“De aanleiding voor deze demonstratie is de golf van onwettige deportaties van Syrische vluchtelingen door de Turkse overheid”, vertelt organisator Mohammet Syr*. Eind juli bracht de onafhankelijke monitoringorganisatie Syrian Network for Human Rights (SNHR) hierover een persbericht naar buiten. Syrische asielzoekers werden massaal opgepakt en naar uitzettingscentra gebracht, van waaruit ze vervolgens naar Noordwest-Syrië werden vervoerd en daar achtergelaten.
“Veel gedeporteerden werden geslagen, beledigd en vernederd tijdens hun detentie en uitzetting”, schrijft het SNHR. Dit soort gedwongen uitzettingen zijn in strijd het VN-vluchtelingenverdrag, omdat mensen worden teruggestuurd naar een gebied waar er een significant risico bestaat op foltering of andere vormen van mensonterende behandeling. In juridische termen heet dit refoulement, en het is verboden.
Tweederangsburgers
Het merendeel van de demonstranten die voor de Turkse ambassade op straat kwamen, is zelf via Turkije uit Syrië gevlucht en heeft dus aan den lijve ondervonden hoe mensen op de vlucht er als tweederangsburgers worden behandeld.
Ik schaamde me altijd voor mijn taal, maar vandaag zeg ik, voor de Turkse ambassade: ‘Arabisch spreken is geen misdaad, Arabisch spreken is geen belediging!’
“Toen ik in Turkije was, werd ik altijd scheef bekeken wanneer ik Arabisch sprak”, aldus Mohammet Syr. “Ik schaamde me altijd voor mijn taal, maar vandaag zeg ik, voor de Turkse ambassade: ‘Arabisch spreken is geen misdaad, Arabisch spreken is geen belediging!’”
Abdul*, die eveneens via Turkije de oorlog in Syrië ontvluchtte, verloor zijn ouders tijdens de aardbeving in februari dit jaar. Hij vertelt hoe groot het risico is dat de demonstranten vandaag nemen door voor de Turkse ambassade op straat te komen. “Met deze demonstratie riskeer ik dat ik Turkije niet meer binnen kan komen, ik riskeer het graf van mijn ouders niet meer te kunnen bezoeken. Maar ik wil toch graag iets vertellen waarvan ik weet dat het bijna alle Syrische vluchtelingen in Turkije is overkomen.”
“Toen ik mijn ouders vanonder het puin ging halen na de aardbeving en we hen hadden begraven, hadden mijn broer en zus en hun kinderen geen enkel onderdak, zelfs geen tent”, aldus Abdul. “Ze hadden geen enkele hulp ontvangen van de overheid, en dat enkel en alleen omdat ze Syrisch waren. Waarom kregen alle Turkse mensen wel een tent en andere noodhulp, en liet men de Syrische, Palestijnse en Iraakse mensen gewoon aan hun lot over op straat?”
“Ik heb de meerdere brieven geschreven aan verschillende overheidsinstanties maar telkens was de boodschap duidelijk: zoek het zelf uit, de voorzieningen zijn enkel voor de Turkse mensen."
Dodelijke EU-migratiedeals
De huidige situatie van Syriërs in Turkije is ontstaan door de beruchte ‘Turkijedeal’, de afspraak waarbij Turkije Syriërs op de vlucht zou tegenhouden aan de buitengrenzen van de Europese Unie, in ruil voor een financiële vergoeding van 6 miljard euro en de belofte dat Turkse burgers visumvrij naar de EU zouden mogen reizen. Syriërs op de vlucht kwamen daardoor vast te zitten in Turkije.
“De laatste maanden is een opflakkering van xenofobische retoriek [waarbij buitenlanders als gevaar worden afgeschilderd, red.] in Turkije, die wordt aangewakkerd door politici. Die maakten onder meer gebruik van anti-Syrisch sentiment om stemmen te winnen bij de verkiezingen van afgelopen mei”, aldus Mohammet Syr.
De discriminatie die we nu in Turkije zien, is exact wat er in Tunesië staat te gebeuren als de EU-Tunesiëdeal doorgaat
Doordat alle veilige en legale routes naar Europa geblokkeerd zijn door de EU-Tukijedeal, kunnen Syriërs die de gevaarlijke situatie in Turkije willen ontvluchten, dat enkel nog doen buiten de grensposten om, via levensgevaarlijke routes waaronder die over de Middellandse zee. Met honderden verdrinkingsdoden als gevolg.
‘Tunesië, Turkije, de migratiedeals van Europa zijn geen oplossing!’ staat er dan ook op het bord van een van de demonstranten. “De discriminatie die we nu in Turkije zien, is exact wat er in Tunesië staat te gebeuren als de EU-Tunesiëdeal doorgaat”, licht Mohammet Syr toe.
Net als in Turkije, worden ook in Tunesië mensen op de vlucht willekeurig opgepakt en gedeporteerd. De Tunesische autoriteiten lieten hen vervolgens achter in de woestijn in buurlanden Libië en Algerije, zo is uitvoerig gedocumenteerd. Daardoor stierven tenminste 27 van hen. Gisteren werd bekend dat zeker 50 vluchtelingen die de illegale deportaties wél overleefden, sindsdien in mensonterende omstandigheden gevangengehouden worden in een schoolgebouw. De migratiedeal met Tunesië zal nog steeds doorgaan, ook als er tientallen doden vallen als gevolg van de pushbacks, bevestigde een woordvoerder van de Europese Commissie aan De Standaard: “Nu is niet het moment om de relaties te verbreken.”
De Brusselse politie heeft het gedeelte van de Montoyerstraat voor de Turkse ambassade afgesloten met hekken met scheermesdraad. Een wel erg rigoureuze manier om de demonstratie in te perken, maar voor een protest tegen de dodelijke strategieën van fort Europa een passende achtergrond.
*Mohammet Syr en Abdul zijn gefingeerde namen, in verband met de veiligheid van de betrokkenen.
Over de auteur:
Stef Arends is eindredacteur bij Kif Kif. Eerder werkte hij drie jaar als journalist bij de vaste redactie van de onderzoekswebsite Apache.be. Hij wil met zijn journalistieke werk opkomen voor mensenrechten en een gelijke samenleving. Stef is te bereiken via [email protected] en +31646950236.
