Een misdrijf ingegeven door discriminatie – homofoob geweld alweer, afgelopen week in Aalst – wordt meteen gevolgd door een ingreep van de regering: strafverzwaring. Steekvlampolitiek zegt MIEKE VAN DEN BROECK. Wie wordt daar beter van? Na verschillende gevallen van geweld dat voortvloeit uit homohaat, wordt de wet verstrengd (DS 20 juli). Vroeger kon de rechter een hogere minimumstraf toepassen als het motief voor geweld is ingegeven door haat om seksuele geaardheid, geloof, ras. Als het wetsontwerp van de regering wordt goedgekeurd, móét de rechter een hogere minimumstraf toepassen en wordt ook de maximumstraf verdubbeld. Als symbool kan het tellen, maar daar houdt het dan ook op.
Straf komt na klacht. Welke klacht?
De strafverzwaring van haatmisdrijven bestaat al een tijdje. De discriminatiewetgeving werd in 2007 nog vernieuwd en de straffen voor geweld werden verhoogd, ‘wanneer een van de drijfveren van de misdaad of het wanbedrijf bestaat in de haat tegen, het misprijzen van of de vijandigheid tegen een persoon wegens diens zogenaamd ras, zijn huidskleur, zijn afkomst, zijn nationale of etnische afstamming, zijn nationaliteit, zijn geslacht, zijn seksuele geaardheid, zijn burgerlijke staat, zijn geboorte, zijn leeftijd, zijn fortuin, zijn geloof of levensbeschouwing, zijn huidige of toekomstige gezondheidstoestand, een handicap, zijn taal, zijn politieke overtuiging, syndicale overtuiging, een fysieke of genetische eigenschap of zijn sociale afkomst'. Een hele boterham, al wordt er maar zelden van geknabbeld.
Wie gediscrimineerd wordt of slachtoffer is van geweld vanwege zijn afkomst, geloof en, ja, seksuele geaardheid, blijft daar meestal zelf mee zitten.
De holebibewegingen hebben al aangekaart hoe moeilijk het is om een klacht in te dienen en die verder op te volgen. Het is niet duidelijk of de nieuwe wet daar iets aan zou kunnen veranderen. Spontane vervolging gebeurt nooit, ondanks bewakingscamera's die op vele plaatsen aanwezig zijn. De politie weet hoe vaak mensen worden
lastiggevallen op straat, maar doet niets.
Wie de moed vindt om een klacht in te dienen, ziet die vaak in de schuif naast de wetgeving verdwijnen. De politie heeft het te druk, het parket heeft geen tijd. Alleen wie een advocaat in de arm neemt, kan een schadevergoeding krijgen. Zo'n zaak duurt lang, terwijl men de negatieve ervaring juist snel wil vergeten.
Ze discrimineren, meneer
De zaak-Adecco toont aan met welke ijver het Openbaar Ministerie tegen discriminatie wil vechten. Een interimkantoor dat op grote schaal mensen om hun afkomst discrimineert, komt daar vlot mee weg: de strafzaak verjaarde nadat de zaak jarenlang in de kast was blijven zitten.
Bewegingen tegen racisme hebben ervoor gepleit om de praktijktest in te voeren, omdat het heel moeilijk is racistische motieven bloot te leggen in individuele zaken. Bij zo'n test laat men proefpersonen nagaan of er gediscrimineerd wordt, bijvoorbeeld door zowel zwarte als blanke jongeren zich te laten aanbieden bij een discotheek en te zien wat er gebeurt. De bedrijfswereld was tegen en dus kwam de praktijktest er niet.
Vooraleer men aan bestraffen toe komt, is er zoveel dat gedaan kan en moet worden om tot een echt beleid tegen discriminatie te komen. Uit het vervolgingsbeleid van politie en parketten blijkt dat de wil om écht tegen discriminatie te vechten, er niet is.
Een effectief beleid is een beleid dat elk slachtoffer serieus neemt, op straat, in het politiecommissariaat, op de rechtbank. Maar ook een dat elke dader serieus neemt. Het gaat niet op om te bestraffen wie een homo in elkaar slaat, maar niet wie vrouwen op de tram betast of structureel discrimineert. En nu ik het toch over de straat en de tram heb: als we seksistische en stereotyperende boodschappen rond ons dulden, wat verwachten we dan eigenlijk?
Wie is bang voor de straf?
Het afschrikeffect van hogere straffen is bijzonder relatief. In 2007 werden de straffen van discriminatoir geweld al opgetrokken. Wisten die twee broers in Aalst dat ze een hogere straf konden krijgen vanwege hun homohaat? Uiteraard niet. En als ze het geweten hadden? Dan hadden ze nog geslagen. Criminologische studies tonen dit duidelijk aan.
Tot slot een woordje over het strafbeleid. Onze gevangenissen zitten vol. Overvol. Met de gevangenen doet men niets. Geen agressietraining, geen maatschappelijke vorming. Komt de dader minder homofoob uit de gevangenis? Die kans acht ik klein. In plaats van de evidente steekvlampolitiek van de strafverzwaring na elk nieuw geval van discriminatoir geweld, zou ik willen pleiten voor strafverdieping. Een straf waar de maatschappij echt iets aan heeft.
