[Recensie] 'De wattman die de nazi’s haatte' van Brigitte Danneels

In De wattman die de nazi’s haatte neemt Brigitte Danneels ons mee terug naar de tijd van de Tweede Wereldoorlog. Ze vertelt niet over grote veldslagen, maar weidt ons in in het toenmalige leven van alledag in Vivenkapelle. Op zeer beschrijvende manier portretteert de auteur het dagelijkse leven in de Brugse contreien tijdens de tweede wereldoorlog. Het boek is één groot ooggetuigenverslag.

Het is een bescheiden boek, geschreven in de ik-persoon. Deze ik-persoon is de tante van Brigitte Danneels, die tijdens haar tienerjaren de tweede wereldoorlog meemaakte. De schrijfster interviewde haar tante en andere overlevenden uit haar dorp. In haar nawoord beschrijft ze de warrige getuigenissen, het gebrek aan chronologie erin, en de onuitputtelijke verhalen. Het eindresultaat is een moedige poging al dit bronmateriaal helder weer te geven, maar er zijn te veel details en als lezer mis je een spanningsboog. Het is een warboel van kleine en grotere feiten, gebeurtenissen en plaatsaanduidingen. Fragmenten van brieven of dagboeken doorbreken de opsomming van de kleinste details. Het boek kabbelt voort en je moet aandachtig blijven om hoofd- van bijzaken te kunnen onderscheiden, want dat laat de schrijfster aan de lezer over.

Hoewel de titel het doet vermoeden, draait het verhaal niet om de vader, de wattman op de Brugse trams. In het begin van het verhaal wordt aangehaald dat de vader de nazi’s haatte, maar in de rest van het boek wordt de vader geen hoofdrol toebedeeld. Alle personen uit het dorp, familie en vrienden worden uitvoerig besproken, ook al spelen ze op dat moment een weinig noemenswaardige rol. Ook de buurt en de verschillende plaatsen in het dorp en omstreken worden uitgebreid beschreven. Vooraan in het boek staat er een kaartje van Vivenkapellen, het dorp waar het hoofdpersonage woonde. Dat biedt een geografische houvast voor niet-West-Vlamingen. Regelmatig gebruikt de schrijfster dialectwoorden, meestal uit het West-Vlaams. Het toegevoegde woordenlijstje achteraan bracht hier hulp.

Het boek geeft de tijdsgeest in een West-Vlaams dorp tijdens de oorlog goed weer: over gevoelens werd er niet gesproken, meisjes mochten niet vrijelijk omgaan met jongens, en het was altijd belangrijk wat de buren zouden denken. Hoezeer de oorlog drukte op het dagelijkse leven en de verlangens van een jong meisje, komt tot uiting in de laatste zin over het einde van de oorlog: ‘Het echte leven kon eindelijk beginnen’.

In deze documentaire roman staan geen heroïsche verhalen van bekende veldslagen en gevechten aan de frontlinie, maar een verslag vanop het thuisfront, waar een jong meisje haar broers ziet vertrekken. Over de angsten van de huismoeders die hun zonen zien vertrekken. De hoop en de onwetendheid van een klein West-Vlaams dorp. Niemand wordt afgeschilderd als held of heldin, de kleine kantjes worden evengoed beschreven, zonder te oordelen. Alles wordt heel menselijk in beeld gebracht. De vertelstijl brengt je dicht bij de gebeurtenissen, maar het ontbreekt het boek aan een duidelijke lijn.

De wattman die de nazi’s haatte is een toegankelijk boek dat vlot leest, maar is geen aanrader om onder de kerstboom te leggen.

>>>

Meer info over dit boek vindt u hier op de website van Uitgeverij Epo

>>>> 
Deze recensie kwam tot stand in het kader van de Kif Kif workshop 'Hoe word ik boekrecensent' onder leiding van Eric Hulsens