Vrouwen verzetten zich niet enkel tegen patriarchale agressie, maar ook tegen vrouwelijke 'redders' die mee een verlengstuk zijn van geweld op vrouwen.
"Dit is hoe de dingen bij ons gaan en hoe wij onze cultuur beleven" zei ze terwijl ze ondertussen de marinade van de kip fijnstampte in de houten pot. Terwijl de vrouwen nieuwsgierige blikken wierpen waren de uien me ongenadig en verraadden ze mijn keuken- lompheid. Adama, bij wie ik op bezoek was voor het suikerfeest beantwoordde na een lang gesprek mijn vraag over genderrollen in West-Afrika.
Ik begreep toen pas écht het belang van een snijplankje. Niet alleen omdat ik een absolute catastrofe ben zonder dat ding, maar vooral om te begrijpen dat we niet dezelfde tools gebruiken om onze doelen te bereiken. Omdat we ze niet bezitten of omdat ze niet elementair zijn voor de manier waarop we ons organiseren.
Internationale vrouwendag
Elk jaar vieren we de internationale vrouwendag. Van Gambia, Iran en Afghanistan tot Antwerpen en de Côte d'Azur willen we ons inzetten voor vrijheid en gelijkheid. Soms constructief maar te vaak ook destructief en kwetsend. Want wat betekend vrijheid als we het fundamentele uitgangspunt aanvaarden dat mensen opgroeien in een bepaalde sociale en historische context en behoren tot bepaalde gemeenschappen die vormgeeft aan hun verlangen en opvattingen? Is het niet een brutale belediging van het begrip van deze vrouwen door alles wat zij doen te beschrijven als middeleeuws en achterhaald?
Het is problematisch om bijvoorbeeld moslimvrouwen te framen als vrouwen in nood van redding. Wanneer je iemand wil redden, dan betekent het dat je haar redt van 'iets' en dat je haar ook redt 'naar iets'. Wat zegt dat over de superioriteit van datgene waarnaar je haar wil redden?
Superioriteit als strijd
Elk plan om vrouwen te redden versterkt het gevoel van superioriteit en is een vorm van arrogantie die op zichzelf aangevochten moet worden. Om deze betuttelende retoriek te kunnen begrijpen, hoeven we enkel een kijkje te nemen naar de meest benadeelde groepen in België (Zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen en vrouwen uit de LGBTQ-gemeenschap). Zij worden niet 'bevrijd'. Zij zijn vooral het slachtoffer van het structureel geweld van geïnstitutionaliseerd racisme en discriminatie. Enkele voorbeelden daarvan zijn de nieuwe vreemdelingenwet, de hoge cijfers van (kans)armoede binnen deze groepen en het burkiniverbod.
De weg naar bevrijding
Kunnen we vrouwen alleen bevrijden zodat zij 'zoals wij' zullen zijn of erkennen we dat ze zelfs na 'bevrijding' andere uitwegen willen die verschillend zijn van hetgeen wij voor hen wensen? Kunnen we wel aanvaarden dat er verschillende ideeën bestaan over rechtvaardigheid en dat verschillende vrouwen een andere toekomst willen dan hetgeen wordt aangereikt en hen zelfs wordt opgelegd.
Dus ja, als we door een internationale vrouwendag te vieren aangemoedigd worden om meer te luisteren en te kijken, dan zouden we gedwongen worden om rekening te houden met de context van vele vrouwen die niet zo losgekoppeld is van onze eigen wereld als we denken. Dan zullen we zelfs zien dat vele vrouwen een dubbele strijd voeren. Ze verzetten zich niet enkel tegen patriarchale agressie, maar ook tegen vrouwelijke 'redders' die mee een verlengstuk zijn van geweld op vrouwen. Als een internationale vrouwendag een reden was om de band te versterken met àlle vrouwen ongeacht cultuur, religie of klasse, dan vieren we die omdat we niet geloven in een partieel engagement voor rechtvaardigheid.
