Het voelt alsof het elke dag erger wordt. In de media lees je tegenwoordig bijna niks anders dan hoe gevaarlijk, onaangepast en ondankbaar vluchtelingen zijn. De verklaring valt telkens te vinden in hun cultuur en in hun religie, wat meteen zorgt voor een uitbreiding van het daderschap tot hele grote groepen mensen. En daarmee gaat uiteraard een uitbreiding van de straf gepaard.
Dat wordt verergerd door het gevoel dat men niet moet wachten op de feiten om over anderen te oordelen. Ten minste niet als het over vluchtelingen gaat. Zo ging dat in Keulen. Hoewel we nog altijd wachten op het resultaat van het onderzoek en de feiten doen denken dat het over georganiseerde criminaliteit ging en niet over ongepast gedrag van dronkenmannen van allochtone origine, staat Keulen nog altijd symbool voor de onmogelijkheid van de multiculturaliteit. Er zijn politici die durven beweren dat ze zulke situaties zelfs voorspeld hadden als gevolg van de huidige komst van vluchtelingen uit het Midden-Oosten.
Als iemand de verantwoordelijkheid van de islamitische opvoeding in zulke afschuwelijke feiten maar in twijfel probeert te trekken, wordt men gezien als een naïeveling in het beste geval en als een politiek correcte hypocriet in het ergste. En dat allemaal wordt versterkt door de columnkoorts die ons land teistert: het nieuws zijn niet meer de feiten, maar wat opiniemakers over de feiten denken. Liefst zo extreem mogelijk, dus we gaan op zoek naar wat Hafid Bouazza of Luckas Vander Taelen te zeggen hebben over de kwestie. Alsof de rol van de media zou zijn om de burger te doen schommelen tussen de ene en de andere vorm van haat. Alsof we onze verantwoordelijkheid om de redelijkheid te distilleren uit ons opinielandschap hadden opgegeven. Alsof de realiteit niks meer was dan haatspuwers die zo hard mogelijk willen afrekenen met hun eigen demonen.
Zo raken mensen en wijken gedemoniseerd, zo raken problemen geculturaliseerd. Of het over Molenbeek of Koksijde gaat maakt niet veel uit: zo snel mogelijk reageren, zo fel mogelijk beledigen, zo meedogenloos mogelijk straffen. Tot het misloopt. Tot onschuldige mensen opgesloten worden, tot asielcentra in brand worden gestoken. Maar dan komt niemand toegeven dat hij of zij anders had moeten handelen.
Wat echt zorgwekkend is, is niet noodzakelijk dat zulke snelle beschuldigingen komen, dat is misschien een onvermijdelijk gevolg van het reduceren van politiek tot electoraal succes. Wat erg zorgwekkend is, is dat de mensen die het beter zouden moeten weten, onze leiders, niet lijken te zien wat de gevolgen daarvan zijn. Zorgwekkend veel van hen lijken te zijn vergeten wat een rechtsstaat is, wat democratie betekent. Wat echt zorgwekkend is, is dat zowel media als politiek vergeten zijn dat ze een verantwoordelijkheid dragen en dat hun fouten op zijn allerminst een verontschuldiging verdienen. Omdat mensenlevens op het spel staan.
Wat erg zorgwekkend is, is hoe snel de publieke opinie erin trapt, in dat discours van haat en angst. Hoe snel ze islamofoben verstandig en zelfs gematigd vinden. Dat is zorgwekkend omdat het betekent dat we, zelfs in de meest welvarende regio’s van de wereld, de strijd tegen onwetendheid verloren hebben. Dat we ons vermogen tot kritisch nadenken collectief verloren zijn.
Sommige mensen zeggen dat dit soort paniekerige stunts politici stemmen doen verliezen. Ik wil dat geloven. Ik wil dat zo graag geloven. Maar voorlopig bewijst het verloop van het debat het tegenovergestelde.
