Je kan deze theatermakers verwijten dat ze teveel brengen en niet kunnen kiezen, maar dit is net ‘the point’. Deze problematiek is zo complex.
Ik kom graag in de Monty. Het is er gezellig en ongecompliceerd. Vrijdag 6 maart was ik daar nog iets liever. De theatervoorstelling “Reizen Jihad” van SINCOLLECTIEF ging er in première. De zaal was gevuld met een divers publiek zowel in leeftijd als in kleur en de energie zat goed. Dat de oudere vrouw achter mij iets te luid en met veel gevoel, haar persoonlijke bedenkingen in het oor van haar buur – en bij uitbreiding ook dat van mij – fluisterde, nam ik er met veel plezier bij. Je kan immers veel zeggen over deze voorstelling, maar één ding is duidelijk: ze grijpt naar de keel en maakt veel emoties los. Net wat we nodig hebben in deze angstige en verwarrende tijden: theater dat de vinger op de wonde legt. Mooi.
Het Mechelse SINCOLLECTIEF werkte bijna twee jaar aan dit meesterwerk. Hun onderzoekstraject rond Syriëstrijders begon met een debat tijdens het Mestizo Arts Festival (oktober 2013). Tijdens een residentie in de Monty toonde het jonge collectief een eerste veelbelovende work in progress (mei 2014) en enkele maanden later presenteerde ze “Het Betoog”, een multimediale voorstelling met debat. Met al dit materiaal ging regisseur Junior Mthombeni verder aan de slag, samen met zijn energieke ploeg.
Het resultaat is een vernieuwende en verwarrende – in de positieve zin van het woord – voorstelling.
More is niet altijd less
In “Reizen Jihad” word je meegenomen op een trip zonder wegwijzers of gids. De theatermakers willen het verhaal van jonge Belgen die naar Syrië vertrekken vertellen én begrijpen. Je wordt overspoeld door een veelheid aan standpunten en perspectieven. Zo worden de Syriëvertrekkers vergeleken met andere idealistische strijders uit het verleden en heden. Als toeschouwer worden je vooroordelen voortdurend doorprikt. De personages wisselen van rol en standpunt, ze zijn niet zwart of wit of net wel, maar dan overdreven. Je raakt in de war. Wie is die gekke touroperator, die reizen naar oorlogsgebied verpatst en flauwe moppen maakt? “Altijd halal, je eindigt met een knal.” Wat moet je doen met zo’n grap? Lachen of wenen?
Je kan deze theatermakers verwijten dat ze teveel brengen en niet kunnen kiezen, maar dit is net ‘the point’. Deze problematiek is zo complex. Een eenvoudig duidelijk antwoord bestaat niet, zelfs geen eenduidige vraag. Om de werkelijkheid geen oneer aan te doen is het enige wat je kan doen een meerlagig en verwarrend stuk brengen. Less is niet altijd more.
Theater met een hart en een ziel
Het is niet alleen de tekst – van de hand van Fikry El Azouzzi – die deze voorstelling zo geweldig maakt. SINCOLLECTIEF speelt met expressievormen om de toeschouwer te raken en te betrekken. De videoprojecties van Kristof Bilsen in combinatie met de dans van Joffrey Anane en Sara Golijanin geven het stuk esthetische diepgang en body. De zang van Hassan Boufous gaat door merg en been en biedt troost bij alle gruwel die we te horen en te zien krijgen. De theatermakers raken zo een aantal gevoelige snaren waardoor het stuk blijft kleven en nazinderen. Alleen jammer van de vieze klei en dat namaakbloed op het einde. Hier voelde ik het niet: de klei en het bloed waren iets te banaal, te snel gekozen in combinatie met de gruwelbeelden uit Syrië op de achtergrond.
Na de voorstelling bleef ik achter met een ‘wauw’-gevoel en een groot deel van het publiek zal dat beamen. “Reizen Jihad” is theater waar Vlaanderen en bij uitbreiding de rest van Europa nood aan heeft. Fris, vernieuwend en knal in je gezicht.
>>>
Reizen Jihad, coproductie Sincollectief, t'Arsenaal Mechelen, De Monty
Op 27, 31 maart en 1 april in t'Arsenaal in mechelen
Op 2 april in CC Berchem.
