De (on)geduldige strijd tegen discriminatie op de arbeidsmarkt [Een gesprek met Minister van Werk Monica De Coninck]

Als wij naar de stembus trekken, verwachten we dat de mensen op wie wij stemmen iets kunnen doen met hun mandaat.

Enkele weken geleden lanceerden wij, 8 geëngageerde jongeren van het project API 3.0 (Allochtonen, Politiek en Internet), een massmail actie. Honderden mails belandden in de mailbox van de ministers van Werk. Velen met ons vonden het blijkbaar hoog tijd om mee te strijden tegen discriminatie op de arbeidsmarkt.

De mail die we ‘en masse’ verstuurden naar ministers van Werk Monica De Coninck (Sp.a) en Philippe Muyters (N-VA) pleit voor het invoeren van praktijktesten om de strijd tegen discriminatie op de arbeidsmarkt aan te gaan. (De mail gericht naar minister Muyters loopt nog en vindt u hier). Op een reactie van minister Muyters wachten we nog vol spanning. Het duurde echter niet lang voor minister De Coninck ons uitnodigde voor een gesprek. Afgelopen donderdag (8 mei) verschenen we op het appèl.

In overleg met minister van Werk Monica De Coninck

Daar zaten we dan, rond de vergadertafel in één van de Antwerpse Sp.a-kantoren. Monica De Coninck stelde voor haar eigen “migratieverhaal” met ons te delen. Ze vertelde hoe ze jaren geleden als West-Vlaamse naar Antwerpen kwam. Omdat ze het Antwerps niet goed beheerst voelt ze zich tot op de dag van vandaag nog steeds een beetje migrant in eigen land. Deze nobele poging van empathische toenadering bracht ons lichtjes in verwarring. De minister leek met dit voorbeeld haar situatie met de onze te vergelijken. Maar in hoeverre zijn beider situaties vergelijkbaar? Wij strijden tegen discriminatie op basis van onze huidskleur, onze ‘anders’ klinkende naam en ons geloof. Elk van ons beheerst het Nederlands, met een Gentse, Mechelse of Antwerpse tongval. Daar ligt het probleem volgens ons niet. Maar goed, we gingen verder met het gesprek…

In de eerste plaats vroegen we ons af wat de minister van Werk in haar ambtstermijn heeft gerealiseerd dat niet zomaar kan worden teruggedraaid. Heeft ze misschien een wetsaanpassing kunnen doorvoeren inzake discriminatie op de arbeidsmarkt? Minister De Coninck legde ons uit dat zij als minister alleen niets gedaan kan krijgen zonder dat de meerderheid mee instemt. Is de meerderheid van de partijen dan niet tegen discriminatie op de werkvloer? Er wordt al jaren gedebatteerd en intussen wordt de anti-discriminatiewet niet nageleefd. Die wet dateert van 2007 maar blijft vooralsnog een (redelijk) dode letter op papier.

Wat deed de minister tijdens haar ambtstermijn?

Monica De Coninck zorgde als minister onder andere mee voor de gelijkschakeling van het arbeiders- en bediendenstatuut. Daarover is 27 jaar gediscussieerd. Deze langdurige politieke besluitvorming toont aan dat wetsaanpassingen meestal van lange adem zijn. Hoewel de ene ongelijkheid de andere niet is, zal volgens Monica De Coninck de wereld over 100 jaar zo gemixt zijn dat er anders naar gekeken zal worden. ‘Over 100 jaar zal de samenleving de diversiteit moeten aanvaarden. Ik wil wel discussiëren over praktijktesten en andere dingen, maar een mentaliteit wijzigen is echt moeilijk.’ 100 jaar? Hoewel we enorm opgelucht zijn dat onze achterkleinkinderen zich geen zorgen zullen hoeven te maken over discriminatie op de arbeidsmarkt, denken we dat we meer kunnen doen. Wachten op een mentaliteitswijziging die over 100 jaar vanzelf de samenleving zal veranderen klinkt ook niet meteen als een oplossing voor een probleem, maar eerder als een excuus om niets te doen.

Dus hoe kunnen we deze mentaliteitswijziging een duwtje in de rug geven? Volgens ons zijn praktijktesten het instrument bij uitstek. Om het verder over de mogelijkheid tot een snellere mentaliteitswijziging te hebben verwijst Minister De Coninck naar quota voor vrouwen. ‘Uit studies blijkt dat een mentaliteit pas verandert als je in een groep mensen minstens 1/3 hebt van de groep die niet meer gediscrimineerd mag worden. Lange tijd waren vrouwen in de politiek ook ondenkbaar. Daarom werden quota ingevoerd waarbij de drie eerste plaatsen op een lijst minstens één vrouwelijke kandidaat moet omvatten. Dan pas kan men groeien naar een mentaliteitswijziging. Ik ben voor quota in sommige situaties.’ Hoewel we quota ook een stevig argument vinden in de strijd tegen discriminatie zijn enkel praktijktesten de oplossing voor de straffeloosheid van discriminatie op de arbeidsmarkt. Praktijktesten bestraffen de discriminatie terwijl quota de ongelijkheid herstellen maar geen juridisch draagvlak creëren in de bestrijding ervan. Het is niet het een of het ander.

Dat de minister geen permanente wetsaanpassingen heeft kunnen doorvoeren, betekent natuurlijk niet dat ze niets heeft gedaan op het vlak van diversiteit. Ze vertelde ons over haar gesprekken met bedrijven als McDonald’s en Colruyt, waarbij ze diversiteit op de werkvloer probeerde aan te moedigen. Jongeren zonder diploma krijgen op deze manier kansen, kunnen zich opwerken en zo verder doorstromen. Maar wat met jongeren met een hoger diploma zoals wij? ‘Dat is pure discriminatie’, zegt De Coninck. Wat doet u daar dan aan, mevrouw De Coninck? ‘Het is moeilijk, die mentaliteitswijziging hé…’

We moeten geduldig zijn

In een opiniestuk van Monica De Coninck op de website van Knack (8/05/2014), stond geschreven dat instrumenten als praktijktesten en anoniem solliciteren op haar voorstel besproken werden door de sociale partners, maar dat ze hierover geen akkoord bereikten. Wij vroegen haar wat de oorzaak hiervan was. ‘In ons land werken we met een sociale dialoog. Dat wil zeggen dat werkgevers en vakbonden met elkaar overleggen, maar ook dat ik advies moet vragen aan onder andere de Nationale Arbeidsraad. De werkgevers en soms ook de vakbonden staan negatief tegenover praktijktesten. Werkgevers willen zich niets laten opleggen en zelf beslissen wie zij aannemen. Ze zijn daar nog altijd over aan het discussiëren, maar als de sociale partners niet willen meewerken, krijg ik een dergelijke wet er nooit door.’

Als wij naar de stembus trekken, verwachten we dat de mensen op wie wij stemmen iets kunnen doen met hun mandaat. Zoals Monica De Coninck de gangbare werkwijze beschrijft, lijkt het alsof er een pak meer politieke moed noodzakelijk is om iets te verwezenlijken. Natuurlijk is sociaal overleg wenselijk, maar wij verwachten daadkracht en geen discussies die decennialang aanslepen. Al 12 jaar wordt er onderhandeld over praktijktesten, moeten we nog 15 jaar wachten op een akkoord?

Monica De Coninck raadt ons aan zelf de vakbonden, werkgevers en de Nationale Arbeidsraad aan te spreken. ‘Ik denk dat jullie een grote impact kunnen hebben, omdat ze dan geconfronteerd worden met een andere realiteit. Ze hebben meestal een vrij negatief en stereotiep beeld.’ Wij, jonge twintigers, nog in opleiding, moeten dus het heft in eigen handen nemen als we iets willen veranderen. Twee ministers van Werk zijn blijkbaar niet genoeg voor ons landje. Wat zou minister Muyters vinden van deze DIY-visie? Meneer Muyters, u mag het ons steeds laten weten!

Één ding is zeker: 100 jaar is ons te ver. Zelfs 27 jaar is geen optie. Wij willen een betere toekomst voor onszelf en voor onze kinderen en dat betekent dat er nu iets moet gebeuren. We zijn het er over eens: de inzet van Monica De Coninck om bedrijven te stimuleren aan diversiteit te werken wordt geapprecieerd. Maar wij pleiten voor een hardere aanpak via duidelijke praktijktesten. Praktijktesten als instrument voor de aanpak van de stille discriminatie, als instrument voor de mentaliteitswijziging en als een signaal naar bedrijven die structureel discrimineren. België scoort slecht, dat mogen we niet langer tolereren. Het wordt tijd dat de overheid een duidelijk standpunt inneemt en zich uitspreekt tegen racisme en discriminatie. Iedereen heeft recht op werk. Wij dus ook.

Het Jongerenproject API 3.0. is een initiatief van Kif Kif, Paj en Maroc.nl

API 3.0 op Facebook & Twitter

Heb jij nog geen brief gestuurd naar minister van Werk Philippe Muyters? Ga dan snel naar api3.eu/massmailmuyters & help ons in de strijd tegen discriminatie op de arbeidsmarkt. Wij pleiten voor #praktijktesten!

Minister van Werk Monica De Coninck