Elke dag vallen er ongelofelijk veel slachtoffers en de wereld kijkt toe, alsof een mensenleven, of bepaalde mensenlevens minder kostbaar zijn. Het lijkt net een nachtmerrie waar je uit probeert te ontwaken, maar het lukt niet.
Onder het puin van de Syrische genocide
Wat ooit begon als een schreeuw om verandering, de eerste lentebloesems onder de schaduw van een schitterende zon, werd uiteindelijk een eindeloze winter zonder vrucht. Regen van bloed en het gehuil van kinderen dondert door de open daken. Syrië 2013. Op een plaats, hier bij ons, waar het tikken van de klok niet gelijk staat aan rauwe angst, nemen we even de tijd om stil te staan bij de gebeurtenissen van de afgelopen 3 jaar.
Net voor zijn treinreisje, sprak ik af met Ibrahim. Op een plaats van komen en gaan neemt hij me mee op pad in een conflict dat geen einde lijkt te kennen. Op 9-jarige leeftijd kwam hij met zijn familie aan in Nederland. Toen al had zijn vader problemen met de regering en zijn ze omwille van politieke redenen moeten vluchten, maar zelfs buiten de grens maakte het regime het hen niet gemakkelijk. Hoewel zijn roots in Syrië liggen is hij, noch de meesten van zijn familieleden, er ooit nog kunnen terug naartoe gaan. Verbonden voelt hij zich echter zeker wel, als activist engageert hij zich om mensen bewust te maken van het onrecht dat er heerst.
What’s happening?
Bijna dagelijks worden we overspoeld met informatie over de gebeurtenissen in Syrië en omstreken, maar zoals we vaak zien in de mediawereld zijn die berichtgevingen meestal zeer beperkt of gestuurd vanuit een bepaald perspectief. Wat is er nu ‘echt’ aan de hand?
'Het is eigenlijk heel simpel.' Legt Ibrahim uit. 'Je moet je voorstellen, de Assad familie regeert nu al langer dan 40 jaar. Eerst vader Hafiz Al- Assad en nu zijn zoon, Bashar. Het enige wat zij doen is onderdrukken. Mensen moeten leven zoals zij willen en als zij dat niet doen, ja dan leven ze maar niet. Eén bepaalde groep heeft alles te zeggen en de andere groep niets. En dit terwijl de andere groep de meerderheid is.
Door de Arabische revoluties werden de mensen wakker geschud en zijn ze zich beginnen verzetten. Waarom zouden de Egyptenaren of de Tunesiërs het beter moeten hebben dan de Syriërs? Iedereen is gelijk. Daar was de mafia- ja ik noem ze de mafiabende – het natuurlijk niet mee eens, want dat zou betekenen dat hun macht zou verminderen of ophouden. Zij kennen enkel de taal van bruut geweld. In tegenstelling tot de protesten in Egypte en Tunesië bijvoorbeeld, is de Syrische regering meteen met harde hand beginnen optreden. Van in het begin vielen er meteen al doden. ‘Maak ze bang en ze houden op’, dachten ze.
De gevangenissen waren al overbevolkt, dus veel gevangenen konden er niet bij. Heel veel scholen en ziekenhuizen werden leeggehaald om daar gevangenen in te zetten. Zo zie je maar waar de prioriteiten werden gelegd.'
De kostprijs van vrijheid
'Na twee, drie jaar spreken we van meer dan 200 000 onschuldige doden, tien miljoen vluchtelingen, ik weet niet hoeveel gevangenen, om maar niet te spreken over al de schade dat ze hebben aangericht. Mensen willen gewoon vrij zijn, maar worden tegengehouden. De media kruidt alles dan een beetje op, de ene doet er enkele lepeltjes zout bij en de ander wat peper. Zo weet de man op straat niet meer wie gelijk heeft en wie niet. Het is zelfs zo erg, dat wanneer er bijvoorbeeld een chemische aanval wordt gepleegd en het overduidelijk is dat één van de twee groepen, de ‘bevoorrechte’ groep, de middelen heeft en de andere groep niet. Het toch zo grijs wordt weergegeven dat men niet meer weet wie die daders zijn. Media speelt ook hier dus een belangrijke schakel.'
De kracht van de jeugd
Elk land is anders en de protesten begonnen telkens op een andere manier. Het lijkt dan een spontane samenhang van gebeurtenissen, die op de meest abrupte manier starten. In Syrië is dat niet minder het geval vertelt Ibrahim:
'Voor de revolutie was Syrië zeker niet de meest vredige plek op aarde, maar van openbaar geweld, was er toen veel minder sprake. Alles speelde zich af achter gesloten deuren. Je sprak toen over 23 miljoen Syriërs in Syrië en een groot aantal buiten Syrië, die het land niet meer binnen mochten. Iedereen buiten Syrië hoopte dat er ooit iets zou veranderen. Maar diep vanbinnen leek het slechts een illusie, zeker als ik naar mijn ouders kijk bijvoorbeeld.
Toen de protesten in de buurlanden begonnen, voelden ze het in Syrië al aankomen. De stap zetten was echter niet zo vanzelfsprekend. Het begon eigenlijk heel onverwachts. Vijf kinderen schreven ergens op een muur ‘nu is het jouw beurt’. De regering pikte dat niet en pakte de kinderen 2 à 3 weken later op. Je moet je voorstellen, minderjarige kinderen! De eerste demonstraties werden gevoerd om de kinderen vrij te laten. Het ging toen nog niet direct om Assad, niemand durfde daar toen zelfs maar aan te denken. Het leek iets onwaarschijnlijk, onmogelijk zelfs.
Na een week demonstraties, kwam een afgevaardigde van Assad, zijn neefje. -Zoals ik al zei, kunnen we echt spreken over een ‘mafiastaat’ waar iedereen van de familie regeert.- Hij nodigde de ouders uit om de situatie te ‘bespreken’. Van onderhandelen kwam echter niets in huis, ze moesten gewoon ophouden met demonstreren en daar hield het bij op. De ouders zouden echter pas vertrekken als ze hun kinderen meekregen. Hij zei toen letterlijk op een vulgaire manier, "vergeet jullie kinderen. Als jullie dat niet kunnen, geef me dan jullie vrouwen en we zullen voor jullie wel nieuwe kindjes maken." Dat was de druppel die de emmer deed overlopen. De mensen werden aangehouden en van in het begin was er sprake van geweld. Heel dom eigenlijk. Hij kon het gewoon indammen en zo ‘oplossen’.'
Zagen jullie het ooit aankomen?
'Neen, echt helemaal niet. Als je het aan een Syriër zou vragen die weet hoe Syrië toen was en nu, dan kan ik je haast garanderen dat niemand ooit had gedacht dat het zo ver zou komen. Maar het is eigenlijk een logisch reactie op jarenlange onderdrukking. Je kunt niet zomaar op mensen schieten en dan denken dat ze het gewoon zullen accepteren. Er was al een spanning, maar de mensen werden onder de duim gehouden. Er heerste veel angst. Bij ons is ook de uitspraak, ‘de muren hebben oren’ ontstaan.'
Hoe beleven jullie als Syrisch gezin de situatie? Hebben jullie er nog familie wonen?
'Ja, we hebben familie daar en ook van onze familie zijn er slachtoffers gevallen zowel doden als gewonden. Vòòr Syrië ging het vooral om Tunesië, Egypte en Libië… We waren daar ook al volop mee bezig. Nationaliteit maakte niets uit, het zijn allemaal mensen. Zij zijn opgestaan, dus wij gaan ze ondersteunen in wat ze doen. Het is hetzelfde als je kind bijvoorbeeld op een gegeven moment een keuze maakt, dan ga je die toch ook ondersteunen? Syrië kwam telkens dichterbij. Mijn ouders zaten 24 uur per dag achter het scherm om alles op te volgen. Voor ons was het natuurlijk wel een beetje verder af, maar we zijn er dan toch actief mee in contact gekomen.'
Op welke manier ben je ermee bezig geweest?
'Vroeger hadden we wekelijks, zeker een of twee keer, een demonstratie of een bijeenkomst waar we geld inzamelden. Mijn broer bijvoorbeeld, is naar Turkije vertrokken om daar de vluchtelingen en de Syriërs aan de grens te helpen. Hij is farmaceut van opleiding en doet daar aan humanitaire hulp. Zo is hij is in contact gekomen met de Nederlandse media en probeert hij ook op die manier de mensen bewust te maken van de erbarmelijke situatie daar. Hier hebben Syriërs zich verzameld. Maar ook mensen met verschillende achtergronden deden actief mee. We gingen vaak demonstreren in Brussel, Amsterdam, Utrecht… Nu is dat veel minder. We deden ons best om onze stem te laten horen. Maar het was toch heel moeilijk. Je denkt dan, zolang er slachtoffers blijven vallen, lijkt het alsof je niets doet. Het vreet heel de tijd aan je.
Toen de protesten in Syrië stopten, zijn wij er hier dan ook min of meer mee gestopt. Veel meer kan je niet doen. Helaas. Het leeft wel erg, maar om echt iets te doen, tja… Alles wat je kan doen om het geweld te stoppen, gebeurt daar. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat je de slachtoffers niet kunt ondersteunen in en buiten Syrië. Zeker als je kijkt naar de situatie van de vluchtelingen, zowel in de buurlanden als hier in Europa. Er zijn zowel in België als Nederland heel veel initiatieven die we moeten ondersteunen, van mens tot mens. Je zou bij wijze van spreken eigenlijk daar naartoe moeten gaan om de situatie vanuit de kern te veranderen. Maar dat ga ik niet doen, want dat effect heb je niet als ‘ik’ ga, maar als iedereen zou gaan, snap je? Na 2 jaar weten we dat je zoveel kunt protesteren als je wilt, er gebeurt toch niets. Alles wordt van bovenaf gedirigeerd.'
Wat vind jij van de kwestie rond de Syriëstrijders?
'Ik ben het eigenlijk niet eens met de heisa. Als België of Nederland bijvoorbeeld zou beslissen dat er ergens zal moeten worden ingegrepen, dan sturen zij daar ook mensen op af. Net zoals toen Amerika zou ingrijpen. Dan zouden ze er ook mensen op af sturen. Dat zou dan opeens wel goed zijn. Wie legt de moraal? Ik weet niet wat de motieven zijn van de jongeren. Maar ik vind dat als er ergens onrecht is en jij denkt dat je het kan veranderen, niet door zelf ook onrecht te doen, maar door het af te nemen, dan zou je dat moeten doen. Anderzijds, vind ik dat als je ouders het er bijvoorbeeld niet mee eens zijn, je niet zou moeten gaan.'
Vond je het een goed idee dat de VN zou ingrijpen?
'Ik vind dat een moeilijke vraag. In het Syrisch hebben we een spreekwoord dat als volgt luidt: Wat heeft je tot het bittere gedwongen? En het antwoord hierop is, het nog meer bittere. Het is niet echt een oplossing, maar het is minder bitter dan Assad. Veel meer kapot maken gaat ook niet, want bijna alles is al kapot. Als ze Assad kunnen stoppen, dan moeten zij dat gewoon doen. Daar ben ik voorstander van. Je kunt niet drie jaar onrecht aanzien en niets doen. Het lijkt me echter geen oplossing dat ze binnenvallen. Volgens mij moeten ze de rebellen bewapenen, dan kunnen zij zo van binnenuit opkomen voor hun vrijheid.'
Hoe ziet de situatie er nu uit in Syrië?
Er is altijd een soort van evenwicht geweest. Eerst was Assad heel duidelijk de winnende macht, daarna kwamen de rebellen. En nu worden zij steeds sterker. Ik geloof dat Assad het niet lang meer voor het zeggen zal hebben. Elke dag vallen er echter ongelofelijk veel slachtoffers en de wereld kijkt toe, alsof een mensenleven, of bepaalde mensenlevens minder kostbaar zijn. Dat het zo lang stand houdt, kan ik nu nog steeds niet geloven. Het lijkt net een nachtmerrie waar je uit probeert te ontwaken, maar het lukt niet. Ik kan me dan ook niet voorstellen hoe ze het daar ter plekke beleven of beter, overleven. Ik denk dat het dus echt belangrijk is dat we ons er bewust van worden, want voor hetzelfde geld kon het hier hebben plaatsgevonden en daarvoor moeten we niet ver in de geschiedenis kijken. Ik spoor iedereen dus echt aan om de verschillende lopende acties te ondersteunen.
