[Boekrecensie] Reisgenoten en wijnschenkers: Osmaanse Poëzie

Meer en meer mensen stellen zich het leven en vooral de zin ervan in vraag. Op zoek naar antwoorden verdiept men zich in het zielenleven en de spirituele rijkdom. Een vorm van het nastreven van spirituele geneugten is het Soefisme. De leer die zich vooral in de Islamitische gebieden situeert, verwerft in het Westen meer en meer bekendheid. Dankzij onder andere Nederlandstalige vertalers wordt de kloof met de Soefistische denkers alsmaar kleiner.

De gedichtenbundel Reisgenoten en Wijnschenkers is door Sötemann, Schmidt en de Groot -Nederlandse specialisten in de Turkse en Ottomaanse geschiedenis , filologie en letterkunde – tot stand gekomen. De samenstelling bestaat uit poëzie uit het Ottomaanse tijdperk. Een periode waar het Soefisme in de geschreven teksten tot bloei kwam.

Wat is het Soefisme nu juist? De oorspronkelijke benaming Tassawuf, kent zijn oorsprong in de islam. Het is geen stroming noch vertakking maar eerder een kern binnen het geloof. Het Soefisme kent verschillende ordes en meesters, en verspreidt zich door verschillende continenten. In de westerse wereld staat vooral het universeel Soefisme gebaseerd op het denken van Hazrat Inayat Khan bekend. Hier richt men zich sterk op het humanistisch soefisme en minder op het islamitisch Soefisme. Een goed voorbeeld is hoe Roemi Jalal ad-Din (13de eeuw) in het westen naar voor wordt gebracht. Namelijk als zijnde een humanistische dichter, de Mavlana van de draaiende Derwisjen. Dat hij een overtuigd moslim was die zich sterk toewijdde als volgeling van de profeet Mohammed wordt minder sterk belicht.

Het boek Reisgenoten en Wijnschenkers trakteert ons op een interessante selectie van enkele veelbesproken Ottomaanse dichters. In de vertalingen merken we dat de liefde, de eigen positie in de maatschappij en het beklag erover steeds centraal staan. Het vertelt ons over de constructie van de samenleving en hoe men zich opstelt ten opzichte van elkaar. Zo is het soefisme ook uitgegroeid tot een maatschappelijke beweging. De liederen doen vaak dienst als bezwaarschrift tegen de gevestigde orde, maar ook als uitingsmiddel voor de eigen gevoelens en denkwijze. Yunus Emre (13de - 14de eeuw), Fuzuli (15de – 16de eeuw) en Pir Sultan Abdal (15de – 16de eeuw) zijn enkele voorbeelden die in Reisgenoten en Wijnschenkers aangehaald worden. Zij brengen ons volksliteratuur over de gewone burger.

Als lezer mis je enerzijds een grotere bijdrage van de vertalers, een extra uitleg aan de liederen. Anderzijds zou een onderliggende uitleg aan de vertaalde gedichten de betekenis die de lezer aan de gedichten toeschrijft aangestuurd worden. Reisgenoten en wijnschenkers geeft hier mooie voorbeelden van Soefistische liederen voortgedragen door Ottomaanse dichters. Het brengt mij naar de vraag of een degelijk voorbeeld ook bestaat over het geschreven Soefisme van Afrika.
 

>>> Meer info over het boek vindt u bij Uitgeverij Jurgen Maas