Aan het begin van het boek ontmoeten we Ali. Hij ligt onder een boom. Een boomblad op het enige oog waar hij nog gevoel in heeft, scheidt hem van de buitenwereld. Hij ziet een kist met een lichaam wegglijden in de grond. Zijn kist? Of is het een herinnering aan de begrafenis van zijn broer? Deze openingsscène vormt het begin van een ellenlange mijmering in de eerste – en misschien laatste? – uren na het vallen van een bom. Yazbek neemt ons mee in de fysieke kwellingen van Ali op dat moment, terwijl we ondertussen afreizen naar de belangrijkste momenten in zijn leven.
Yazbek maakt van Ali een soort Forrest Gump die zich doorheen de Syrische geschiedenis beweegt, als getuige van gebeurtenissen die hij vaker niet dan wel kan plaatsen
Zo maken we kennis met de voetballende vrienden van Ali en zijn we getuige van de mislukte slachting van een kalf. Verder ontmoeten we De Rosse, een oude dame met rood haar en een vreemde kennis ‘waarvan niemand wist waar ze het gehaald had’. Zij slaagt erin Ali als baby op miraculeuze wijze terug levensvatbaar te maken, door hem onder de boom van de dorpsschrijn te leggen. Dit geeft Ali al van jongs af aan de reputatie ‘het kind van de boom’ te zijn. De figuren uit het dorp hebben op het eerste gezicht iets karikaturaals. Toch kruipen ze onder de huid door de gedetailleerde beschrijvingen van hun gedrag en gevoelens.
Door Yazbek komen we terecht in een leefwereld die ons vreemd is. Ze maakt van Ali een soort Forrest Gump die zich doorheen de Syrische geschiedenis beweegt, als getuige van gebeurtenissen die hij vaker niet dan wel kan plaatsen. Dit voelen we het meest op de dag dat president Hafiz al-Assad het leven laat, wanneer mensen huilend en tierend op straat komen. Er heerst chaos en ongeloof. Hoe kan de president, van wie ze dachten dat hij niet dood kon gaan, doodgaan?
In dit dorp zien we hoe mensen dicht bij de natuur leven, wat ons in het Westen vreemd is. Zo blinkt Ali als geen ander uit in het lezen van de wolken. Hij verbaast zich er dan ook over wanneer hij, in het paleis van de sjeik, ziet hoe de rozen en bloemen zodanig gesnoeid zijn dat het wel muren lijken. Verder proeven we van een heleboel dorpse wijsheden, waaronder deze: “Bomen groeien traag en daarom leven ze lang. En omdat ze lang leven worden ze wijs, ze hebben tijd genoeg om het leven te leren kennen, ze zijn niet zoals mensen, die het leven, zodra ze het een beetje door hebben, alweer achter zich laten.”
Op doordringende wijze omschrijft Yazbek het rouwen van Ali’s ouders om hun oudste zoon. Dit doet ze door met kilte de subtiele veranderingen in het gedrag van Ali's ouders te laten zien, zonder te vervallen in dramatiek. Hiermee toont ze de vertederende band tussen Ali en zijn moeder enerzijds, en de afstandelijkheid tegenover zijn vader anderzijds.
De levensweg van Ali, het kind van de boom, raakt je als een kille wind tot op het bot, grijpt je vast als een kluwen van takken en ontroert, zoals het lichtspel tussen de blaadjes
Ondanks alle verwikkelingen in het Syrische gebied, laat Ali zich toch vooral zien als een jongen die op zoek is naar zijn plaats in het leven. Welke rol is weggelegd voor een jongeman die niet van studeren houdt? Het liefst wil hij zich kunnen terugtrekken bovenop de toppen van de bomen, vlak onder de wolken. Wanneer hij zich uiteindelijk afzondert om in zijn eigen hut te wonen, krijgt hij de zegen van zijn moeder door middel van het lappendeken dat ze voor hem in elkaar flanst. Dit doet ze met allerhande materialen die ze in het dorp vindt. Geld om iets nieuws te kopen, is er namelijk niet.
Als lezer duurt het even om te wennen aan het ritme en de sfeer van de Syrische, lange zinnen, waarvoor complimenten aan de vertalers Lore Baeten en Marthe Nelissen (ook contributor bij Kif Kif). Hoe verder je het verhaal echter laat sluimeren, hoe meer het je opslokt, tot je het uiteindelijk niet meer kan loslaten. Om de omstandigheden goed te kunnen plaatsen en het Syrische landschap voor de geest te halen, helpt het om voorkennis te hebben over dit land. Maar laat het je zeker niet afschrikken om dit boek ook zonder enige voorbereiding vast te nemen. De poëtische, beeldende zinnen maken van dit verhaal een levensechte film. Je wordt meegezogen naar het verre Midden-Oosten en tot diep in de wervelende gedachten van Ali.
Hoewel dit duidelijk een fictiewerk is, is het verhaal gebouwd op reële elementen. Het is duidelijk dat de auteur dergelijke gebeurtenissen vanop de eerste rij heeft meegemaakt. Daardoor slaagt Yazbek erin te vertederen met de mirakels van het land. De levensweg van Ali, het kind van de boom, raakt je als een kille wind tot op het bot, grijpt je vast als een kluwen van takken en ontroert, zoals het lichtspel tussen de blaadjes.
Over de auteur:
Karen Schets werkt als campagnemedewerker bij Voetgangersbeweging vzw en bouwt zo aan veilige schoolomgevingen. In haar vrije tijd gebruikt ze haar pen om vanuit een positieve invalshoek te schrijven over intercultureel ontmoeten en samenleven.
