In deze film worden de Congolezen echt aan het woord gelaten. Kristof brengt mensen op een waardige manier in beeld en slaagt er in stereotiepen te doorbreken.
Maandagavond 15 december. Een doodgewone, winterse avond. Of toch niet. België is aan het terugblikken op een nationale staking én Borgerhout warmt zich op voor de Belgische première van Elephant’s Dream, een film van Kristof Bilsen. Buiten aan de Roma een gezellig gedrum en binnen loopt de grote zaal snel vol. Omar Ba verwarmt de zaal met een voorwoord vol lof. 'In deze film worden de Congolezen echt aan het woord gelaten. Kristof brengt mensen op een waardige manier in beeld en slaagt er in stereotiepen te doorbreken.' Het belooft een boeiende avond te worden.
De poëtische documentaire, Elephant’s Dream zoomt in op situaties die zelden getoond worden. De filmmaker toont het verhaal van drie werknemers bij verschillende staatsinstellingen in de Congolese hoofdstad, Kinshasa: een treinstation, een postkantoor en een brandweerkazerne. Oude staatstructuren die zijn opgericht tijdens de koloniale tijd en die in deze veranderende wereld op zoek moeten naar een nieuwe invulling.
We lijken enkel verval, apathie en hopeloze situaties te zien, maar in de loop van film ontdekken we wel degelijk een evolutie, al is het dan meer in de subtiliteit, in de psychologie van de personages. Bovendien zoekt Kristof geen extremen op. Hij deed dit heel bewust, vertelt hij. 'Ik bleef ver weg van de oorlog in Oost-Congo en de miserie in de ziekenhuizen bijvoorbeeld. Dat zijn choquerende taferelen, iedereen is het erover eens dat die toestanden vreselijk zijn. Tegelijkertijd hou ik er ook niet van een uitsluitend positief verhaal te brengen. Door mensen te tonen in hun dagdagelijkse realiteit in universele settings- iedereen kent wel een treinstation of een postkantoor- probeer ik vragen op te roepen. Wat is de betekenis van de staat in deze geglobaliseerde wereld? Wat kan de overheid (nog) bieden? Maar ook: hoe behoud je je menselijke waardigheid, in een job waarvan de randvoorwaarden niet ingevuld zijn en dus een lege doos is.'
De film laat je inderdaad vertwijfeld achter maar deze vertwijfeling wordt nooit echt ongemakkelijk. De trage en zorgvuldig uitgekozen beelden vormen een mooi tegengewicht en geven inkijk in de wereld van de drie personages. Kristof neemt de tijd om hen echt aan het woord te laten door de stilte te laten werken en het gebruik van innerlijke monologen. Op deze manier komt de menselijkheid en herkenbaarheid van de verhalen naar boven. Dit maakt de documentaire zo universeel maar tegelijkertijd ook schrijnend.
De documentaire laat ook ruimte voor hoop en verandering. Met het nieuws uit Kinshasa van de laatste week in ons achterhoofd doet de brandweerman uit de film zelf een visionaire uitspraak: 'na al dat wachten, gaat een mens zich meer en meer afvragen, waarom en waarop wachten we? Als één mens daartegen gaat revolteren dan volgen er misschien meer en dan ontstaat er revolutie.' Dat is nu net een beetje wat er afgelopen week gebeurde toen de Kinois op straat kwamen omdat de Congolese overheid probeerde de verkiezingen van 2016 uit te stellen. Ondertussen lijkt het dat het protest niet voor niets is geweest en dat de verkiezingen alsnog doorgaan.
Met zijn stijl en gedurfde aanpak, stelt Kristof ook de documentaire als genre in vraag.
De personages flirten met de waarheid, je vraagt je soms af of ze niet gewoon een rolletje spelen. Maar dit maakt ze net zo af en levendig. Kristof beaamt dit. 'Een documentaire is nooit een weergave van de werkelijkheid en trouwens ook in het echte leven speelt iedereen theater. De personages in deze film spelen een rol om zich recht te houden in het leven en in deze absurde werksituatie.'
Deze film stelt zo ook ons referentiekader in vraag. Hoe kijken wij als het oude continent Europa naar Afrika en onze voormalige kolonies. In deze blik zit nog altijd een dualiteit en zelfs een verborgen paternalisme. Kristof houdt een spiegel voor met in het achterhoofd de spreuk van Chinua Achebe- die in het begin van de film verschijnt- Until the lions have their own historians, the history of the hunt will always glorify the hunter.
info en tickets voor de Brusselse première op 7 feb om 20.30) vind je hier
