1965. The world is changing, maar sommige mensen zien dat niet zitten. There is something rotten in the State of Alabama (en niet alleen daar). Er staat een racistisch, openlijk segregationistisch bestuur haaks op het positievere maar traag evoluerende beleid van de federale overheid van de Verenigde Staten. Met een Nobel Peace Prize op zak groeit Dr. Martin Luther King, Jr. uit tot een moeilijk te negeren figuur. Daarenboven is hij zich erg bewust van zijn dubbele rol als activist/volksophitser en adviseur/gesprekspartner van de overheid. Dit complex netwerk van tegenstrijdige interesses en visies wordt vaakkundig in beeld gezet in deze verfilming van één van de belangrijkste hoofdstukken uit de geschiedenis van de Civil Rights Movement.
“Selma it is”, zegt Dr. King als hij de juiste omstandigheden ziet samenkomen. De bomaanval in het naburige Birmingham, waar vier meisjes vermoord werden door de Ku Klux Klan, zit nog vers in het geheugen. Een Afro-Amerikaanse meerderheid vormt een ernstige electorale dreiging voor het blanke establishment, maar bureaucratische hindernissen beletten 99% (!) van hen om deel te nemen aan de verkiezingen. Hoewel niet enthousiast, president Lyndon Johnson is zich bewust van de nood aan een federaal beleid dat een einde moet maken aan de administratieve willekeur inzake segregatie. En de leidinggevende figuren van het politiekorps en de lokale politiek zijn racistisch en gewelddadig genoeg om een bloedbad te veroorzaken. Allemaal belangrijke elementen voor een noodzakelijke clash. Non-violence betekent niet non-conflict: vooruitgang kan niet bereikt worden zonder conflict, weet Dr. King.
Selma vertelt een complex verhaal op een heldere manier. Hoewel de film op sommige momenten (misschien té) didactisch is, besteedt die genoeg aandacht aan de belangrijke figuren en aan de ware betekenis van segregatie, verzet, racisme en geweld voor de mens. Vooral dankzij de sterke acteerprestaties van heel de cast, uiteraard.
David Oyelowo, in een sterke vertolking, toont Martin Luther King als activist, maar even goed als vader, preacher, twijfelaar en intelligente manager van angst, haat, onwetendheid en vermoeidheid aan alle kanten van het conflict. De belevenis van religie als inspiratiebron, als steun voor uitzichtlozen is ook opvallend aanwezig in de film. Opvallend, want we leven in een tijd waar religieuze belevenis gestigmatiseerd wordt als achterlijk en als oorzaak van geweld. Maar de dialoog met de actualiteit stopt niet daar. Met de moord van Jimmie Lee Jackson tijdens de eerste confrontaties in Selma denken we onvermijdelijk aan de huidige problematiek van de Amerikaanse law enforcement. Met recente moorden van zwarte burgers door blanke politieagenten, in de meest onwaarschijnlijke omstandigheden en met uitvoerig bewijsmateriaal online beschikbaar, stel je je onmiddellijk de vraag in hoeverre er sinds Selma vooruitgang werd geboekt. En het antwoord is niet simpel. Want hoewel er geen sprake meer is van dezelfde raciale spanningen als vijftig jaar geleden, zijn vele kwalen nog niet verdwenen.
Met de hulp van een zorgvuldig gekozen soundtrack (Yusef Lateef’s Bamboo Flute Blues!), bouwt de film naar een climax, de grote mars van Selma naar hoofdstad Montgomery. Zonder de media-aandacht van toen zou de aanwezigheid van duizenden burgers van overal in het land, ongeacht huidskleur, onmogelijk zijn geweest. De aandacht voor de dramatische gebeurtenissen in Selma zorgde voor een historische kanteling. Een belangrijke boodschap van de film is dat deze strijd niet nodig zou zijn geweest als de officiële instanties op een correcte manier hadden gewerkt. Als de media de pijnlijke omstandigheden van zwarte burgers in de VS niet hadden genegeerd, als de politiek prioriteit had gegeven aan wat vanzelfsprekend, correct en dringend is, als ambtenaren in Alabama niet waren uitgegroeid tot een voorbeeld van the banality of evil, zich verschuilend achter ‘de wet’ om mensen uit te sluiten, dan was dit conflict nooit nodig geweest. En het is jammer dat er vandaag op dat vlak nog altijd veel te leren valt van het verleden.
En precies daarom is Selma een broodnodige film.
Lees meer recensies in Kif Kif Filmblog
