Koningin van Paramaribo van Clark Accord is een literaire pareltje waarin, ondanks de focus op de geschiedenis van Suriname, ook herkenbare aspecten uit onze samenleving op een spontane manier werden geïntegreerd.
Het is een zonnige dag in september als ik deze recensie begin te schrijven. Na een jaar hard werken, zwoegen en zweten, heb ik mijn schooljaar tevergeefs moeten afsluiten met een grote teleurstelling. Een drukke zomer vol met papers en herexamens heb ik juist achter de rug. Mijn enige ontspanning was een boek over de meest beroemde prostituee van Suriname, Maxi Linder. Voor zijn debuutroman ging Clark Accord blijkbaar op zoek naar ‘een verhaal over een vrouw die de wereld naar haar hand wist te zetten, maar die daar tegelijkertijd ook slachtoffer van werd.’
De Koningin van Paramaribo vertelt het waargebeurde verhaal van een Surinaams meisje dat opgroeit om een van de meest begeerde, machtigste maar tegelijkertijd ook de meest gevreesde vrouwen in Suriname te worden. Als dertienjarig meisje overkomt haar iets dat haar voor de rest van haar leven zal traumatiseren, maar dat haar ook zal aanzetten om haar lichaam en seksualiteit te gebruiken als middel (lees: wapen) om hogerop te klimmen in de samenleving.
En of ze heeft geklommen…
Een van de papers dat ik moest schrijven voor school ging over postfeminisme. Hoewel feminisme[1] een zeer lange geschiedenis kent en geen eenduidig betekenis heeft, kan er wel tot een consensus gekomen worden dat het draait rond de ontevredenheid over de positie van de vrouw in de maatschappij. En jawel, er is nog heel veel werk aan de winkel. Het feit dat er tijden waren dat de vrouwen niet mochten genieten van een universitaire opleiding, of dat er geen openbare toiletten waren voor vrouwen omdat ze gewoonweg niet werden erkend, houdt mij nog altijd wakker. Ja, er is heel veel veranderd en de vrouw heeft heel veel vooruitgang geboekt doorheen de jaren[2], maar betekent dit ook dat we het hebben gehaald? De sociale, politieke, economische problemen en ongelijkheden die de eerste generatie feministen in kaart wilden brengen zijn deels meegegroeid met onze maatschappij en vertalen zich in sociale fenomenen zoals seksisme, discriminatie, ongelijke lonen, sociale uitsluiting, de confrontatie met het schoonheidsideaal en de onjuiste representatie van holebi’s en vrouwen van andere etniciteiten. Hoewel dit allemaal vanzelfsprekend lijkt, zou het niet zo mogen zijn.
Vanwaar de link met postfeminisme?
Postfeminisme is net zoals de term het al zegt: de periode na het feminisme. Waar binnen de eerste generatie feministen seksualiteit werd gezien als een onderdrukking, wordt binnen de nieuwe generatie feministen seksualiteit gezien als het uitdrukken van macht en status. Dit is natuurlijk een zeer eenvoudige voorstelling. Postfeminisme kan een zeer brede variatie aan definities bevatten afhankelijk van hoe men er naar kijkt. Er zijn auteurs die postfeminisme zien als noodzakelijk in onze huidige maatschappij. Er zijn ook auteurs die postfeminisme zien als anti-feministisch, een fenomeen dat tegenstrijdig is met de idealen uit de vorige generaties van feminisme.
Maxi Linder is voor mij het toonbeeld van postfeminisme. In een cultuur waar prostituees werden gezien als buitenstaanders, in extreme gevallen zelfs uitschot, van de samenleving, heeft zij ervoor gezorgd dat je ook als uitschot macht en status kan verwerven. Haar passie voor haar job en haar juistheid bij het uitvoeren ervan heeft ervoor gezorgd dat de rijkste en machtigste mannen in Suriname aan haar voeten lagen, maar ook dat de armste mannen hun kostbaarste bezittingen zouden verkopen om een nachtje met haar te kunnen doorbrengen.
Niet enkel haar grote invloed, maar ook hetgeen ze deed voor anderen maakte van Maxi Linder een vrouwelijke Peter Pan. Doorheen haar gloriejaren zorgde zij ervoor dat kinderen uit arme gezinnen de beste opleidingen konden volgen, dat mensen die het financieel moeilijk hadden ontlast zouden worden en dit allemaal met heel veel liefde in haar hart. Ondanks haar job als prostituee kwam zij zeer hard op voor rechtvaardigheid, gelijkheid en kende zij de waarde van familie als geen ander. Een eervolle vrouw in een eerloze positie.
En toch eindigde het met een eenzame dood… Een vrouw die voor haar schoonheid en macht op handen werd gedragen, eindigde als een oude dorpsgek die mensen op straat ging smeken om aalmoezen. Maxi Linder haar reis zette mij aan het denken. Dit beeld confronteerde mij met de harde realiteit dat jeugd en schoonheid van tijdelijke aard zijn. Desondanks leven we in een maatschappij waar jonge meisjes worden gebrainwasht om een perfect figuur te hebben, waar volwassene vrouwen worden ‘aangeraden’ om make up te dragen om onder andere hun rimpels te verbergen, waar vrouwen die geleidelijk aan een hoger positie innemen in de maatschappij worden gezien als een bedreiging voor mannen en waar onze ouderen worden gezien als lastpoten waar we zo snel mogelijk van af willen.
Het verhaal van Maxi Linder riep heel veel vragen op bij mij, over mezelf, over onze maatschappij en over Suriname. Koningin van Paramaribo van Clark Accord is een literaire pareltje waarin, ondanks de focus op de geschiedenis van Suriname, ook herkenbare aspecten uit onze samenleving op een spontane manier werden geïntegreerd. Waar we ook leven op deze wereld: we leven in een wereld die bijna letterlijk profiteert van onze angsten en onze onzekerheden. Het meest rebelse dat we kunnen doen is onszelf graag zien en in onszelf geloven, in welke omstandigheden dan ook.
Maxi Linder heeft dat gedaan in haar tijd, waardoor ik nu kan schrijven over haar, in mijn tijd.
