[Kif Kif Filmblog] “Well, IS scares me too!” [Timbuktu (2014) Abderrahmane Sissako]

Timbuktu (2014)

Regie: Abderrahmane Sissako

Cast: Ibrahim Ahmed (Kidane), Abdel Jafri (Abdelkerim), Toulou Kiki (Satima)

“Well, IS scares me too!”

Onlangs deelde de Australische comedian Nazeem Hussein een van zijn grootste ergernissen met het publiek in ‘Legally Brown’, een show die hij gaf in het cultureel centrum van Berchem. Omdat Nazeem moslim is wordt hij vaak aangesproken door ‘white people’ die hem vragen wat hij van IS vindt. Ze vertellen hem ook dat ze bijzonder bang zijn van de terreurgroep. Zijn antwoord weergalmde door de zaal: “Well, IS scares me too!”. Ik zag meteen een analogie met de film Timbuktu van Abderrahmane Sissako, die deze maand te zien was tijdens de 23^ste editie van MOOOV filmfestival. De regisseur maakt net als Nazeem Hussein duidelijk dat ook moslims zich bijzonder ongerust maken over IS.

Na de films Bamako (2007) en Heremkono (2002) won de Malinese/Mauritaanse Sissako ook met zijn nieuwste film Timbuktu (2014) diverse internationale prijzen. In deze actuele en relevante film portretteert Sissako de Malinese stad Timboektoe in al haar rijkdom en diversiteit. Met de openingsscène windt Sissako er geen doekjes om. Hij begint de film met het gedraaf van buitenlandse fanatieke jihadi's die vol testosteron met hun wapens paraderen. Het is een achtervolging van een hert met moderne jeeps en geweren, gevolgd door een shot waarin men veroverde Afrikaanse beelden vernietigt. Het dorp wordt brutaal geïnfecteerd door het jihadistische virus, en zowel de mensen als het erfgoed moeten eraan geloven.

Het adembenemende landschap brengt de verhaallijn nog sterker tot uiting. De film draait vooral rond de trotse veeherder Kidane (Ibrahim Ahmed aka Pino), zijn vrouw Satima (Toulou Kiki), hun dochter Toya (Layla Walet Mohamed), en Issan (Mehdi Ag Mohamed) de twaalfjarige herder.

Door toedoen van religieuze fanatiekelingen verandert een dorp in Timboektoe in een oord waar al gauw een paranoïde sfeer heerst. Muziek, sigaretten en voetbal worden verboden, en de dorpelingen worden nauwlettend in de gaten gehouden. De mensen staan machteloos toe te kijken, terwijl er hen een totaal nieuwe levenswijze wordt opgedrongen. Verzet tonen is bijna onmogelijk, want de straffen zijn zwaar voor degenen die zich niet aan de regels houden. Geïmproviseerde rechtbanken zijn gedreven in het uitdelen van tragische en vooral absurde straffen. Kortom, de tot voor kort vredevolle en haast magische samenleving lijkt nooit verder af te zijn geweest.

Onder de aanhoudende overstromingen van angst in het dorpsleven en een totale omwenteling van de vertrouwde structuur gaat het dagelijks leven gewoon door. Strijd voeren is nutteloos, en zelfs de plaatselijke imam kan geen gezag meer uitoefenen. De fanatiekelingen hebben voor niemand respect.

Wanneer de lievelingskoe, genaamd GPS, van het Toeareggezin Kidane de netten vernielt van de lokale visser Amadou, doodt hij het dier met een speer. De zachtaardige Kidane stapt roekeloos naar de visser om gerechtigheid te zoeken. Er volgt een lange scène, en het ergste wat er maar kon gebeuren onder het nieuwe bewind gebeurt. Zijn lot valt in de handen van de regerende jihasisten. Het proces dat volgt vindt plaats in het Arabisch, een taal die Kidane niet machtig is. De dialoog wordt gevoerd met een plaatselijke tolk die alles vertaalt naar het Tamazight.

Die belangrijke verhaallijn onderstreept waar de film over gaat. In 2012 namen buitenlandse jihadi’s de regio in een snel tempo over. Sissako’s verontwaardiging over wat zij in de regio aanrichtten is groot, wat geleid heeft tot de verwezenlijking van de film Timbuktu. Deze dictatuur op dorpsniveau in de naam van de islam gebeurt door bruut geweld en onderdrukkende maatregelen. Sissako geeft de dubbelzinnigheid van de jihadisten weer. Ze verbieden bijna alles, maar zelf staan ze boven de wet. Er bestaat een woord voor hun gedrag: schijnheiligheid.

Timbuktu is een verbluffende film die de kijker bewust maakt van de impact van de jihadisten op de lokale mensen in Mali. Bovendien geeft de opmerkelijke en adembenemende visuele schoonheid van Timbuktu genoeg reden om de film in de kijker te zetten.

“Nu verkrijgbaar op DVD"

Lees meer recensies in Kif Kif Filmblog