De kracht van de getuigenissen zit niet alleen in de verhalen die verteld worden, maar ook in de manier waarop ze verteld worden. Voice of Witness wil zo dicht mogelijk bij het oorspronkelijke taalgebruik van de getuigen blijven.
Op bepaalde momenten ga je zo op in het leven dat je amper tijd vindt – of krijgt – om er ook even bij stil te staan. Oké, en laten we eerlijk zijn, het overgrote deel van ons leven zijn we vooral bezig met onszelf, met onze eigen afgebakende omgeving waarin we denken vrij te bewegen. Al worden we eerder gestuurd... Het komt amper voor dat we echt iets zelf kunnen beslissen. We moeten zo goed als altijd rekening houden met externe factoren. De tijd die we uiteindelijk krijgen is te beperkt, de ruimte te eng.
Dat gebrek wordt inhoudelijk en commercieel uitgebuit. Onze nieuwsgaring beperkt zich tot het lezen van vetgedrukte titels of korte nieuwsberichten in kranten of op sociale media. Journaals brengen items van amper een minuut, en als het al wat langer duurt, dan noemen ze het een reportage. Korte oppervlakkige stukken zijn gratis, voor diepgang moet je betalen. Want kwaliteit heeft een prijs. Een prijs die slechts een minderheid wil betalen.
In doodse momenten kijken we al eens naar een actualiteitsprogramma als aanvulling op het journaal, of we zoeken iets op online. Tijdens het weekend worden we haast dood gemept met extra bijlages en zo houden we de schijn hoog dat we 'mee' zijn, op de hoogte blijven van het laatste nieuws en de nieuwste hypes. Onze gesprekken vallen zelden stil, want stilte voelt ongemakkelijk aan. Stel je voor dat het aanzet tot reflectie!
Oral history
Maar goed. Gelukkig zijn er ook mensen die echt willen inzetten op inhoud en ware verhalen. Dave Eggers is er zo eentje. Tijdens zijn voorbereiding voor What is the what, waarin hij het verhaal vertelt van de Sudanese vluchteling Valentino Achak Deng, stootte hij ook op het verhaal van Achol Mayuol. Als kind werd ze ontvoerd. Haar ontvoerders verwekten vijf kinderen bij haar, maar ze slaagde er uiteindelijk in te ontsnappen en terug te keren naar haar familie. Eggers wilde dat ook haar verhaal gehoord werd. Toen hij over het project vertelde tegen Dr. Lola Vollen stelde die hem voor om ook eens binnen de grenzen van de VS te kijken.
We see stories in the newspaper about a man or woman being freed after ten, twenty years in prison, and we believe that's the end of the story. But there is so much more, she said. To fully understand the scope of the issue of wrongful incarceration and re-entry, we need to hear about the people who have experienced this – we need their stories.
Eggers wilde voor de Voice of Witness-reeks het concept 'oral history' (mondelinge geschiedenis) toepassen. Hiervoor liet hij zich inspireren door Studs Terkel die het concept tot kunst verhief en met The Good War in 1985 de Pulitzer Prize for General Non-Fiction ontving. Via die 'oral history' horen en lezen we de verhalen van mensen die de gebeurtenissen aan den lijve hebben ondervonden. En dat mag je vrij letterlijk nemen. In de bundel die 10 jaar Voice of Witness samenbrengt, lezen we getuigenissen van mensen die onschuldig in de gevangenis belandden, ten prooi vielen aan Katrina (lees ook Zeitoun), zonder papieren in de VS overleven, maar ook van mensen die het slachtoffer werden van de burgeroorlog in Sudan, en van Palestijnen die overleven onder het Israëlische bewind. De inzichten die eruit voortkomen stemmen tot nadenken.
Again and again the editors have had their own ideas, beliefs and assumptions reexamined, realigned, or overturned completely by the simple task of sitting with a new person and hearing a new story.
Taalgebruik
De kracht van de getuigenissen zit niet alleen in de verhalen die verteld worden, maar ook in de manier waarop ze verteld worden. Voice of Witness wil zo dicht mogelijk bij het oorspronkelijke taalgebruik van de getuigen blijven. Wel wordt er een zekere literaire waarde aan toegekend, maar dit gebeurt steeds in overeenstemming met de getuige in kwestie. Het moet zijn of haar verhaal blijven, in zijn of haar eigen stijl. Degene die de getuigenis uitschrijft, treedt enkel op als medium, zijn persoon blijft op de achtergrond. Voor Eggers en de groep mensen die Voice of Witness mogelijk maken getuigt dit van respect. En gelijk hebben ze.
De verhalen die aan bod komen zijn geen licht vertier die je als ontspanning even ter hand neemt. Er waren meerdere momenten waarop ik het boek even opzij moest leggen, vocht tegen tranen, maar die strijd al snel opgaf. Maar het is niet alleen de ellende en machteloosheid die je murw slaan. Ook de volharding van de mensen die aan het woord komen dwingt bewondering af.
The Voice of Witness Reader. Ten Years of Amplifying Unheard Voices
Edited and with an introduction by Dave Eggers
2015 McSweeney's and Voice of Witness