Hoe vaak hebt u niet de Odyssee in uw handen gehad en gedacht: 'Dit is toch verplichte literatuur, ik moet dit toch zeker volledig lezen?'
De voorstelling Odysseus: Een zwerver komt thuis brengt de Odyssee van Homerus in haar volledige versie, woord voor woord, naar het podium. Zoals het hoort, volgens de traditie van de mondelinge overdracht en verhalenvertellers.
30 vertellers brengen, elk op hun eigen manier, de verzen tot leven en nemen de toehoorder mee op een tocht die zich afspeelt op de achtergrond van de Oude Griekse wereld. Maar één die verassend hedendaags aanvoelt, want ook vandaag spreekt de zee aan tot de verbeelding, golft ze onder de wind die uit verre streken blaast en draagt ze vreemdelingen met zich mee die onze oevers hopen te bereiken. Net zoals de oude zwerver uit de Odyssee.
‘Wees welkom, vreemdeling’. Zo wordt hij begroet in een land dat haar gastvrijheid als een vaandel trots in de hoogte houdt. ‘Drink en eet’. ‘En vertel, waar kom jij vandaan?’ Wat de gastheren en vrouwen niet vermoeden, is dat deze vreemdeling helemaal geen vreemdeling is. Odysseus komt na 20 jaar terug naar Ithaka. Maar Ithaka is niet meer hetzelfde en evenmin is hij dat.
In een geweldige productie van KVS (in co-productie met NTGent) en onder regie van Michael De Cock, biedt zich een uitzonderlijke en niet te missen kans aan. Hoe vaak hebt u niet de Odyssee in uw handen gehad en gedacht: ‘Dit is toch verplichte literatuur, ik moet dit toch zeker volledig lezen, deze klassieker uit de Griekse Oudheid? Het bakenland van de Westerse cultuur?’ Waarna u het met een zucht en een innerlijke belofte van ‘ooit’ weer terug in de kast hebt gelegd.
Wel, nu is uw kans. De Odyssee wordt u in haar volledigheid, zonder ook maar enige weglating, gebracht in een formaat dat, met een beetje goede wil, qua gemak zeker niet hoeft onder te doen voor een avondje Canvas kijken. De toeschouwer moet niet vrezen voor vermoeidheid of verveling. Odysseus: Een zwerver komt thuis is allesbehalve lastig om te volgen. Dit mede door de geniale vertaling naar toegankelijk Nederlands door Patrick Lateur, die eerder ook een bekroonde vertaling van de Ilias bracht.
In de live-uitvoering krijgt elke verteller duidelijk de vrijheid om op zijn of haar eigen manier vorm te geven aan de woorden van Homeros: Geschreeuw, gefluister, gevloek, gelach. De twaalfduizend verzen worden in alle kleuren en emoties losgelaten op het publiek.
De groep van 30 vertellers varieert van jonge ongekende acteurs tot oudere gevestigde namen. De jongere cast is in contact gekomen met KVS via een open call, maar moet ondanks de mindere ervaring zeker niet onder doen voor grotere namen als die van Valentijn Dhaenens, Oscar Van Rompay en Bruno Vanden Broecke. Integendeel.
Maak u klaar voor krachtige vertolkingen van de jonge Aline Cornelissen, Jef Hellemans en Armin Mola. Bij de oudere generaties springen de uitvoeringen door Rashif El Kaoui (ook te zien in Malcolm X), Stefan Perceval, Frank Dierens en uiteraard meester Tom Jansen in het oog. Maar de allerpakkendste zang krijgt u ongetwijfeld te horen van Frank Focketyn in de rol van trouwe varkenshoeder Eumaios.
Hoewel de zogezegde held van dit verhaal Odysseus is, wordt het verhaal zelf getrokken en gestuurd door de vrouwen in zijn leven. Het is Athene, de Godin met de fonkelende ogen, die pleit voor zijn vrijheid. Die de boodschap brengt naar Telemachos dat zijn vader nog in leven verkeert. Die raad geeft en hoop brengt.
Met haar hulp redt Odysseus zich van verschillende obstakels en onder haar begeleiding vindt hij langzaam de weg terug naar thuis. En thuis is waar zijn Penelope is.
Odysseus verlaat Penelope en het is naar haar dat hij ook terugkeert. Die cirkel van vervollediging wordt op prachtige wijze verbeeld in de eindepiloog van danseres Lisbeth Gruwez. Met haar haast mystieke dans geeft zij niet enkel vorm aan het verdriet en lijden van Penelope maar ook aan haar kracht en overtuiging. Het is Penelope die de zwerver aanvaardt en daardoor haarzelf bevrijdt.
Het is Penelope die Odysseus trekt. Het is zij waar hij naar hunkert en zij die zijn dromen voedt over een terugkeer. Over een thuiskomst. Het is ook enkel zij die het uiteindelijk oordeel kan vellen over zijn lot. Enkel als Penelope de identiteit van Odysseus bevestigt en hem in haar huis aanvaardt, dan pas is hij werkelijk terug in Ithaka.
Volgens vele interpretaties gaat de Odyssee van Homerus ook niet enkel over de fysieke zwerftocht van Odysseus. Belangrijker is de existentiële zoektocht die hij doorgaat. Odysseus is niet enkel zijn Ithaka en zijn Penelope kwijt maar vooral zichzelf. Ontheemd en vervreemd doolt hij rond op zee in de hoop die plek te vinden waar hij weer de oude Odysseus kan zijn. De verwijzing naar het hedendaagse verhaal van vele vluchtelingen of zwervers is niet ver te vinden. We zijn allemaal bekend met de beelden van de stroom vluchtelingen die ellenlange tochten ondernemen in de hoop hun Ithaka te vinden. Aan de andere kant kunnen velen zich ook zonder vluchtelingenachtergrond vinden in de Odyssee. Want zijn we allemaal niet op de een of ander manier op zwerftocht? Zijn we allemaal niet op zoek naar iets? Zelfs al is dat ‘iets’ vaak moeilijk te benoemen? Wel, laten we, al is het maar voor 24 uur, gezamenlijk zwerven. Gezamenlijk zoeken naar dat ‘iets’, naar dat Ithaka. Laten we, al is het maar voor 24 uren, gezamenlijk zitten, gezamenlijk eten, gezamenlijk drinken, gezamenlijk slapen, gezamenlijk reizen. Want neem het van me aan, het voelt goed. Vreemdeling, wees welkom.
Odysseus: Een zwerver komt thuis wordt als een 24u lange voorstelling uitgevoerd op 24 - 25 maart in het Brusselse KVS. Meer info: http://www.kvs.be/nl/odysseus-een-zwerver-komt-thuis
