deze opmerking in een volle klas, in het midden van de workshop. Ik ben geen pedagoog, maar uit eigen ervaring weet ik dat mijn slechtste punten sterk gecorreleerd waren met de zuurtegraad van mijn leraren.
Thuisgekomen leert een snel google onderzoek mij dat dit een welbekend fenomeen is. Een groot deel van de leerkrachten kampt met depressies, burn-outs... (voor meer info zie links hieronder).
De verzuring van onze maatschappij dringt ook door de schoolmuren heen. Ze bijt zich een weg door de bergen administratie en eindeloze stroom aan leerlingen. Daar waar ooit enthousiasme en liefde voor het vak regeerden, heeft ze zich genesteld onder een warm deken van teleurstelling. Je zou voor minder, de verwachtingen zijn hoog gespannen. Lange overuren, extra opleidingen, schijnbaar ongeïnteresseerde studenten en hun ouders, …
Het zijn inderdaad grijze dagen, maar we mogen niet toegeven aan de lusteloosheid dat in het kielzog van de grote prestatiedruk vaart. Het lijkt me onverstandig om dit fenomeen te minimaliseren door met vingers te wijzen en een bepaalde groep verantwoordelijk te stellen. Onderwijs is een groepsgebeuren en vergt inspanning van de hele gemeenschap. De maatschappij van morgen loopt vandaag rond op onze scholen. Met andere woorden: 'Leraren voeden onze toekomst op'. Laten we hen ook zo behandelen, met gepaste ondersteuning en ontzag.
Make the world a better place, hug a teacher!
meer info, zie onderstaande links:
http://www.standaard.be/cnt/dmf20140105_00913391
http://www.standaard.be/cnt/dmf20140210_00972603
http://www.standaard.be/cnt/dmf20140210_00972603
http://www.demorgen.be/dm/nl/1344/Onderwijs/article/detail/1767721/2014/01/03/Vlaams-onderwijs-is-niet-klaar-voor-de-21ste-eeuw.dhtml
http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1776274/2014/01/18/Multiculturalisme-is-dood-rechts-populisme-achterhaald.dhtml
http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/04/21/de-dorpsmentaliteit-in-het-stedelijk-onderwijs
Elisabeth Severino Fernandes (a.k.a. Elli) is dichteres, organisatrice en community builder in het Antwerpse. Ze is al enkele jaren de drijvende kracht achter de lokale spoken word en slam scene en organiseert events als Mama's Open Mic en Grab The Mic!.
