'In Europa is er geen gebrek aan gevechtsvliegtuigen: er is sprake van een overcapaciteit van 2.000 toestellen'
Welk toestel de F-16 moet opvolgen? Geen, als het van het platform 'Geen gevechtsvliegtuigen' (dat 130 organisaties telt) afhangt. Tegenstanders van nieuwe gevechtstoestellen betogen morgen in Brussel. Enkele vertegenwoordigers van het platform leggen hier uit waarom.
In de periode 2023-2028 bereiken de Belgische F16's het einde van hun levensduur. De federale regering besliste al in het regeerakkoord van oktober 2014 om nieuwe gevechtsvliegtuigen aan te kopen. De beslissing lag vast voordat er een visie ontwikkeld werd voor het toekomstig Belgisch buitenland- en defensiebeleid. Dat is de wereld op zijn kop. In andere landen ontwikkelt men eerst een visie, en bekijkt men vervolgens welke nieuwe capaciteiten en investeringen nodig zijn om deze visie in de praktijk te brengen.
De vraag stelt zich of we echt 15 miljard euro moeten investeren in gevechtsvliegtuigen? Is dat de beste besteding van Belgisch belastinggeld na de mislukte interventies in Irak, Afghanistan en Libië, waar ondertussen gebleken is dat de menselijke kost van burgerslachtoffers in de miljoenen loopt?
De federale regering besliste uiteindelijk eind 2015 om 34 nieuwe gevechtsvliegtuigen aan te kopen. Die zullen over een periode van 40 jaar 15 miljard euro kosten, 375 miljoen euro per jaar. Minstens. Dat bedrag komt bovenop de 5.5 miljard euro aan andere investeringen in het strategisch plan. 1000 bommen en granaten, het mag wat kosten voor de regering.
Bovendien gaat het om een conservatieve raming. Er is geen veiligheidsmarge ingebouwd (zoals in Nederland, waar 10 procent marge wordt gerekend). Als de regering beslist om een nucleaire capaciteit in het lastenboek voor nieuwe gevechtsvliegtuigen op te nemen, tikt de rekening nog verder aan. Buitenlandse voorbeelden tonen bovendien dat de 3,5 miljard euro (aankoopprijs) waarvan sprake een optimistische inschatting lijkt.
De regering slaagt er dus niet in te antwoorden op een simpele vraag: hoe denkt ze dit allemaal te betalen?
De militaire interventies in Afghanistan, Irak en Libië zijn er niet in geslaagd vrede en stabiliteit te brengen. Ze droegen bij aan de voedingsbodem voor terreurgroepen als IS in Syrië, Irak en Libië. Vanuit de lucht deelnemen aan een militaire missie was voor regeringen lang de veilige optie: de kans op 'bodybags' was klein. Alternatieven voor militaire interventies om vrede en veiligheid bij ons en elders te garanderen, gaan er niet vanzelf komen. Ze vereisen een grondige evaluatie van het verleden en een daadkrachtige politieke keuze.
Bovendien is er binnen Europa geen gebrek aan gevechtsvliegtuigen: er is sprake van een overcapaciteit van 2.000 toestellen. Is het dan niet beter om in andere zaken te investeren? Aan mogelijkheden geen gebrek: vredeshandhaving, civiel crisismanagement, diplomatie, het tegengaan van Europese wapenexport naar conflictgebieden, ontwikkelingshulp of het indammen van de veiligheidsrisico's die de klimaatverandering met zich meebreng, om er maar een paar te noemen.
Op EU- en VN-niveau bestaan ook tal van mechanismen voor conflictpreventie en vredesopbouw, maar die blijven chronisch ondergefinancierd. Op Belgisch niveau werd de dienst vredesopbouw en conflictpreventie bij Buitenlandse Zaken enkele jaren geleden simpelweg afgeschaft, terwijl het budget voor beide posten in 2015 een schamele 5 miljoen euro bedroeg. Een fractie van de miljarden die besteed worden aan nieuwe gevechtsvliegtuigen zou daar een écht verschil maken.
Nog steeds liggen er Amerikaanse kernwapens op de Belgische luchtmachtbasis in Kleine Brogel. Amerikaanse wapens, maar het zijn Belgische F-16 piloten die trainen op het vervoeren en inzetten ervan. Gaat onze regering met nieuwe gevechtsvliegtuigen die nucleaire rol van het Belgisch leger met 40 jaar verlengen? Zo'n beslissing zou lijnrecht ingaan tegen een groeiende internationale trend die ijvert voor totale nucleaire ontwapening. 127 landen ondertekenden het afgelopen jaar de "Humanitaire Belofte", waarin wordt opgeroepen diplomatieke onderhandelingen op te starten rond een internationaal verbod op kernwapens - ons land staat niet in de lijst.
We delen deze mening met veel andere bezorgde Belgen. Uit een onderzoek in 2014 bleek dat slechts een minderheid van de Belgen, ook binnen de regeringspartijen, voorstander is van de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen.
Voor ons is het duidelijk: nieuwe gevechtsvliegtuigen hebben een onverantwoord hoge kostprijs, dragen zelden of nooit bij aan een duurzame oplossing van conflicten, en ze riskeren de aanwezigheid van Amerikaanse kernwapens op Belgische bodem te verlengen.
Bogdan Vanden Berghe, Algemeen Directeur 11.11.11
Lieve Herijgers, Directeur Broederlijk Delen
Caroline Copers, Algemeen Secretaris Vlaams ABVV
Patrick Develtere, Voorzitter Beweging.net
Sükran Bulut, Coördinatrice Kif Kif
Stefaan Declercq, Algemeen Secretaris Oxfam Solidariteit
Vincent De Brouwer, Directeur Greenpeace België
Wouter Hillaert, woordvoerder Hart boven Hard
