was die verschrikkelijke homofobie een cultureel gegeven, een onlosmakelijk onderdeel van onze machistische identiteit?
Ik ben opgegroeid in een samenleving waarin men het moeilijk had om homoseksualiteit te aanvaarden. Als kleine jongen voelde ik, net zoals alle andere jongetjes, de angst van familieleden en vrienden die vreesden dat ik eventueel een homoseksuele man zou worden. Homoseksuele vermoedens riepen iedereen op om dringend 'iets' te corrigeren. Op school werden jongens die 'delicate' trekjes toonden snel gepest en geridiculiseerd. Over potentiële lesbiennes maakten we ons geen zorgen, als ik het me goed herinner.
Op TV werden homo’s clichématig geportretteerd als een belachelijke grap, de eeuwige karikatuur van de hilarische kapper. Dat was het denkkader dat gehanteerd werd als het over omgang met homoseksualiteit ging. Die ongezonde sfeer heeft een aantal Venezolanen doen emigreren in een tijd dat Venezolanen nog eerder overwegend immigranten waren. Maar, was die verschrikkelijke homofobie een cultureel gegeven, een onlosmakelijk onderdeel van onze machistische identiteit?
Het is een historisch feit dat veel oorspronkelijke bewoners van wat we vandaag Latijns-Amerika noemen geen probleem hadden met homoseksualiteit. Maar de kolonisatie viel samen met het strenge christendom van de Inquisidores en homoseksuele activiteiten werden beter verzwegen om folteringen te vermijden. Die angst om gezien te worden als homoseksueel en vervolgens honden op je lijf te krijgen is volgens velen de oorsprong van beide fenomenen, homofobie en machismo, beiden achterlijke uitdrukkingen van een nood aan een duidelijke rol voor de man en een andere voor de vrouw.
Die nood is bij ons aan de overkant gearriveerd als een deel van de 'westerse beschaving'. Volgens een conservatieve schatting van de Franse politie, protesteerden dit weekend meer dan driehonderd duizend Fransen in Parijs tegen het homohuwelijk. Blijkbaar horen, zelfs vandaag, openheid en tolerantie ten opzichte van homoseksualiteit nog steeds niet bij het pakket 'westerse waarden' dat vandaag zo hoog in het vaandel gedragen wordt. Wie dat wel beweert slaat de bal, uit onwetendheid of hypocrisie, helemaal mis. Integendeel, homofobie lijkt, vanuit het perspectief van een Latijnsamerikaanse macho, eerder een westerse ontwikkeling.
Als je kijkt naar de argwaan waarmee de meest conservatieve westerlingen naar homoseksualiteit kijken, zowel in de VS als in Europa, zie je dat de aanvaarding van homoseksualiteit recenter is dan wat we ‘westerse beschaving’ noemen, dat die aanvaarding eerder een ‘post-westerse’ ontwikkeling is. Aanvaarding van homoseksualiteit valt dus niet onder de naam ‘westerse waarden’.
Het is daarom onzin te eisen dat niet-westerse gemeenschappen een hoop ‘westerse waarden’ moeten aanschaffen, want dan ontken je dat heel wat westerlingen die ‘westerse’ tolerantie zelf niet delen.
Als we voor openheid en tolerantie willen pleiten, doen we dat dus beter niet in naam van de ‘westerse waarden’, om vervolgens de integratie te eisen van niet-westerse nieuwkomers. Tenzij homofobe westerlingen ook op integratiecursus worden gestuurd.
Het zogenaamde integratiedebat moet op zoek gaan naar de definiëring van ‘post-westerse waarden’ die een democratische en diverse samenleving tot gevolg moeten hebben. Die inspanning moeten we allemaal leveren, ook zeker de ‘oerwesterse’ man of vrouw die onze ‘post-westerse waarden’ vandaag nog niet deelt. We moeten die integratie niet eisen op basis van een samenleving die al bestaat, maar namens een samenleving die we samen willen bouwen.
En in die samenleving is er niet alleen geen plaats voor intolerantie ten opzichte van homoseksualiteit, het is ook een samenleving waarin een vrouw voor een klas mag staan ondanks haar keuze om een hoofddoek te dragen, bijvoorbeeld.
>>> Orlando Verde is geboren in Venezuela in 1977, maar woont in Antwerpen sinds 2001. Hij is informaticus van opleiding en schrijft en maakt films af en toe. Eigenlijk vertelt hij vooral graag verhaaltjes.
