Fatima Rafiy ontwerpt hoofddoeken. En niet zomaar hoofddoeken. Wat mij betreft ontwerpt ze de hoofddoeken van de toekomst: traditioneel en toch modebewust, praktisch en toch creatief, verhullend en toch vrouwelijk.
Van zodra ik enkele foto’s van haar werk had gezien was ik al snel onder de indruk van de manier waarop ze een nieuwe style en look creëerde voor dit kledingsstuk, dat in heel wat landen op geregelde tijdstippen voor verhitte maatschappelijke debatten zorgt. Toen ook nog eens bleek dat deze ontwerpster en haar bedrijf Noor D’Izar afkomstig waren uit mijn eigen land, België, kon een gesprek niet lang uitblijven.
Halal Monk: Wordt iemand die zoals jij constant bezig is met hoofddoeken, niet gek van de hele hoofddoekenkwestie die om de haverklap politiek misbruikt wordt om bepaalde belangengroepen in de maatschappij tegen elkaar uit te spelen.
Fatima Rafiy: Ik doe niet aan politiek. Ik hou mij bezig met mode. Ik sta open voor alles wat speelt in de wereld, ook voor andere religies, maar het politieke gehakketak kan me gestolen worden. Ik heb respect voor iedereen, dus het enige wat ik vraag is dat men mij ook respecteert.
Al maakte ik me er in het begin natuurlijk wel druk over natuurlijk. Dat veranderde toen ik het idee kreeg om als ontwerpster aan de slag te gaan en de hoofddoek wat modieuzer te maken. Ik wou dat hun mond zou openvallen en dat ze van de verbazing niet meer zouden weten wat gezegd.
Halal Monk: Je wil de discussies dus doorbreken door er een mode-item van te maken?
Fatima Rafiy: Inderdaad. Zo vaak zeggen ze dat de moslima’s een hoofddoek dragen omdat ze onderdrukt worden door de mannen. En er zijn natuurlijk vrouwen die onderdrukt worden, maar dat heb je overal. Je hebt ook overal mannen die onderdrukt worden. Dat is natuurlijk spijtig, maar ze moeten zo’n problemen niet veralgemenen. In ons geloof mag het onderdrukken sowieso niet. Het is de gemakzucht van de media om altijd het verband te leggen tussen islam en onderdrukking. Met mijn hoofddoeken wou ik daar tegen in gaan. Mijn hoofddoeken stralen immers kracht uit.
Halal Monk: Los van wat allerhande theologen en academici er over zeggen, jij als ontwerpster, vind jij persoonlijk dat het een religieuze plicht is van een hoofddoek te dragen, of niet?
Fatima Rafiy: Ik ben zelf mama van vier kinderen, ik ben gehuwd én ik werk hier op bureau met twee mannen aan een eigen zaak... Een hoofddoek hoeft je voor niets tegen te houden. Het heeft allemaal te maken met de persoon en niet met het geloof. Het dragen van een hoofddoek is een regel zoals er veel zijn in vershillende religies. Je kan dat bespreken tussen man en vrouw of je kan er als vrouw alleen over beslissen wanneer je er één begint te dragen. Ik heb nog drie andere zussen en geen enkele van hen draagt een hoofddoek. En ik draag mijn hoofddoek pas van toen ik ongeveer 32 werd.
Halal Monk: Wat is je eigen motivatie dan om een hoofddoek te dragen?
Fatima Rafiy: Ik draag die uit liefde voor mijn religie. En om in de voetstappen te treden van de sterke vrouwen in onze traditie, zoals Khadija, de eerste vrouw van Mohammed. Zij had zelf ook een zaak. Ik vind dat prachtig. Zij was één van de eerste vrouwen in de geschiedenis waar wij weet van hebben dat zij zo’n zakenvrouw was. En met alleen maar mannen onder haar! (lacht)
Halal Monk: Waarom droeg je je hoofdoek vroeger dan niet?
Fatima Rafiy: Tien jaar geleden kwam ik in een zwaar ongeval terecht. Het was een half mirakel dat we het allemaal overleefden. De auto is overkop gegaan met een volle fles butaangas erin. Mijn vader, zelf zwaar toegetakeld, is toch kunnen opstaan, heeft de fles butaangas uit de auto gehaald, heeft die weggeslingerd en heeft daarna iedereen uit de auto gehaald. Maar door het ongeluk kwam ik zelf wel in een coma terecht.
Toen mijn eigen leven zo aan een zijden draadje hing, had ik een soort contact met ‘de andere wereld’. Ik heb niet echt iets gezien want alles was wit en er was een fel licht, maar toch, toen heb ik ervaren dat ik dieper in mijn geloof moest doorgaan. Ik bad ik dat ik nog zou mogen leven zodat ik nog drie dingen zou mogen doen: naar Mekka gaan, een hoofddoek beginnen dragen en een eigen zaak starten.
Halal Monk: Twee van de drie zijn er dus al. Ben je al op hajj geweest?
Fatima Rafiy: Neen, dat nog niet. Ik wacht nog even tot Noor D’Izar goed draait. En als ik ga moet ik goed voorbereid zijn natuurlijk. Want de beloftes die je daar maakt, moet je ook nakomen.
Halal Monk: Hoe lang ben je nu met Noor D’Izar bezig?
Fatima Rafiy: Drie jaar.
Halal Monk: En zie je jezelf ondertussen ook als een soort kunstenares of doe je het vooral omdat je denkt dat er een markt voor is?
Fatima Rafiy: Een beetje de twee. Ik ben in België geboren en getogen maar ik heb altijd interesse gehad voor mode. Dus toen ik zelf een hoofddoek begon te dragen, merkte ik dat er absoluut geen aanbod was. Het waren altijd dezelfde klassieke hoofddoeken met de typische speldjes onder de kin. Dat was niets voor mij. Ik heb zeker respect voor zo’n soort hoofddoek, maar bij mij zag dat er gewoon teveel ‘bomma’ uit.
Dus ben ik aan het ontwerpen geslaan. Zo creëerde ik bijvoorbeeld een hoofddoek met gleufjes. Die gleufjes dienen om er gemakkelijker je zonnebril in te kunnen steken. Ik was de eerste om dat te ontwerpen en daarin zit misschien wel wat ‘kunst’. Al hebben we het natuurlijk ook gepatenteerd, en daar zit dan weer de markt.
Halal Monk: Heb je nog voorbeelden van zo’n ‘hoofddoekinnovaties’?
Fatima Rafiy: Ik heb een model dat een muts en een sjaal combineert. Of een hoofddoek waar een pelsen kap aan gestikt zit zodat je die gezellig over je hoofd kan trekken in de winter. Maar even goed heb ik een model met een klepje voor wat schaduw terwijl je op safari bent.
Ik heb ook een lederen hoofddoek die geïnspireerd is op de mutsen van oude piloten zoals de Wright Brothers. Met die hoofddoek ben ik trouwens geselecteerd geweest door het Flanders fashion institute om op de Fashion Week in Parijs te gaan staan. Dat was natuurlijk een uniek gebeuren voor een moeder zoals ik, zo tussen al die jonge modeontwerp(st)ers. En eigenaardig genoeg, niet alleen moslima’s kwamen op me af maar ook heel wat Westerse vrouwen kwamen me zeggen dat ze zoiets wel zouden kunnen dragen. Zelfs twee mannen! Ze hadden het idee om zoiets op een motorfiets te dragen.
Halal Monk: Over mannen gesproken, heb je er ooit aan gedacht om een moderne vorm van tulband te ontwerpen? Ik zou het zelf niet onmiddellijk dragen, maar ik vind ze altijd prachtig wanneer ik door landen zoals India of Pakistan reis.
Fatima Rafiy: Zeker. Ik heb onlangs een tulband ontworpen – maar dan wel één voor vrouwen. In feite is het gewoon een stuk stof in een soort brede ring, maar je kan die op verschillende manieren om je hoofd binden, o.a. in de vorm van een tulband. Dat is iets voor de zomercollectie natuurlijk.
Halal Monk: Hou je ook rekening met de verschillende kledingstijlen uit de verschillende moslimlanden? Turkse moslima’s dragen hun hoofddoek bijvoorbeeld helemaal anders dan Marokkaanse.
Fatima Rafiy: Je moet me zien zoals elke andere mode-ontwerpster. Die hebben een bepaalde stijl en ze houden zich er aan. Zo ben ik ook. De Turkse vrouwen, de Pakistaanse, de Arabische, ze hebben allemaal een eigen stijl, maar mijn hoofddoeken kunnen in principe door hen allemaal gedragen worden. Alleen dragen ze dan een beetje ‘mijn’ stijl.
Nu is het natuurlijk moeilijk omdat ze ons nog niet zo goed kennen, maar ik ben er zeker van dat mensen deze stijl ook zullen volgen eenmaal ons merk doorbreekt.
Halal Monk: Kreeg je trouwens ooit tegenkanting vanuit moslimhoek? Zijn er sommigen die het niet aanvaarden dat je een mode-item maakt van een religieus symbool?
Fatima Rafiy: Ik heb dat op voorhand besproken met een imam. Hij heeft gezegd dat ik niets verkeerd doe met het verkopen van hoofddoeken en dat het uiteraard weinig uitmaakt welke vorm of kleur ze hebben. En als moslima weet ik natuurlijk zelf ook wel wanneer iets helemaal niet kan.
Halal Monk: Het lijkt me ook moeilijk om vanuit de islam kritiek te uiten. De islamitische jurisprudentie en traditie kent nu eenmaal geen strikte bepalingen over het uitzicht van een hoofddoek.
Fatima Rafiy: Inderdaad. Als ze in Saudi-Arabië veel zwart dragen is dat omwille van de zon. Het lijkt de zon aan te trekken, maar als je verschillende lagen draagt, houdt men het toch koel onder de kleren. Het is dus geen voorschrift. Het uitzicht van een hoofddoek is vooral een kwestie van cultuur.
Halal Monk: Zou je nog een stap verder willen gaan en ook andere kledingstukken ontwerpen?
Fatima Rafiy: Dat is mijn droom, ja. Maar een hoofddoek is al duur, laat staan een volledige look ontwerpen en uitwerken. Ik heb er nu dan ook even geen financiering voor om andere kledingstukken te ontwerpen.
Veel mensen zeggen natuurlijk wel dat je alles al kan vinden in andere winkels. Maar wij moeten vaak langer shoppen dan andere vrouwen omdat we de gepaste kledij moeten vinden. Het is niet dat we geen Westerse kledij mogen dragen, maar er zijn toch bepaalde kledingstukken die moeten aangepast worden aan onze dress code. Als ik kledingstukken ga kopen is het vaak te lang of te kort of moet het wat breder gemaakt worden. Soms is dat bijvoorbeeld omdat er voor een moslima niet op het lichaam mag gecentreerd worden. Het moet ernaast gecentreerd worden, anders gaat men de lichaamsvormen te veel accenturen. Dat is natuurlijk ook een voordeel voor volslanke vrouwen, maar het is nu eenmaal een voorschrift uit de Koran dat de vrouw niet met haar lichaamsrondingen te koop moet lopen.
Halal Monk: Dergelijke voorschriften lijken me wel wat moeilijk in een modecultuur waarbij het accentueren van het lichaam vaak centraal staat.
Fatima Rafiy: Dat is zo, maar ik ben zeker dat je heel mooie, elegante, jonge en stijlvolle outfits kan ontwerpen voor moslima’s die helemaal mee zijn met de hedendaagse mode.
--
Dit interview verscheen oorspronkelijk in het Engels op www.halalmonk.com.
Lees het hele Halal Monk dossier hier op Kif Kif
