Beide evoluties maken duidelijk dat het in Vlaanderen mogelijk is om op basis van dialoog tussen verschillende gemeenschappen te komen tot een werkbaar akkoord.
“De zwarte pieten zullen dit jaar opnieuw zwart zijn”, we hoorden het verschillende lokale beleidmakers roepen. Gisteren nog in Mechelen bij monde van schepen van Jeugd Greet Geypen. Volgens haar zouden ‘veegpieten’ voor teveel verwarring zorgen en daarenboven had ze niet gevraagd voor zulke Pieten. De beperkte argumentatie en beperkte luisterbereidheid in tijden van multiculturele verschuivingen zijn schrijnend, maar er is hoop. De Zwarte Pieten krijgen, zowel in de nieuwste Sinterklaasfilm ‘Ay Ramon’ van Stijn Coninx als tijdens de officiële intocht van de Sint in Antwerpen, roetvegen in plaats van een volledig zwart geschminkt gezicht. Tegenstanders krijgen een aanpassing van de figuur terwijl voorstanders nog steeds de magie van het Sinterklaasfeest ten volle kunnen beleven.
In de hele ‘Zwarte Pietendiscussie' zijn er een aantal beleidsmakers die blijven volharden in de boosheid door iedere uiterlijke aanpassing – hoe minimaal ook - te weigeren. Heel kordaat verkondigen ze dat er onder geen enkel beding zullen toelaten te raken aan het Kinderfeest. Sommigen nodigen zelfs onze noorderburen uit omdat men hier nog het authentieke traditionele feest zou kunnen vieren met échte glimmende zwarte Pieten. Deze drang naar status-quo is ronduit eigenaardig, want als men het uiterlijk van Zwarte Piet in historisch perspectief plaatst, heeft hij al heel wat transformaties ondergaan. Van een verlegen knecht veranderde hij door de jaren heen naar een strenge opvoeder die ongehoorzame kinderen strafte met zak en roede, wat in de jaren 60’ voor problemen zorgde omdat dergelijke straffen niet langer strookten met wat opvoedkundig correct was. Zwarte Piet veranderde kort nadien in grappige kindervriend en is tegenwoordig de rechterhand van een hoogbejaarde man, die wat hulp nodig heeft. Sindsdien is de wereld niet blijven stilstaan en voortaan zorgt het uiterlijk van Zwarte Piet voor wrevel. Wrevel die perfect verklaarbaar is. We leven immers in een globaliserende wereld, met personen met een Afrikaanse afstamming die zich bewuster zijn van het slavenverleden en heel andere zaken zien in een zwart-geschminkte persoon uitgedost in een page-outfit die als voornaamste functie heeft om een oudere blanke man te helpen. Beleidsmakers die deze nieuwe realiteit weigeren te erkennen en alle grieven van deze groeiende groep zowel in binnen als in buitenland ten aanzien van dit onderwerp minimaliseren duwen deze bevolkingsgroep in de hoek en zetten hen buitenspel. Beter zou zijn om gehoor te geven aan deze groep en met hen in dialoog te gaan. In tegenstelling tot wat sommige media soms doen blijken zijn de meeste mensen die een aanpassing van de figuur van Zwarte-Piet niet voor de afschaffing van het kinderfeest. Ze willen gewoon een Zwarte Piet met een voor hen minder confronterend uiterlijk.
Gelukkig maken de makers van de nieuwste Sinterklaasfilm ‘Ay Ramon’ duidelijk dat een Zwarte Piet met roetvegen niet raakt aan het intrinsieke Sinterklaasverhaal dat vooral een kinderfeest moet blijven. Meer nog, ze brengen het verhaal zoals de overlevering het beschrijft, namelijk met Pieten die zwart zien door het roet van de schoorsteen. Ook Antwerpen verandert dit jaar het uiterlijk van de Zwarte Pieten bij de officiële intocht van Sinterklaas op 14 november. Ze hebben geen dikke rode lippen meer, geen oorbel en geen kroeshaar, en ze krijgen roetvegen in plaats van een volledig zwart geschminkt gezicht. Beide evoluties maken duidelijk dat het in Vlaanderen mogelijk is om op basis van dialoog tussen verschillende gemeenschappen te komen tot een werkbaar akkoord. Een Piet met zwarte roetvegen is een prima oplossing die Afrikaanse stereotypen overboord gooit en tegelijk de magie van het verhaal achter ‘Zwarte Piet’ intact laat. Het is een kleine aanpassing met een aanzienlijk verzoenend effect. En laten we realistisch zijn, de huidige Piet met roetvegen zal op termijn ook veranderen omdat het verhaal van de schoorsteen niet langer geloofwaardig zal zijn. Niettemin ben er ik er gerust in dat komende generaties zullen blijven zorgen voor kindertradities aangepast aan de tijdsgeest waar iedereen plezier aan zal kunnen beleven, want dat zou toch de betrachting moeten blijven.
