De Raskol Khan: muzikale fusie van geloof en hip-hop uit de VS

Cyrus McGoldrick is een Amerikaanse moslim met Iraanse en Ierse wortels. Hij is werkzaam in de New Yorkse afdeling van CAIR, de Council on American-Islamic Relations. CAIR is één van de grootste moslimorganisaties in de VS met 33 afdelingen verspreid over verschillende staten. Hun focus ligt hoofdzakelijk op juridische ondersteuning van moslims die het slachtoffer werden van racisme en discriminatie.

Cyrus' werk als mensenrechtenactivist verenigt zich op een spontane manier met zijn alter-ego: de Raskol Khan. Al enkele jaren treedt hij immers op met een muzikale fusie van geloof en hip-hop voor een groeiende schare fanse zowel binnen als buiten de VS.

Hoewel islam de basis vormt van zijn muziek, werd Cyrus toch niet als moslim opgevoed. “Heel wat mensen denken dat ik moslim ben omwille van mijn Iraanse roots. Maar dat is niet het geval. Ik bewandelde een meer 'toeristische weg'.” Vertelde hij me bij het begin van een zeer vriendschappelijk gesprek. Het wekte mijn interesse onmiddellijk.

Halal Monk: Wat voor een ‘toeristische weg' was dat dan?

Cyrus McGoldrick: Mijn ouders voedden me losjes christelijk op. Maar ze waren helemaal niet dogmatisch. Zelf zijn ze bijvoorbeeld drie keer getrouwd: éénmaal in het gemeentehuis, éénmaal in de moskee en éénmaal in de kerk. Om zeker te zijn dat het zeker telde. (lacht) En in onze gesprekken over spiritualiteit lag hun focus altijd op God en dienstbaarheid. Een goed mens zijn, de waarheid vertellen en je inzetten voor de gemeenschap stonden centraal. Maar ik was niet met religie bezig toen ik jong was.
Aan de universiteit begon ik echter meer en meer religie te bestuderen – hoewel in het begin vooral de politiek en de antropologie ervan. En toen ik me ook met de spirituele kant ervan inliet, was de Bhagavad-Gita het eerste boek dat een échte impact op me had. Voor het eerst voelde ik de eenheid van de schepping. Ik kon het plotseling allemaal  bevatten en alles begon zich stilaan met elkaar te verbinden. Maar dat deed mijn zoektocht niet bij het hindoeïsme eindigen. Ik ging verder en kwam zelfs tot een punt waarop ik zowel de Koran las als Yoga deed. En na een tijdje vielen alle stukjes op hun plaats en besefte ik dat islam ‘mijn’ religie was. Ik had dus geen speciale openbaring of zoiets. Ik rolde er heel spontaan in en ben er altijd door vervuld geweest. 

Halal Monk: Ik las de Bhagavad- Bhagavad-Gita zelf verschillende keren en ik zou zeggen dat het in veel opzichten een veel ‘toegankelijker’ boek is dan de Koran. Zeker voor een westers publiek. Om de Koran te lezen, zo denk ik vaak, heb je heel wat theologische achtergrond nodig. Hoe komt het dat het met jou en de Koran wel klikte?

Cyrus McGoldrick: Wanneer ik meer over islam begon te leren, werd ik niet door mijn leraar opgedragen om de Koran te lezen. Hij liet me wel een biografie van de profeet lezen. En hij had gelijk met dat te doen want eerst moeten we onze bronnen vertrouwen. Terwijl ik meer over zijn leven te weten kwam, begon ik te beseffen waarom het evident was dat de Koran aan hem geopenbaard werd. Hij is het model van hoe we zouden moeten leven volgens de openbaring. Dat is ook waarom mijn leraar zei dat iemand die zijn geloof verliest een biografie van de profeet moet lezen en niet de Koran. De Koran moeten we met de juiste geest lezen en moet met correct respect benaderd worden. Als we er niets uithalen, dan is dat ons probleem, niet het probleem van het boek.

Halal Monk: Moslim worden en de Koran lezen is één ding, maar hoe komt een Iers-Iraanse jongeman terecht in de hip-hop scene?

Cyrus McGoldrick: Toen ik naar New York kwam en mijn best deed om mij aan te passen en mijn weg te vinden, begon ik muziek te spelen met een paar vrienden op dakterrasfeestjes in Brooklyn. Ik kwam in contact met een paar bands en voor ik het wist mocht ik plots teksten schrijven en enkele nummers inzingen voor muzikanten die qua ervaring lichtjaren verder stonden. Dus daar was ik dan, een beetje van een anomalie. De enige witte tussen een hele hoop Afro-Amerikanen en kerels uit de Caraïbben. Maar ik voelde dat ik goed werd en ik kreeg heel wat aanmoediging.
Eerst nam ik het allemaal niet zo serieus maar toen ik in Europa ging reizen en ik een paar fantastische bands zag, vooral enkele folk bands die ik fantastisch vond, begon ik me af te vragen wat voor een artiest ik zelf wou zijn. Want zoals ik het zie, moet een artiest een soort van ‘persona’ hebben, een stijl die hem anders maakt dan de anderen en ik vroeg me af wat dat in mijn geval kon zijn. Zo werd de Raskol Khan geboren.

Halal Monk: Hoe zou je de ‘persona’ van de Raskol Khan dan omschrijven?

Cyrus McGoldrick: Mainstream hip-hop is gebaseerd op het idee van consumptie en overdaad. Het gaat over trots zijn dat we de rommel kunnen kopen die ze ons aansmeren. Ooit begon hip-hop als een tegendraadse subcultuur maar ondertussen werd het opgenomen in de mainstream cultuur en begon het zelfs materialisme als iets positief te verkopen. De Raskol Khan is mijn manier om van dat punt te vertrekken en het dan te ondermijnen. Ik wou tonen dat ik er ook een slachtoffer van was en ik wil mijn leerproces delen. Ik ben niet altijd een fijn persoon geweest. Ik was niet altijd spiritueel. Ik ben ook een idioot geweest. En de Raskol Khan geeft me de mogelijkheid om te verwoorden wat ik heb meegemaakt terwijl ik de muziek gebruik als een gemeenschappelijke grond.

Halal Monk: Je ziet er alleen niet uit als een hip-hop artiest. Als de Raskol Khan behoud je een zeer islamitisch uiterlijk.

Cyrus McGoldrick: Weet je, in de Amerikaanse islam zijn er niet veel rolmodellen buiten de religieuze geleerden. Zelfs de moslims die wat faam krijgen in de businesswereld of in de mainstream cultuur, zien er meestal niet uit zoals ik of zoals de meeste moslims. Zij passen helemaal in het plaatje want ze gaven een deel van hun identiteit op om te slagen in een andere. Nu wil ik ze zeker niet demonizeren maar het lijkt me belangrijk dat we ook enkele rolmodellen hebben die er als een moslim uitzien. Anders krijg je het gevoel dat telkens er iemand op het nieuws verschijnt die eruit ziet zoals ik, dat die niet veel goeds van plan was. Ik wou dus ook de beeldvorming terug wat opeisen.
Dus, als ik mijn muziek tot twee elementen kan terugbrengen, dan gaat het over de beeldvorming terug opeisen evenals ons recht op tegenspraak. Ik voel me best comfortabel in die rol en ik ga er in blijven omdat ik me realiseerde dat elk individu het slagveld is van de ander zijn rechten.

Halal Monk: Je activisme is dus ook een sterk onderdeel van de Raskol Khan?

Cyrus McGoldrick: Het was eigenlijk een kantelpunt voor mij toen ik besefte hoe ik de Raskol Khan kon gebruiken als een platform om er mijn boodschap mee uit te dragen. Vroeger wilde ik mezelf wel uitdrukken maar ik deed dat niet graag op een podium. Ik was vooral geneigd van mijn muziek op te nemen, het online te gooien en de mensen ernaar te laten luisteren. Ik wilde niet in de 'spots' staan en de aandacht op mezelf vestigen omdat dat wat eigenaardig voelde. Maar dan besefte ik op een dag: “In één hand heb ik een thema waar ik heel veel om geef en in mijn andere hand heb ik een podium... Misschien moet ik niet over mezelf spreken maar kan ik de boodschap op de voorgrond plaatsen en die voor zichzelf laten spreken.” Ik begon het dus als een educatieve mogelijkheid te zien, zowel voor het publiek als mezelf. Dat opende mijn leven.

Maar het draait zeker niet allemaal om politiek. Het gaat meer om ethiek in de brede zin. Ik ben nooit in staat geweest om geloof en activisme van elkaar te scheiden omdat, op het einde van de rit, het volgens mij over dienstbaarheid en menselijke waardigheid gaat. Als je op één of andere manier gelooft dat er een wet hoger is dan de wet van de jungle, dan hebben we iets gemeen. Ik ga dus ook niemand bekeren. Ik heb liever een goede christen dan een slechte moslim. 

Imam Ali, de vierde kalief zei: “Elke persoon is ofwel je broeder in het geloof of je broeder in menselijkheid.” Maar heel wat mensen gooien het woord ‘Ummah’ nogal roekeloos rond. Ze denken dat het eenvoudigweg ‘de moslimgemeenschap’ betekent. Dat is een goede manier om er over te denken, maar niet de enige. We moeten een beetje voorbij het ‘ummahtische ego’ geraken want we zitten allemaal in dezelfde schuit. De Ummah betekent voor mij de bredere mensheid en dat is waar we ons zouden moeten op focussen.

Halal Monk: In je dagelijkse werk ligt er inderdaad een heel sterke nadruk op mensenrechten. Is er in de VS veel nood aan een organisatie zoals CAIR? Worden de burgerrechten van moslims vaak geschonden?

Cyrus McGoldrick: Ons werk is zeker nodig. Om je een voorbeeld te geven: het onderzoek van sommige journalisten wees onlangs uit dat de politie van New York dossiers bijhoudt van elke vrijdagpreek van alle moskeeën in New York. Soms nemen ze het op, soms is er enkel een informant die notities neemt. Moslims worden dan ook van heel dichtbij gevolgd in de VS en iedereen die iets zegt dat een beetje ‘anders’ is kan een bezoekje krijgen van de politie of de FBI. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat heel wat moslims het gevoel hebben dat ze ‘de hele tijd bekeken worden’.

Eén van de eigenaardige dingen in het post 9/11 tijdperk is dat religieus gedrag gecriminaliseerd werd. In 2007 begon de NYPD (New York Police Department) het document ‘Radicalisatie in het Westen’ te gebruiken. Dat document werd geschreven door ex-werknemers van de CIA en beschrijft hoe elke moslim een in de huistuin gekweekte terrorist kan worden. En de zogezegde tekenen van radicalisering zijn dingen zoals een baard laten groeien, vaker naar moskeeën gaan, vaker boekenwinkels bezoeken en ophouden met roken. In hun logica is het dan ook normaal dat ze alle moskeeën in het oog houden omdat iedereen die zijn religie praktiseert een potentieel gevaar is.

Ik wil soms zeggen dat het allemaal een misverstand is. Maar het is moeilijk om dat nog te geloven. Het gaat té ver. Volgens mij is het allemaal onderdeel van een oorlogsmachine en moeten we dat maar eens onder ogen durven zien.

We zijn een heel gepolariseerd land op dit moment. Vroeger liep iedereen naar het midden, maar op dit moment is er de Tea-party aan één uiteinde van de extremen en een groep aan de linkerzijde, maar die linkerzijde staat los van enige instelling. Er is dus maar weinig media die in hun naam spreekt en de waarheid, zoals we die kennen, vertelt.

Halal Monk: In elke gepolariseerde situatie versterken de extremen elkaar. Is er in de VS dan geen toename van extremisme aan de kant van de moslims?

Cyrus McGoldrick: Sommige jonge mensen zoeken inderdaad meer naar een extremistische vorm van islam. Maar het gevoel waarop de zogeheten extremisten inspelen is het idee van die jongeren dat ze op een missie zijn om de wereld te redden. Het is een beetje zoals Harry Potter: ze denken dat ze plots een brief van Hogwarts, de school van de uitverkorenen zullen krijgen. En daarom verlaten ze hun gemeenschappen. Misschien komen ze nog wel naar de moskeeën om te bidden, maar ze behoren niet meer tot de groep. Deels omdat de groep hun attitude niet aanvaardt en deels omdat ze vinden dat de imams de échte kwesties niet aankaarten zoals het onrecht dat de overheid hen aandoet of de wereldwijde discriminatie van de gehele moslimgemeenschap. 

Zodus, als onze spirituele leiders de cruciale kwestie niet durven bespreken en zichzelf in een Amerikaanse vlag wentelen om anderen te plezieren, zullen we heel wat goede jongeren verliezen. We moeten eerlijk zijn en de moeilijke kwesties niet uit de weg gaan. We moeten het dus ook hebben over moeilijke concepten zoals jihad, mujahedeen, enz. We moeten uitleggen hoe die concepten niet rond terrorisme draaien maar een andere betekenis hebben, want als we er niet over praten, gaan ze gewoon naar anderen gaan luisteren die niet altijd goede bedoelingen hebben. Als je dus doet alsof het concept van jihad in islam niet bestaat, zullen ze zeggen dat je niet weet waarover je praat en naar één of andere internetsheikh lopen of naar anderen die hen van het rechte pad zullen afleiden.

We moeten niet, zoals sommige imams dat doen, aan jongeren zeggen dat ze er niet uit mogen springen. Er is echt geen nood om onze religie te laten verwateren enkel en alleen om vriendelijk te zijn tegen anderen. We kunnen heel waarachtig met onze religie omgaan, er heel sterk voor uitkomen en nog steeds heel wat vinden dat ons met niet-moslims verbindt. Eén van die gemeenschappelijkheden is bijvoorbeeld dat het niet alleen je islamitische plicht is maar ook je plicht als burger om de samenleving zo goed als je kan vooruit te helpen.

Halal Monk: Is dat ook een boodschap die je via je muziek probeert te brengen?

Cyrus McGoldrick: Zeker. Wanneer ik op een podium sta probeer ik net te zeggen dat ik daar niet sta om alles slap te maken en dat ik niemand wil zeggen hoe ze zich moeten kleden of dat ze 'westerser' zouden moeten zijn – wat dat ook mag betekenen. Neen, ik wil hen enkel zeggen: “Je moet jezelf zijn.” En ik zie dat het werkt. Onlangs kwam er na een voordracht een zestienjarige naar me toe en die zei: “Weet je, je bent de eerste persoon die ik tegenkom die zegt dat het OK is om kwaad te zijn.” Dat maakte mijn dag goed natuurlijk, want wat mij to de islam bracht is net een drang naar sociale rechtvaardigheid.

Halal Monk: Dat versta ik heel goed. Ik vind persoonlijk ook dat we vaak vergeten dat er twee types 'woede' zijn: de eerste is een egoïstische, de tweede een spirituele. Dat laatste is zoals Jezus die uit woede de handelaren uit de tempel verdreef.

Cyrus McGoldrick: Inderdaad. Recthtvaardige woede. Er is eenvoudigweg geen vrede zonder rechtvaardigheid. Of toch geen blijvende vrede. Het Sunni-Shia conflict was vrij vredevol onder Saddam Hussein maar dat was omdat hij zelf degene was die mensen doodde. Je kan vrede afdwingen, maar dat is geen echte vrede.

Uiteindelijk moeten we altijd onthouden dat het rond liefde draait – zelfs als we over woede en rechtvaardigheid spreken. Ik vertel mensen niet dat ze niet kwaad of ontdaan moeten zijn, want, heel eerlijk, als je niet kwaad of ontdaan bent door sommige dingen die zich in de wereld afspelen, dan was je toch niet echt aandachtig. Maar dat soort woede komt voort uit liefde, uit de wens om diegenen die je liefhebt te beschermen tegen onrecht en misbruik.