Krachtig coming-of-age drama zonder toegevingen. Een ernstige kijk op uitzichtloze armoede.
Vergeet even de glamour van La Grande Bellezza, in A Ciambra krijgen we een veel minder fraai beeld van Italië te zien. La Ciambra is een kleine Roma-gemeenschap ergens in Calabrië, Zuid-Italië, aan de Tyrreense zee. Een aantal lage woonblokken, slecht geasfalteerde straten, modder en onkruid, schrijnende armoede… een betonnen favela aan een soort vuilnisbelt: ja, dat is ook Europa in de 21ste eeuw. Het enige bewijs dat La Ciambra onder de bevoegdheid van de Italiaanse autoriteiten valt, is de regelmatige aanwezigheid van de carabinieri die de orde komen handhaven. Dit zijn mensen die niets anders zien dan het repressieve gezicht van de overheid.
De film volgt Roma-jongen Pio Amato, die zichzelf speelt in een niet noodzakelijk autobiografische vertelling. Pio is een ongeletterde maar sluwe 14-jarige die versneld moet opgroeien wanneer zowel de pater familias als de oudste broer in de gevangenis belanden. Kind zijn, dat is spelen maar ook roken en onschuldige klusjes doen die in een groter, onguur plaatje kaderen. Plat racisme tegenover gadjos en zwarte Afrikanen is doodnormaal, ‘humor’. Familieliefde en authentiek genot zitten vaak in dingen waar Kind & Gezin snel voor zou ingrijpen. En toch wordt dit allemaal gewoon geobserveerd door de lens van cameraman Tim Curtin, en zonder oordeel geserveerd op het scherm.
Het klassieke Italiaanse familiepasta-tafereel krijgt in A Ciambra een stevige portie hedendaags realisme/realiteit geïnjecteerd. De film wisselt een bijna documentaire stijl af met een (fictief) verhaal waarbij de interactie tussen meerdere, gescheiden gemeenschappen centraal staat. Zowel op café (met dansbare Manele-beats in de achtergrond) als in de louche zaken die ze moeten ondernemen om te overleven. Zo sluit Pio een hechte vriendschap met de volwassen Ayiva, een vluchteling uit Burkina Faso.
Dat Ayiva (een overtuigende Koudous Seihon) - die in een soort Zuid-Italiaans Calais verblijft en het ook moeilijk heeft om de eindjes aan elkaar te knopen - als enige de inspanning doet om in te springen voor de ontbrekende vaderfiguur, geeft aan hoeveel vangnetten zijn gefaald. Pio is gedoemd om te ontsporen ondanks alles wat de samenleving had kunnen doen om dat te vermijden.
Dit sombere portret van mensen die zich op de dunne grens bevinden tussen plantrekkers en criminelen, zou een stigmatiserende film zijn geworden ware het niet omwille van de sterke vertolking van Pio Amato en zijn mamma, Iolanda. En zijn opa en de rest van zijn familie. Ze geven waardig, menselijk gestalte aan de outsiders en hun kinderen, mensen die vaak gedemoniseerd worden. Hun eerlijkheid is ontwapenend. Al vanaf het openingsbeeld breekt A Ciambra hun verhalen open. Dit is geen documentaire en toch voelt het alsof het een registratie was van het echte leven, versterkt met een soundtrack van beklijvende post-rock.
Een krachtig coming-of-age drama zonder toegevingen. Een ernstige kijk op uitzichtloze armoede, op giftig racisme in alle denkbare richtingen, want zowel de gadjos als de Romani als de Sub-Saharaanse vluchtelingen maken zich schuldig aan dezelfde zonde. A Ciambra schetst een van de grootste uitdagingen van onze tijd: armoede en de ontsporing van jongeren die in armoede opgroeien. In elke minuut van de film is er een alarmerend tekort van ons, de samenleving, voelbaar.
Italo-Amerikaanse regisseur Jonas Carpignano is amper 34, maar A Ciambra is al een zelfzeker vervolg op zijn verontrustend langspeeldebuut Mediterranea (2015), het migratierelaas van Ayiva, door de woestijn, over de Middellandse zee en door de pijnen van het Europese vierderangsburgerschap. Mediterranea overtuigde Martin Scorsese om als executive producer te fungeren van A Ciambra. Beide films vormen samen een confronterend tweeluik.
A Ciambra, een film van Jonas Carpignano, vanaf 21.02 in de bioscoop.
