Via deze open brief wens ik het Vlaams Nederlands Huis deBuren te feliciteren voor de constructieve manier waarop ze met het Pietenpact bijdragen aan de delicate discussie rond Zwarte Piet. Ik wil ook mensen als Bart Peeters en Hugo Matthijsen – de vaders van het programma Dag Sinterklaas – nadrukkelijk bedanken om dit initiatief te ondersteunen. Ik vind het dan ook bijzonder jammer dat het Minderhedenforum weigert om dit proces te omarmen en te steunen. Er werd immers duidelijk moeite gedaan om tegemoet te komen aan bekommernissen rond Zwarte Piet en dat moeten we toejuichen. In tijden waar extreme tegenstanders en voorstanders enkel willen polariseren is het Pietenpact net een teken van hoop en verbinding. Meer nog, het kan een voorbeeld zijn voor andere interculturele debatten.
deBuren merkt terecht op dat de evolutie van Zwarte Piet al langere tijd bezig is. Denk maar aan de film Ay Ramón (2015), waarin de figuur niet meer glimmend zwart maar met roetvegen werd afgebeeld. De traditie wordt niet afgeschaft. Er worden slechts minimale aanpassingen gedaan aan het uiterlijk van Zwarte Piet. Deze aanpassingen zijn redelijk en ze zijn de meeste mensen die de stoet zagen niet eens opgevallen. De aanpassingen betekenen anderzijds zoveel voor mensen die zich wél gestigmatiseerd voelen door het uiterlijk van Zwarte Piet.
Ik ben me er erg van bewust dat het Sinterklaasfeest veel betekent voor vele Vlamingen en dat het voor de grote meerderheid niet evident is om kritiek te krijgen op een kinderfeest dat vooral verbonden is aan fijne jeugdherinneringen. Jeugdherinneringen die men graag doorgeeft aan de volgende generaties en die men allesbehalve koppelt aan racisme. Ik geloof dan ook niet dat de traditie op zich intentioneel racistisch is. Mensen die Sinterklaas vieren, doen dit met andere woorden niet met een racistische agenda. Hen allen wegzetten als een bende racistische zeikerds is niet correct en is zelf buitengewoon nefast voor ieder open debat. Niettemin kan men niet ontkennen dat er voor een deel van onze samenleving met Afrikaanse voorouders het uiterlijk van Zwarte Piet niet onbesproken is en het zelfs moeilijk ligt. Hen afschilderen als een bende zeurpieten die problemen zien waar er geen zijn, en die de traditie helemaal willen afschaffen is evenmin correct en eveneens nefast voor het open debat. De argumenten waarmee men de andere steeds beschuldigt zijn pover, weinig onderbouwd en werken alleen maar meer polarisatie in de hand.
Ik stoor me dan ook evenveel aan mensen waarvoor iedere aanpassing niet vergaand genoeg is en die dat met geweld willen afdwingen, alsook aan mensen die zich zodanig opwinden over minimale aanpassingen dat ze ieder gesprek of dialoog fnuiken.
Daarom juich ik de manier waarop deBuren dit thema benadert erg hard toe. Ik ben ook opgelucht dat het debat, in tegenstelling tot Nederland, niet op een gewelddadige manier wordt gevoerd. Laat deze aanpak vooral een voorbeeld zijn van hoe men samen met verschillen kan omgaan. Laat deze aanpak ook een voorbeeld zijn van hoe men ten aanzien van verschillende tradities elkaar kan bevragen zonder elkaar te verwijten van ‘racisme’ of elkaars bekommernissen weg te zetten als ‘kleinzerig’ en/of ‘gezeur’.
Rina Rabau is meerdere jaren voorzitter geweest van Belgisch-Congolese organisatie Bana Leuven.
