Te vaak kijken we naar migranten vanuit ons perspectief. Zelden staan mensen stil bij wat kinderen ervaren en meemaken. De kinderen van juf Kiet is een kans om even in hun huid te kruipen.
De kinderen van juf Kiet registreert het dagelijks leven van een groep kinderen uit een Brabants dorp in Nederland. Het is een instapklas voor nieuwkomertjes, waaronder ook jonge vluchtelingen. Juf Kiet staat ten dienste van hen en dat doet ze graag en geduldig. Daar lijkt ze fier op te zijn.
Ze doet het met veel begrip, maar evident is het niet. Ook voor de kinderen niet. Communicatie is de meest zichtbare hindernis, maar ook angsten, trauma’s en vermoeidheid staan in de weg van een vlotte omgang met elkaar. Eenvoudige misverstanden en verwarring leiden tot conflicten en dan moeten we onvermijdelijk denken aan ons eigen, ‘volwassen’ omgaan met diversiteit, met migratie.
Elke keer we over migratie spreken, spreken we eveneens over dergelijke kinderen. Te vaak kijken we naar migranten vanuit ons perspectief. Voor sommigen zijn ze dan een last, een probleem, een risico. Maar zelden staan mensen stil bij wat kinderen ervaren en meemaken. De kinderen van juf Kiet is een kans om even in hun huid te kruipen.
Onlangs probeerde een campagne ons te helpen begrijpen hoe kinderen uitingen van racisme ervaren. De film viel bij sommigen niet in goede aarde: Liesbeth Homans en Mark Elchardus vonden hem zelfs verfoeilijk. Maar de criticasters ondernemen zelf amper iets om mensen te sensibiliseren over hoe kinderen hun prille ballingschap ervaren, zeker wanneer ‘het draagvlak voor migratie verdwenen is’ – om het in hun termen te zeggen.
Maar willen of niet, het blijft dringend: onderzoek waarschuwt voor het nefaste effect van racisme op kinderen en er is sprake van kinderen in Zweden die met verlamming reageren op het nieuws van hun uitwijzing. Ondertussen heb je een staatssecretaris die op de sociale media viert dat hij geen visum moet verlenen aan vluchtelingen.
Daartegenover staat Kiet Engels. Een doorsnee burger. Een gemotiveerde kleuterjuf. Het contrast kan niet groter zijn. Alles wat ze doet is proberen om hen thuis te doen voelen, een vertrouwensband te creëren met de kinderen, hun zelfvertrouwen te stimuleren.
De film geeft de indruk bijna in real time te verlopen: ze schrijven, spelen, kleuren en leren de taal. De makers observeren de klas, de kinderen en hun gedrag. De kinderen van juf Kiet negeren de camera, hoe dichtbij ze ook geplaatst wordt. Op een organische en bijzondere manier zien we hoe het idee van personages wordt opgebouwd en hoe relaties onder hen ontstaan.
Voor vele ouders is deze film een droom die uitkomt: het gevoel dat je mee in de klas zit en mee kijkt naar wat je kinderen doen. Ook andere ‘nieuwsgierigen’ die een kijkje nemen in de wereld van (migranten)kinderen zullen gehypnotiseerd naar het scherm staren.
Wat vooral verrassend is aan deze duik in de leefwereld van de kinderen – ook soms in hun pijnlijk verleden – is hoe herkenbaar hun gevoelens en reacties zijn voor volwassen mensen. Het is een film om stil te staan bij het mens zijn en bij dagelijkse menselijke dynamieken.
De inspanningen en uitzonderingen die worden gemaakt om te zorgen voor inclusiviteit zijn prachtig. Zonder die flexibiliteit is het leven in een context van zo veel verschillen onmogelijk. En toch is dat net wat men beetje bij beetje wil afschaffen: de flexibiliteit die ons gemeenschappelijk leven mogelijk maakt. Elke dag wordt het kader van ons samen leven strenger. Elke dag worden de afspraken meer en meer afgebakend en de straffen voor de afwijkingen harder. Eigenlijk is deze film een hoopvolle boodschap waarin kinderen laten zien dat wat volwassenen zo moeilijk tot onmogelijk achten, toch haalbaar is.
Tegelijkertijd bestaat het risico dat men gaat denken dat de omgang met kinderen letterlijk toegepast kan worden op het samenleven onder volwassenen. Dat lijken velen ook te dikwijls te proberen maar voorspelbaar genoeg werkt dat niet.
De kinderen van juf Kiet, van Petra Lataster-Czisch & Peter Lataster. Vanaf 05.04 in de bioscoop.
