Door het hoge aantal stemmen krijgt het Vlaams Belang veel middelen en kunnen ze dus veel medewerkers inzetten. Ook krijgen ze hierdoor bestuursfuncties in openbare instellingen, zoals de VRT, Unia, het Vlaams Audiovisueel Fonds en verschillende kunsthuizen. Het Vlaams Belang voert ook een agressieve communicatie op sociale media. Ze geven daarbij ongeziene bedragen uit. Politieke tegenstanders krijgen vanuit Vlaams Belang-kringen regelmatig te maken met online haat, racisme en bedreigingen.
Met de zaak rond Jürgen Conings, de extreemrechtse militair die dreigt met een aanslag, en de massale steun voor hem on- en offline, laat extreemrechts openlijk zijn gewelddadige gezicht zien. Het is niet de eerste keer dat het Vlaams Belang in verband gebracht wordt met neonazisme en terroristisch geweld. Zo is de brandstichter van het asielcentrum in Bilzen gelinkt aan het Vlaams Belang, net als verschillende verdachten in de rechtszaak rond Schild en Vrienden. Op hun laatste ‘Mars op Brussel’ werden auto’s met nazisymboliek gespot. Het Belang laat daarbij vaak verschillende gezichten zien. Hoewel ze zich officieel vaak schoorvoetend distantiëren van neonazisme en geweld, zijn verschillende nazi-sympathisanten nog steeds actief binnen de partij en bieden ze ook een plaats aan de alt right generatie onder leiding van Dries van Langenhove.
De opkomst van het Vlaams Belang is daarom meer dan verontrustend. Wat kan jij doen om die opkomst mee tegen te gaan?
1. Wees slim met je mediagebruik: wees kritisch naar redacties en journalisten die extreemrechts een platform geven en steun onafhankelijke media.
Hoewel onderzoek aantoont dat het opvoeren van extreemrechtse politici ervoor zorgt dat extreemrechts gedachtegoed meer aanvaard wordt en dus ook meer stemmen haalt, geven de Vlaamse media regelmatig een vrij podium aan extreemrechtse politici. Hiermee dragen zij een grote verantwoordelijkheid. Je kan hierop reageren door redacties aan te schrijven, abonnementen stop te zetten en de artikels niet te delen.
Onafhankelijke media zoals Apache, DeWereldMorgen en Mo* gaan kritischer om met extreemrechtse stemmen. Zij maken geen deel uit van grote mediagroepen met commerciële belangen en hebben daarom geen of weinig inkomsten uit advertenties, maar krijgen ook veel minder overheidssteun. Daarom is het belangrijk om hen te steunen door je te abonneren op hun social mediakanalen, hun nieuws te liken en financiële bijdragen te doen als dat mogelijk is.
2. Wees slim op social media: voed geen trollen en algoritmes
Een groot deel van de opkomst van extreemrechts speelt zich online af. Zorg ervoor dat je hen daarbij niet helpt. Reageren op berichten, comments schrijven en berichten delen zorgt ervoor dat je hun boodschap verder verspreidt en hun populariteit online vergroot. Als je wil reageren op een boodschap, gebruik dan screenshots.
Haatboodschappen en trollen kunnen gerapporteerd en geblokt worden. Daarnaast is het belangrijk om discriminerende (online) uitspraken klacht in te dienen bij Gelijkenkansencentrum Unia of bij het Instituut voor Gelijkheid tussen Vrouwen en Mannen (IGVM). Voor racisme, discriminatie op basis van herkomst, geloof, seksuele oriëntatie of handicap of leeftijd kun je terecht bij Unia, voor genderdiscriminatie kun je terecht bij het IGVM.
3. Lees, leer en luister
Informeer je over extreemrechts, hun geschiedenis en strategieën en de strijd die ertegen gevoerd wordt. Dat kan je doen door te lezen, maar ook door het bekijken en beluisteren van debatten met experten. Kif Kif stelde een lees - en luisterlijst samen rond extreemrechts.
4. Maak je lid van een vakbond
Vanaf het prille begin zijn de vakbonden een belangrijke politieke macht tegen extreemrechts. Ze bereiken deels hetzelfde doelpubliek, maar extreemrechts heeft zich altijd gekant tegen belangenorganisaties van werkende mensen. Door lid te worden van de vakbond bescherm je je eigen belangen als werknemer maar zorg je er ook voor dat de bonden versterkt worden in hun strijd tegen extreemrechts.
5. Stem enkel voor partijen die met woord en daad het cordon sanitaire respecteren
Begin jaren ‘90, na de nationale doorbraak van het Vlaams Blok, werd het cordon sanitaire in het leven geroepen. In de praktijk betekent het dat de Vlaamse partijen geen bestuursakkoorden afsluiten met het Vlaams Blok of geen politieke afspraken maken met de partij. Het cordon sanitaire geldt zowel voor de lokale als voor de nationale niveaus.
Er gaan steeds meer stemmen op om het cordon sanitaire af te schaffen en het Vlaams Belang dus mee te laten besturen. Ook wordt op sommige plaatsen, vooral op lokaal niveau, het cordon sanitaire nu al omzeild, doordat een lokale Vlaams Belang-afdeling bijvoorbeeld van naam verandert en dan meebestuurt, of door leden van het Vlaams Belang uit de partij te laten stappen om als onafhankelijke mee in de meerderheid te stappen. Deze praktijken zijn verwerpelijk. Partijen die hieraan meedoen zetten hun democratische principes opzij in ruil voor een machtsdeelname.
Een einde van het cordon sanitaire zou betekenen dat Vlaams Belang aan wetten mag meeschrijven en ministers mag afvaardigen. Hoewel het een logische en democratische gedachte lijkt om hen mee te laten besturen, en om te hopen dat ze zo ontmaskerd zullen worden, is dit in realiteit gevaarlijk en zelfs ondemocratisch. We weten immers dat het Vlaams Belang zelf een aantal democratische principes zoals gelijkheid niet respecteert. Een regering met Vlaams Belang zou (nog meer dan nu al gebeurt) de veiligheid en burgerrechten van een groot deel van de Belgische bevolking, maar ook onze democratie en rechtsstaat in gevaar brengen.
6. Zet in op relaties en sociale cohesie
Het is heel simpel, maar één van de beste manieren om extreemrechts te bestrijden: zet in op relaties met mensen uit je omgeving. Extreemrechts voedt zich met de angst en vervreemding van mensen die zich sociaal uitgesloten voelen. Als mensen zich gezien en gerust voelen in hun directe omgeving hebben ze minder redenen om zich te wenden tot extreemrechts. Dus praat met je buren, word lid van het buurtcomité, help mensen in je omgeving die hulp nodig hebben als je kan.
7. Steun kritische middenveldorganisaties
"If you are neutral in situations of injustice, you have chosen the side of the oppressor." - Desmond Tutu
(Als je neutraal bent bij onrecht kies je de kant van de onderdrukker)
Omdat het draagvlak voor extreemrechts zo snel groeit, wordt de rol van kritische middenveldorganisaties en mensenrechtenorganisaties zoals de Liga voor de Mensenrechten, Amnesty International, Kif Kif het Minderhedenforum, Çavaria, Furia, de Vrouwenraad, Vluchtelingenwerk Vlaanderen en Netwerk Tegen Armoede nog belangrijker. Zij verzetten zich op allerlei manieren tegen extreemrechts, onder meer door een ander verhaal te laten horen, onderzoek te doen, en juridisch de strijd aan te binden. Daarom werden zij de laatste jaren ook meer en meer onder druk gezet door extreemrechts: met valse beschuldigingen, campagnes om subsidies stop te zetten en online haat. Ook in het politieke centrum is er te weinig steun voor deze organisaties.
Je kan deze organisaties steunen door je (gratis) lid te maken, vrijwilliger te worden, hun boodschappen te delen of een financiële bijdrage te doen als dat mogelijk is.
8. Steun slachtoffers van extreemrechts geweld en online haat
Extreemrechts geweld maakt heel wat slachtoffers: online, maar ook offline, in de vorm van discriminatie, (verbaal) geweld of agressie. Ook de algemene boodschap en aanwezigheid van extreemrechts maakt mensen bang en geeft stress. Als je kan, probeer deze mensen te steunen, door je steun uit te spreken, een bemoedigende boodschap te sturen, het voor hen op te nemen of door hen te ondersteunen bij het indienen van een klacht bij Unia of het IGVM.
9. Neem deel aan demonstraties
Hoewel niet iedereen zich comfortabel voelt bij demonstraties en betogingen, is demonstereren een goede manier om weerwerk te bieden tegen extreemrechts. Als je twijfelt, informeer je dan over je rechten als manifestant en zoek mensen waarmee je samen kan gaan.
10. Laat je horen
Het allerbelangrijkste in de strijd tegen extreemrechts is dat je je laat horen. Het overgrote deel van de bevolking steunt extreemrechts niet, maar door zich niet uit te spreken lijkt het alsof zij veel steun hebben. Je stem laten horen kan je doen op heel veel verschillende manieren: door in gesprek te gaan met mensen uit je omgeving, je kennis te delen, social media te gebruiken of steun te verlenen aan organisaties en mensen die zich mengen in het publieke debat.
Over de auteur:
Nina Henkens studeerde af als sociologe en onderzoeksjournalist en werkte verschillende jaren als beleidsmedewerker rond kinderen en jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties. Als algemene coördinator van Kif Kif is ze verantwoordelijk voor het dagelijks reilen en zeilen van de organisatie. Haar expertisedomeinen zijn de leefwereld van jongeren in de marge en de spanning tussen mensenrechten, veiligheid en discriminatie.
