Het is avond... Of nee, wacht, het is nacht! Hmm... Het is in elk geval donker, de zon al lang neergesabeld door een strakke horizon. Ik zie een besneeuwd landschap. Ik zie het magische oplichten van zo'n landschap. De nacht gereflecteerd in de nacht. En dan koplampen. Nog meer koplampen. Een colonne auto's komt me tegemoet gereden. Zij komen uit de richting waar ik naartoe ga. En ik ben alleen. Klopt dit wel? Rijd ik de juiste kant op? Waar ga ik heen, en vooral, wat heb ik daar te zoeken?
En dan wordt het licht en ben ik op mijn bestemming. Ik parkeer de wagen, ga op een flatgebouw staan en overkijk de stad. Bacău, begot, hoofdstad van het gelijknamige district in Roemenië, aan de voet van de Oostelijke Karpaten.
Mijn gastvrouw is druk in de weer in de keuken. Een gepluimde kip moet eraan geloven. Het gekartelde mes lijkt in de handen van de binnenkort 15-jarige Georgiana een grove zaag waarmee ze het ooit kakelende dier aan flarden scheurt. Gelijktijdig rinkelt de telefoon. De zes broers en zussen van de vrouw des huizes raken opgewonden en verzamelen zich rond de oudste zus. Georgiana zelf blijft kalm, het kleverige gevogelte de grote pot in mikkend.
Is ze het? Is ze het? Ze is het!
MAMA!
Italissima
Met een miljoen zijn ze. Ongeveer. De Roemenen in Italië. Al zijn de exacte cijfers onmogelijk te achterhalen. Wie niet in het reguliere circuit zit, verschuilt zich – of wordt gedwongen zich te verschuilen – in een illegaal netwerk van zwartwerk. Het is niet duidelijk in welk circuit Liliana zich bevindt. Maar ze zit wel in Turijn. En haar zeven kinderen in Bacău.
Er is geen man te bekennen in dit verhaal, tenzij de oudste zoon, zo'n 18 jaar. Af en toe verschijnt hij in beeld, steeds verdiept in een of ander computerspel waarbij een pistool bediend wordt door een zwevende hand die over voldoende kracht beschikt om hoekige mannetjes tegen de digitale muren te knallen. Rakatakatak! Boemboem!
De kinderen liet Liliana achter onder de hoede van haar oudste dochter, Georgiana. Hun nieuwe mama, zelf nog een kind.
Ik zie Liliana voor het eerst in pixels. Ze houdt zich sterk, belooft allerlei cadeautjes, maar vecht tegen tranen. Georgiana en de haren verlangen veel, en steeds meer. Aangezien Liliana niet thuis is om voor hen te zorgen moet ze haar afwezigheid compenseren met cadeautjes. Al stelt ze altijd wel iemand teleur, waarna tranen samenvloeien tot beekjes die uitmonden in de Bistrița.
15 en vrouw
Het is nog steeds winter en Georgiana wordt eindelijk vijftien. Ze ziet haar leven voorbijgaan, maar krijgt de kans niet erbij stil te staan. Een zwarte kat loopt behoedzaam door de witte sneeuw. Een contrast dat ze dagelijks ervaart. Enerzijds wil ze jong zijn en genieten van de zaken die haar leeftijd haar te bieden heeft, anderzijds voelt ze de drukkende verantwoordelijkheid van een gedwongen moederschap.
Tijdens het koken kijkt ze naar een Spaanse soap en leest in de Roemeense ondertitels: 'Hij zal boeten voor zijn verraad!'
De kinderen blijven lang wakker. Ze liggen samengepakt in het onderste deel van een stapelbed, en staren zich blind op het beeldscherm.
'Ik wil eerst een wens doen!' en het licht verdwijnt uit haar ogen. Georgiana blaast haar kaarsen uit. Ze gaan dansen, en ik doe mee. Iedereen door elkaar, jong en oud. Er is geen onderscheid meer tussen leeftijd, tussen geslacht. Buiten smelt de sneeuw stilaan tot pap.
Een pakje van mama
De pap stapelt zich verder op en vormt een muur rond het leven van de kinderen. Georgiana is radeloos en vraagt huilend hulp aan haar moeder. Dit is niet het leven dat ze verlangt en ik kan haar niet opmonteren, enkel toekijken hoe ze zich uit de naad werkt.
Het kleine zusje steekt een plastieken speelgoedgeweer in haar mond. Ik zeg BOEM! en een ballon knalt onder een voet. Nog ballonnen! Blazend en botsend stoten de kinderen tegen de gevangen lucht. En gieren. En brullen.
Het pakje voor Georgiana is aangekomen. Een gsm met een roze hoesje. De Bistrița zwelt verder aan en Liliana verstopt zich achter de zandzakken van skype.
Ik kijk opnieuw uit over de stad vanop het flatgebouw. De betonnen blokken overtroeven de paar orthodoxe torenspitsen. De daken zien nog altijd wit van de sneeuw, maar je voelt dat de lente stilaan zijn intrede doet. De zon zal overwinnen.
Pasen en brandende kaarsen
Intussen is Georgiana aan het poetsen. Wat zeg ik, aan het frotten, en ze doet het in opperste concentratie. Haar ogen knipperen niet. Haar ogen knipperen nooit.
Ze krijgt bezoek van een vriendin en zepraten wat. 'Wie is die kerel weer? Die kerel die ze altijd laten zien met kerstmis. Hij komt altijd op tv. Die man... Die Roemeen. Ceau... Ceau... Ceaușescu! Ja! Hij is toen neergeschoten.'
Georgiana is er vast van overtuigd. 'Ik wil later geen kinderen krijgen.'
Het is Pasen en de straten lopen vol mensen. Thuis kleuren de kinderen hun eieren in rood, blauw en geel. 's Avonds gaan ze zelf de straat op, gewapend met een brandende kaars. Het gebeuren verloopt vrij sereen, al is er altijd wat duw- en trekwerk. Mannen en vrouwen, kinderen, allen lopen ze in een stroom naar de kerk. De trappen op, de trappen weer af. Blikken kruisen, groeten wisselen.
Georgiana in alle staten. Een non keurt niet goed dat de kinderen alleen thuis zitten zonder moeder. Ze wil de kinderbescherming inroepen. Een kind hoort een moeder te hebben! Liliana hangt aan de telefoon. 'Alleen ik kan jullie helpen door in het buitenland te werken!' Wat moet die non, eigenlijk? Georgiana barst in tranen uit.
'Wat voor hart heeft ze?'
Een toekomst?
Donkere wolken pakken samen boven Bacău. De kinderen kijken door het kleine raam naar het naderende onweer. FLITS! BRRRAAAUUUW! Duiven vliegen op en verdwijnen.
Georgiana moet studeren: 'Ga naar de andere kamer!' of 'Nu is het genoeg!' Het lukt haar niet zich te concentreren, maar ze moet die hoge score halen om de studierichting te kunnen doen die ze wil doen. Ze prevelt en schrijft, leest en herhaalt. Ze droomt van een ander leven, weg van de kinderen die niet de hare zijn. Georgiana wil haar eigen pad bewandelen. Nu!
De zomerzon dwingt de meisjes in korte rokken en de jongens in korte broeken. Maar Georgiana valt op in haar lange jurk. Samen met haar vriendinnen gaat ze de scores opzoeken van het examen. Die hangen uit. Ze laat haar vinger over het papier glijden en vindt haar naam.
De score is onvoldoende voor de studierichting die ze ambieert. Haar droom valt in duigen, maar ze houdt zich sterk. Toch tegenover haar vriendinnen. Ze lacht wat groen, wil haar schouders ophalen maar verkrampt. Ze wil haar mama. Waarom is die daar en zit zij hier, alleen, in Bacău.
Aan de telefoon kraakt ze. 'Zo gaan de dingen nu eenmaal.' Liliana poogt troost te bieden aan de andere kant van de lijn, in Turijn. 'Wat voorbij is, is voorbij. Je moet optimistisch zijn! Jullie zijn helemaal niet zoals ik!'
'Wat hadden ze van ons verwacht?'
Ik zie haar ogen knipperen, een eerste keer. Ze brengt mascara aan en schrikt van het naderende borsteltje. Vanavond wil ze kortstondig ontsnappen aan haar volwassen bestaan. Ze wil er top uitzien, want er is die ene jongen die haar wel bevalt. En zij bevalt hem. Hij legt zijn arm over haar schouder. Ze lachen. Ze amuseren zich.
De volgende dag komt hij op bezoek. Ze liggen samen in het onderste deel van het stapelbed. Georgiana's oudste broer is er ook. Hij laat zijn zus niet alleen. Eindelijk neemt ook hij wat verantwoordelijkheid. Al is hij niet opgewassen tegen de kracht van zijn zus. Zij is de vrouw in huis. Zij draagt de broek. Of hij het nu wil of niet. En dat kwetst.
'Daar is ze. Daar is mama.'
Georgiana staat er wat koeltjes bij. Er komt voorlopig een einde aan haar vroegtijdige moederschap. Schijnbaar gelaten kijkt ze toe hoe de kleinsten hun enthousiasme amper kunnen bedwingen. Maar binnenin broeit het. 'Doe ik het hier voor? Is dit mijn dank?' Ik voel met haar mee. Ook de bevestiging die ze verlangt van haar moeder komt niet spontaan. Daar zal ze nog hard voor moeten werken.
Teodora Ana Mihai, Waiting For August
Floris Cavyn combineert lesgeven met schrijfwerk
