Lucy Walker’s Buena Vista Social Club: Adios is, in tegenstelling tot de titel en de tournee, geen verwijzing naar het einde, integendeel. De film neemt de kijker mee op een nostalgische reis doorheen Cubaans erfgoed.
Cuba is vandaag een erg populaire vakantiebestemming. Het idee van een plek die is blijven hangen in de tijd en (voorlopig) nog onaangetast is door ‘kapitalistisch-economische waarden’ en alles wat daarbij hoort bezorgt menig nostalgische en romantische ziel een warm gevoel. Reizen naar Cuba is niet meer zo moeilijk zoals vroeger. De grenzen zijn geopend en administratief is het voldoende over een geldig paspoort te beschikken. Wat er ter plaatse allemaal te ervaren valt kan in elk degelijk reisboekje opgezocht worden en online springt het ene artikel na het andere in het oog.
Het doet haast nostalgisch worden naar de voorbije tijd. Toen Cuba nog een gesloten oester was voor de buitenwereld, geheimzinnig en mysterieus. De parel in die oester was ongetwijfeld haar muziek. Eind jaren 90 slaagden de Amerikaanse muziekproducent Ry Cooder en de Cubaanse muzikant Juan de Marcos Gonzalez er in het grote publiek kennis te laten maken met deze parel. Het verhaal van de Buena Vista Social Club plaat is gekend bij menig muziek- en cultuurliefhebber. Mede dankzij de gelijknamige film van de Duitse Wim Wenders uit 1999 schoof deze plaat inmiddels al zo’n 12 miljoen (!) keer wereldwijd over de toonbank.
Bijna 20 jaar later was het hoog tijd voor een terugblik, vond de Britse documentairemaakster Lucy Walker (bekend van o.a. het bekroonde Waste Land uit 2010). Dat het een warme en liefdevolle terugblik zou worden, was al duidelijk vanaf het begin. Bij het draaien van de documentaire waren er enkel nog een handvol van de originele bandleden in leven. En hoewel zij voor de live optredens bijgestaan werden door jongere en evenzeer getalenteerde muzikanten, werd de beslissing genomen om ook voor hen dit (laatste) hoofdstuk af te sluiten. Dit adiós werd gegeven in de vorm van een laatste grand tour die op de meest passelijke wijze eindigde in Havana, de stad waar het allemaal begon.
Lucy Walker’s Buena Vista Social Club: Adios is, in tegenstelling tot de titel en de tournee, geen verwijzing naar het einde, integendeel. De film neemt de kijker mee op een nostalgische reis doorheen Cubaans erfgoed. Erfgoed waarvan de rest van de wereld de plicht heeft om het als een parel te koesteren en te bewaren voor de eeuwigheid.
Lange fragmenten uit de originele documentaire uit 1999 worden rijkelijk naar boven gehaald en aangedikt met extra anekdotes. De film is vooral ook voor de liefhebbers waarvoor de groep de afgelopen jaren wat in de vergetelheid is geraakt (onopzettelijk, uiteraard) en misschien wat nood hebben aan een mentale opfrissing. Geen nood, want Walker haalt letterlijk alles uit de kast: de geschiedenis van Cuba, de jaren 40 en de rassensegregatie, het ontstaan van de oorspronkelijke Buena Vista Social Club waaraan de plaat haar naam te danken heeft; alles komt aan bod. De herinneringen aan de legendarische optredens in Amsterdam en het New Yorkse Carnegie Hall worden met warmte opgehaald en inzichten op de jaren die daarop volgenden zijn een welkome toevoeging. Walker laat haar kijkers ook uitgebreid meegenieten van het bovengenoemde laatste optreden, haast alsof ze zelf aanwezig zijn in de zaal.
Verder komt ook iedereen die de afgelopen 20 jaar heeft overleefd voor de camera. Een wat oudere maar nog steeds energieke Ry Cooder en Juan de Marcos Gonzalez zijn aangenaam om terug te zien. Ook de charmante zangeres Omara Portuondo is van de partij en verrijkt daarmee de film met gewaardeerd sentiment. Met hartstocht en genegenheid haalt ze warme herinneringen op aan de inmiddels overleden Ibrahim Ferrer, een van Cuba’s meest getalenteerde bolero-zangers.
Hiermee haalt ze ook de pijnlijke kant van het hele verhaal van de Buena Vista Social Club verhaal naar boven: de meeste leden leven niet meer en het handjevol dat nog overblijft is ook ver voorbij haar gezondste dagen. Ferrer en zijn gelijken mogen dan begraven zijn, hun muziek mag zeker niet hetzelfde lot ondergaan.
Dus ga op één van deze druilerige zomernamiddagen naar de bioscoop en laat je wegvoeren naar warmere oorden en klanken. Bij thuiskomst haal je je Buena Vista Social Club plaat onder het stof vandaan en zet je de reis gewoon verder.
