Het zou sommigen kunnen verbazen maar het zijn de zigeuners die geschoren op het podium staan met witte, gestreken hemden, terwijl de in een conservatorium opgeleide tango zanger de rol speelt van een zatlap en landloper.
Het Rosenberg Trio
“Wij zijn het Rosenberg Trio en het is voor ons een plezier om nogmaals in Antwerpen voor jullie te spelen. Het was al veel te lang geleden. Ik wil jullie eerst een klein beetje vertellen over onze muziek die natuurlijk geïnspireerd is door Django Reinhart en Stephane Grappelli, met deze laatste hebben we ook mogen spelen. Op ritme gitaar Nous’che Rosenberg, op contrabas Nonnie Rosenberg en ik ben Stochelo Rosenberg. ”
Dit is hoe Stochelo Rosenberg zijn groep voorstelt in het begin van hun concert in de Bourla op 21 maart 2013. Ze zijn samen geafficheerd met Daniel Melingo, een moderne tango zanger van Buenos Aires.
De twee broers en hun neef komen van een lange traditie zigeuner muziek. Nous’che en Nonnie zijn zonen van Sani Rosenberg, een Nederlands zigeuner muzikant, en werden van kinds af aangemoedigd muziek te maken. Stochelo begon pas gitaar te spelen op de leeftijd van tien jaar, maar ontwikkelde snel onder invloed van de muziek van Django Reinhart, de legendarische Belgische sinti-gitarist. Op twaalf jaar won hij samen met zijn neef Nous’che de eerste prijs is het televisie programma ‘Stuif es in’. Verschillende platenmaatschappijen waren geïnteresseerd, maar zijn ouders wilden hem weg houden van de schijnwerpers. Na vijfentwintig jaar samen gespeeld te hebben is het trio internationaal bekend en hebben ze zestien albums gepubliceerd.
Het Rosenberg Trio opent met twee nummers van Django Reinhart. Ze geven de indruk van bescheiden, verzorgde en uiterst professionele muzikanten. Dit is duidelijk een concert, zonder show elementen. De muziek staat centraal. Het publiek krijgt een aantal eigen nummers te horen zoals het prachtige ‘For Sephora’, maar eveneens een aantal covers waaronder ‘Isn’t she lovely’ van Stevie Wonder of ‘Caravan’ van Duke Ellington. Stochelo Rosenberg laat het niet na om zijn publiek een proefje te geven van zijn bedrevenheid als solo gitarist en wordt daarvoor beloond met een staande ovatie.
De muziek van Rosenberg Trio heeft een zeer typische en herkenbare klank, die eigen is aan de Jazz Manouche. Dit dankzij de combinatie van jazz invloeden en gitaar met stalen snaren. De stalen snaren werden vanaf 1900 populair en hebben een centrale rol gespeeld in de opkomst van country, blues en bluegrass in de Verenigde Staten. Django Reinhart bood hier een Europees antwoord op. Hij combineerde zijn eigen zigeuner invloed met de jazz van zijn tijd en bracht dit allemaal met een akoestische gitaar met stalen snaren. Het Rosenberg Trio treedt in zijn voetstappen, hoewel hun muziek wellicht iets meer proeft naar invloeden van flamenco en eigentijdse muziek, terwijl de covers van Django duidelijk meer Jazz georiënteerd zijn.
Daniel Melingo
De stem van Daniel Melingo is diep als de zee en droog als de woestijn. Op podium draagt hij een zwart gekreukt pak, een lange zwarte jas en een zwarte hoed in de stijl van de jaren 50.
Zijn wangen zijn ingevallen en het effect daarvan wordt versterkt door zijn sterke jukbeenderen. Het geheel doet denken aan Christoffer Lee als Dracula.
Melingo is meer dan een muzikant. Hij is een uitvoerend kunstenaar. In elke nummer vertelt hij een verhaal, dat hij uitbeeldt met dans, hand gebaren en gezichtsuitdrukkingen. Hij gebruikt zijn lichaam als instrument en experimenteert met klanken en effecten door bijvoorbeeld te fluiten, te brullen, te klikken met de tong en zijn vocalen te vervormen door met zijn vinger op zijn lippen te tikken. Zijn muziek is vooral gebaseerd op tango, maar is duidelijk meer eigentijds. Een zeer interessant effect wordt gecreëerd door de zingende zaag, die ook halverwege het optreden een solo nummer krijgt. Hij wisselt af tussen twee microfoons. Eén staande vooraan op het podium en één draadloze die hij in zijn broekzak ronddraagt. Een aantal keren haalt hij een grap uit en schiet het publiek in de lach. Men zou kunnen denken dat hij dronken of gedrogeerd op het podium staat, maar dit blijkt deel te maken van de rol die hij speelt. Dit is een rol van een narcomane vagebond en een hopeloze rokkenjager. Waar rook is, is vuur zeker?
Melingo studeerde klarinet en compositie aan het conservatorium van Buenos Aires, maar vertrok op 21-jarige leeftijd door de onderdrukkende politieke atmosfeer. Hij keerde terug in de jaren tachtig en werd bekend als saxofonist van de groep ‘Los Abuelos’. Op dit moment is hij vooral in Europa bekend in het milieu van de wereldmuziek. Sommigen van zijn nummers zijn licht en zonnig van sfeer, de anderen donker en sijpelen van noodlot, nog anderen dan weer perfect psychedelisch. Dit laatste wordt vooral gecreëerd door fantastische avant-garde improvisaties op klarinet. Melingo speelt buiten klarinet en saxofoon ook gitaar en een van zijn meest bekende nummers is ‘Corazon y Hueso’ waarop hij zichzelf begeleid met een akoestische bluesgitaar.
Melange
Wat hebben deze twee optredens dan gemeen? Waarom worden ze samen op de affiche gezet?
Wel, zowel de Argentijnse tango als de muziek van Django Reinhart hebben roots in de volks- en populaire muziek van 1850-1930, beiden hebben Europese en Amerikaanse invloeden en ze genoten beiden een bloei periode van internationale belangstelling tussen 1930 en 1950. Zowel Daniel Melingo als Rosenberg Trio hebben dus nieuw leven willen inblazen in een fenomeen van het verleden.
Door dit parallelle kader is het bijna vanzelfsprekend dat er een overlapping is in de gebruikte instrumenten. De beide optredens hebben twee gitaren en een contrabas, hoewel Melingo eveneens een harmonica, klarinet, wat percussie en een zingende zaag gebruikt in zijn muziek.
Ondanks de parallellen zijn de beide optredens toch zeer verschillend van aard. De muziek van het Rosenberg Trio is sneller van tempo, vrolijker en gitaar tokkel vormt de kern van de nummers. Er is geen gezang, dus is er ook geen tekst. De muzikanten spreken nauwelijks het publiek aan tenzij om de naam van de nummers aan te kondigen. De muziek spreekt voor zich.
Daniel Melingo daarentegen, spreekt het publiek aan met zijn gezang. Hij benadert het publiek theatraal om hen te engageren. Hij roept hen op tot participatie door hen in hun handen te laten klappen volgens een ritme en volume georchestreerd door de entertainer. Hij schuwt donkere thema’s of akkoorden niet en laat het publiek kennis maken met een karikatuur van zichzelf.
Het zou sommigen kunnen verbazen maar het zijn de zigeuners die geschoren op het podium staan met witte, gestreken hemden, terwijl de in een conservatorium opgeleide tango zanger de rol speelt van een zatlap en landloper.
De beide optredens doen me verlangen naar sangria, zomeravonden en vakantie. Buiten is het misschien nog geen lente, maar het is zomer in de Bourla!
