The Death of Stalin probeert op een komische manier de machtsstrijd na de dood van Stalin in beeld te brengen. Behalve Steve Buscemi (Reservoir Dogs, The Big Lebowski) en Monty Python-icoon Michael Palin bestaat de eigenzinnige cast uit even grote maar minder beroemde namen: de veelzijdige Paddy Considine, theaterster Simon Russell Beale, Amerikaanse comedian Jeffrey Tambor, Jason Isaacs (met een indrukwekkende lijst van steunende rollen), Bond girl Olga Kurylenko, een voor een toptalenten die we ‘van ergens’ kennen maar niet meteen weten van waar.
Als geheel leveren ze een indrukwekkende prestatie. Op een uitstekende manier proberen ze het verhaal rond Stalin vorm te geven. Inderdaad, het verhaal rond Stalin en niet van Stalin. Door te concentreren op de omgeving rond Stalin heeft regisseur Armando Iannucci voor zichzelf de ruimte gecreëerd om de politieke elite van de Sovjet-Unie hilarisch neer te zetten.
Nadat Stalin een brief van de pianiste Maria Yudina krijgt waarin ze hem de dood toewenst, krijgt hij een hersenbloeding. De vaststelling van zijn aanval gebeurt eerst door het Centraal Comité van de communistische partij. Wanneer Stalin uiteindelijk sterft, barst de machtsstrijd los tussen het hoofd van de NKVD (het ministerie van binnenlandse zaken) Lavrentiy Beria en Nikita Khrushchev, een lid van het Centraal Comité. De film tracht humoristisch weer te geven hoe deze machtsstrijd een amalgaam van persoonlijke ambitie, ideologie en strategie is.
Ook de kinderen van Stalin worden gebruikt in de machtsstrijd voor het leiderschap van de communistische partij (en de Sovjet-Unie). Andrea Riseborough speelt met verve de rol van Svetlana Alliluyeva, de intelligente en militante dochter van Stalin. Rupert Friend overtuigt ook als Vasily, de verwende zoon die nooit zijn vader kan evenaren.
In heel de film worden eigenschappen van het communisme in het belachelijke getrokken. Het anti-tendens argument – de communistische partij laat geen intern georganiseerde groepen toe – wordt in de machtsstrijd door verschillende personages gebruikt om de tegenstander de pas af te snijden. Stalins woorden worden in de machtsstrijd gebruikt als gezagsargumenten. Een grappig voorbeeld is het collectief leiderschap en de unanimiteit van beslissingen in het Centraal Comité. De discussies en meningsverschillen worden bijna altijd toegedekt. De leden van het Centraal Comité die in de minderheid zijn moeten altijd op het einde van de discussie toch hun hand opsteken met de meerderheid.
De film is gebaseerd op een Franse graphic novel van Fabien Nury en Thierry Robin, maar zowel het claustrofobische van de meeste scenes als het acteerregister wijzen meer op een verband met de theatertaal. Doorheen de film wordt het accent gelegd op de clichés, waardoor het een komedie blijft. De regisseur weet lang het evenwicht te bewaren tussen komedie en non-fictie.
Maar op het einde gaat het evenwicht een beetje verloren. Van humor wordt de film bijna gedwongen in een dramatische richting en dat komt geforceerd over. Zoals de dood van Stalin in de film onvoorspelbaar was, is de eindescene ook onvoorspelbaar.
The Death of Stalin, een film van Armando Ianucci, vanaf 18 april in de bioscoop.
