De bedoeling is dat mensen worden benaderd omwille van hun talenten, hetgeen ze graag doen en om wie ze echt zijn.
Van 15 juli tot en met 24 juli vindt in Gent het festival van BataHlan, een productie van CirQ vzw, plaats. CirQ vzw staat al jaren bekend in Gent en verre omstreken als een productiehuis dat met gebruik van scherpe humor vooral de vinger wil leggen op maatschappelijk relevante onderwerpen. Deze editie behandelt het thema van nieuwkomers en hun integratie in onze maatschappij. Kif Kif volgt de voorbereidingen al van het begin op de voet en wil iedereen uitnodigen om vooral zelf een kijkje te komen nemen. ‘Waarschuwing: Gelieve te betreden met een open geest!’
‘Nieuwkomer’, misschien wel HET woord van vandaag de dag. Mensen die van elders naar België komen met de bedoeling zich hier voorgoed te vestigen en actief deel uit te maken van onze maatschappij. Maar hoe doe je dat nu precies, actief deel uitmaken van de maatschappij? Het blijkt niet zo gemakkelijk, zeker niet als je als vluchteling hier bent beland. Niet enkel is het nog een relatief weinig gekend concept maar ook de vele vooroordelen jegens vluchtelingen doen hun integratie niet bepaald van een leien dakje verlopen. ‘Vluchtelingenproblematiek’ is nog zo’n ander woord.
Enter Refu-Interim. Een Gents initiatief dat nog maar in haar kinderschoenen staat maar er al in geslaagd is om enkele projecten op poten te zetten waarin nieuwkomers, vooral zij die een achtergrond als vluchteling hebben, in contact zijn gebracht met verschillende verenigingen en productiehuizen uit het Gentse culturele landschap.
Het initiatief komt van CirQ vzw, een Gents productiehuis dat gekend is omwille van haar ‘voorliefde voor pittige performance en absurde humor’, met als kers op de taart haar jaarlijkse productie van het controversiële Bataclan op de Gentse Feesten. Elk jaar slaagt dit evenement er in om, door middel van harde humor, aandacht te vestigen op een bepaald onderwerp door reacties uit te lokken bij haar publiek en de media, die variëren van warm enthousiasme tot grote verontwaardiging. Zo maakten ze in 2013 grote furore door hun reïncarnatie van de ‘menselijke dierentuinen’ van de Wereldexpo van 1913.
Ook dit jaar is er een editie van Bataclan, wat deze keer voor de gelegenheid is omgedoopt tot BataHlan. Het is het grootste proefstuk van Refu-Interim en draait volledig op de schouders van zowel nieuwkomers als die van de vaste medewerkers van CirQ. Kif Kif sprak met Maarten Dreezen, één van de projectleiders bij Refu-Interim en BataHlan.
Kif Kif: Waar gaat Refu-Interim over?
Maarten Dreezen: De bedoeling van Refu-Interim is eigenlijk om sociale integratie te verwezenlijken in de culturele sector. Dat mensen worden benaderd omwille van hun talenten, hetgeen ze graag doen en om wie ze echt zijn. De culturele sector is een redelijk gesloten sector en het is niet altijd even makkelijk om er binnen te geraken. Met Refu-Interim trachten we niet zozeer de focus te leggen op productiviteit of winst maar eerder op het aanwerven van verschillende mensen omwille van de talenten die ze bezitten. We willen mensen in contact brengen met elkaar. De productiehuizen met de nieuwkomers. Onze proefperiode is BataHlan, tijdens de aankomende Gentse Feesten en het plan is om het project daarna uit te breiden naar de vaste producties doorheen heel het jaar. Momenteel hebben we al mensen kunnen te werk stellen bij Trefpunt, Boomtown, MiraMiro en ook Dok, wat tot nu toe erg succesvol was.
Kif Kif: Zijn er bepaalde reacties die jullie met BataHlan hopen uit te lokken bij het publiek?
Maarten Dreezen: We willen zoveel mogelijk controverse scheppen, zodat we daarmee veel aandacht kunnen trekken op ons project. Naar de media toe hebben we het verhaal gebracht dat we dit jaar vooral nieuwkomers wilden tewerkstellen omdat zij zogezegd goedkoper zijn. Zo willen we verontwaardiging uitlokken bij mensen. Mensen zullen onder die veronderstelling naar het festival komen en dan geconfronteerd worden met de waarheid. Namelijk dat we de rollen omgedraaid hebben. BataHlan is eigenlijk het beloofde land en ditmaal is het publiek de vluchteling. Dit benadrukken we ondermeer door verschillende acts waarin onze nieuwkomers de hoofdrollen op zich zullen nemen. We hopen gebruik te maken van het schokeffect.
Kif Kif: Hoe heb je de voorbereidingen ervaren? Viel het mee met de verwachtingen die jullie hadden?
Maarten Dreezen: Die zijn overtroffen geweest! De workload hebben we misschien wel wat onderschat, we hebben 250 interviews gedaan met verschillende mensen. Sommige van hen wonen al een tijdje in België en zijn al wat bekender met onze manier van leven maar anderen verblijven hier nog maar enkele maanden en komen rechtstreeks uit het asielcentrum. Uiteindelijk zijn we uitgekomen op een groep van zo’n 70 mensen die we effectief tewerk hebben gesteld. Zij hebben de nodige begeleiding en coaching gekregen van ons doormiddel van verschillende workshops, maar qua energie en enthousiasme zijn onze verwachtingen zeker overtroffen.
Kif Kif: Ze komen echt ook van verschillende plekken, er zijn veel verschillende nationaliteiten vertegenwoordigd. Valt dat goed mee om die allemaal vreedzaam te laten samenwerken?
Maarten Dreezen: Sowieso is de hoofddoelstelling van Refu-Interim: ‘respect voor iedereen, ongeacht waar je vandaan komt of wat je verhaal ook is’. Of je nu uit België komt of een nieuwkomer bent, er moet wederzijds respect en bovenal positiviteit heersen. Daar zijn we dan ook heel streng in geweest. We hebben wel degelijk gemerkt dat er bij een aantal mensen een vorm van spanning bestond omwille van geloofsovertuiging of etniciteit en daar hebben wij een nultolerantie op gehouden. We hebben effectief mensen moeten weigeren, zo van: ‘kijk, je hebt iets gedaan wat niet respectvol was, iets gezegd wat niet respectvol was, bij ons kan dat niet, je ligt er uit.’
Kif Kif: Jullie staan bekend om jullie, licht gezegd, ‘controversiële’ humor en de thema’s die jullie behandelen liggen ook wel gevoelig. Denk je dat alle nieuwkomers die meewerken aan het project ook helemaal beseffen waar ze eigenlijk aan meedoen?
Maarten Dreezen: Jazeker, we hebben er zelfs heel wat positieve feedback over gekregen van hen. Bijvoorbeeld, we hebben een soort van integratiepolitie of grenswacht die het publiek screent bij het binnenkomen. Ze krijgen een nieuw paspoort waar alles op staat wat ze wel of niet mogen doen. Dat is gebaseerd op de werkelijke situatie die de vluchtelingen ook allemaal hebben meegemaakt en ze vinden het dan ook een goed idee om het publiek daar ook kennis mee te laten maken. Hoewel wij humor gebruiken als uitingsmiddel willen wij zeker niet de spot drijven, integendeel, het wordt erg serieus genomen. De inhoudelijke input komt ook veel vanuit de nieuwkomers zelf, zij hebben ons de details gegeven en daar zijn wij dan mee aan de slag gegaan. Het is allemaal in overleg met hen gebeurd.
Kif Kif: De talenten die jullie gebruiken komen ook echt van de nieuwkomers zelf, maar hebben jullie hen bepaalde taken ook opgelegd?
Maarten Dreezen: Helemaal niet. We hebben soms wel wat mensen her-coached, zo van; ‘hey, je denkt misschien dat je niet kan acteren maar wij denken van wel.’ Dus hebben we die uitgenodigd voor de acteerworkshops en meestal hebben we ze dan ook kunnen overhalen. Een paar zagen dat daarna nog altijd niet zitten maar dat is helemaal geen probleem, zij werken dan in de plaats achter de bar. De meeste acts komen echt rechtstreeks van de talenten die de nieuwkomers zelf al bezitten, zo hebben we enkele kappers, kleermakers en zelfs iemand waarbij je rastas kan zetten.
Kif Kif: Het festival is bedoeld voor zowel Belgen die hier al langer wonen, als nieuwkomers. Hoe denk je dat de laatsten het festival zullen ervaren aangezien het gevoelige thema?
Maarten Dreezen: Dat is moeilijk te zeggen eigenlijk. Ik zie iedereen die niet meegewerkt heeft aan het festival gewoon ook als publiek, of ze nu hier geboren zijn of hier nog maar enkele maanden verblijven. Ik denk dat het voor beide groepen sterk afhangt van hoe open ze staan voor wat we doen. Ik denk dat je altijd wel twee kampen hebt, voorstanders en tegenstanders. Maar mijn boodschap aan het publiek toe is: bekijk de realiteit positief en probeer je zelf ook positief te gedragen, dan ga je zien dat er ook veel positiviteit terug komt.
Voor Refu-Interim kreeg CirQ steun van de Koning Boudewijnstichting en ook schepen Resul Tapmaz die onder andere het integratiebeleid van de stad Gent onder zijn bevoegdheden mag rekenen. BataHlan zelf mocht daarnaast ook subsidies ontvangen van de stad Gent.
BataHlan opent op 15 juli om 18u en zal daarna gedurende de hele Gentse Feesten toegangkelijk zijn vanaf 15u tot na middernacht.
Adres: Willem De Beersteeg (zijstraat van de Goudstraat), Gent.
