Bezoekers krijgen een unieke kans om een selectie van 82 schilderijen, archiefstukken en voorwerpen van onder andere de collectie van de gerespecteerde africanist Bogumil Jewsiewicki te zien.
Populaire schilderkunst is net als moderne muziek: van buitenaf lijkt het erg oppervlakkig tot je de codes leert kennen. Met Congo Art Works- een tentoonstelling van populaire Congolese schilderkunst- probeert het Afrikaans Museum in samenwerking met BOZAR de link Congo-België in een hedendaags perspectief te plaatsen, zodat hedendaagse Belgen, met Congolese roots of niet, de gedeelde geschiedenis kunnen herinterpreteren. Met deze karakteristieke tentoonstelling leer je zeker de codes kennen en zodoende gaat er een wereld van verhalen open. Het is de makers gelukt om aan te tonen waarom men vaak zegt: “Kunst kan de wereld redden”.
Wetenschap en kunst hand in hand
Bezoekers krijgen een unieke kans om een selectie van 82 schilderijen, archiefstukken en voorwerpen van onder andere de collectie van de gerespecteerde africanist Bogumil Jewsiewicki te zien. Onder leiding van Dr. Bambi Ceuppens en fotograaf Sammy Baloji is er gekozen voor de combinatie vanuit wetenschappelijke en artistieke expertise, met een verbluffend resultaat als gevolg. Bij alle voorwerpen en schilderijen krijg je een beknopte uitleg vanuit een artistiek of wetenschappelijk inzicht.
Samen voor rijkere verhalen
Voor BOZAR directeur Paul Dujardin is erfgoed fundamenteel, om niet te vergeten. Met een interactie tussen de verklaringen van toen en nu. Via de samenwerking in Congo en met de Congolese diaspora probeert men zeker deze collectie van Belgisch – Congolees erfgoed alle eer aan te doen.
Door allerlei samenwerkingsverbanden met de Congolese diaspora probeert men de daad bij het woord te voegen en zo de Congolese diaspora te betrekken in de eigen collectieve geschiedenis. Heel wat verhalen en informatie werden verzameld dankzij een samenwerking met het Vlaams-Afrikaans Huis Kuumba, in de Matongewijk en met mensen uit de gemeenschap. Hier werden ophelderingen gebracht over stukken die Dr. Bambi Ceuppens en haar team niet konden vinden in hun bronnen. Nog een ander initiatief is dat van Artist in Residence, een samenwerking waarbij talentvolle artiesten in Congo de kans krijgen zich in Brussel te profileren. Co-curator van Congo Art Works Sammy Baloji was de eerste die deze kans zes jaar terug kreeg.
De tentoonstelling zelf
Aan de ingang van de Hortahal begint het al. Je wordt opgewacht door een reusachtige toegangspoort, ontworpen door Sammy Baloji, geïnspireerd door traditionele motieven in het gerechtsgebouw van het Congolese Niangara. Gebouwd in 1903 op vraag van Belgische koloniale autoriteiten. Een poort die je verzekert van boeiende verhalen of zoals Baloji het zegt: “een dubbele dialoog tussen het toen en nu. Doorheen pre-koloniaal, koloniaal en post koloniaal België en Congo”.
Terug naar onze poort. Wel, deze laat je zeker niet los. Als bezoeker zal je even de tijd mogen nemen om drie dingen te doen. Één: naar ademen happen, want de schoonheid waarmee je wordt getroffen is enorm. Twee: goed kijken naar de details die vakkundig zijn verwerkt vanuit de traditionele motieven. Drie: een selfie nemen met de hashtag #goingtoanotherspaceintime en vervolgens aan iemand vragen om jou het verhaal achter de motieven te vertellen. Hint: Deze werden gebruikt om de koloniale autoriteiten uit te lachen of om symbolische boodschappen te versturen.
Voorbij de Hortahal begint een parcours dat bezoekers door periodes heen brengt in de populaire Congolese kunst. De eerste traditionele zandtekening afkomstig uit de 7de eeuw, de koloniale periode, Mobutu… Ook verschillende thema’s komen aan bod die de dagelijkse bekommernissen van Congolezen in beeld brengen. Ongelijkheid, seksisme, wanbeleid, koloniaal tijdperk en natuurlijk de verankering van het geloof en historisch belangrijke figuren. Zo krijg je ook populaire schilderijen, culturele helden en martelaren te zien.
De grootste uitdaging voor elke bezoeker - en tevens ook de grootste bron van plezier - zal zijn om de codes te ontdekken. De codes zijn niet alleen een sleutel naar de verhalen, maar ook een sleutel tot reflectie voor onze hedendaagse link tussen de twee landen.
Jongeren van de diaspora: you must see this!
Waarom zouden jongeren met Afrikaanse roots dit bezoeken? Deze tentoonstelling speelt in op verschillende aspecten die hen kan boeien, maar volgens Dr. Ceuppens wordt de zoektocht van jongeren in verband met het koloniale hier goed beantwoord. De schilderijen geven hen handvaten om de continuïteit en gelijkenissen tussen toen en nu te zien. Maar het toont jongeren ook duidelijk dat hun voorouders zeker hebben teruggevochten via hun kunst en hen ook boodschappen hebben nagelaten via de codes die ze hanteren, aldus Dr. Ceuppens.
Persoonlijk vind ik dit een must see voor jongeren in het algemeen, mits een goede gids komen ze buiten met het gevoel dat kunst een uitlaatklep kan zijn. Sterker nog, dat ze hun realiteit, frustraties en dromen kunnen communiceren via kunst.
In afwachting van de heropening van het Afrikaanse Museum in 2017 is deze tentoonstelling alvast een goede opwarmer van wat we kunnen verwachten. Volgens Dr. Ceuppens krijgt het koloniale verleden na de restoraties en verbouwingen in het Afrikaans Museum zeker een volwaardige plek. Tot dan kunnen jongeren van de diaspora genieten van Congo Art Works en de Africa Sundays in de BOZAR. Voor scholen en groepen zijn er creatieve rondleidingen voorzien.
Waar moet je zijn?
Congo Art Works Populaire schilderkunst
Datum: 07.10.2016 - 22.01.2017
BOZAR - Paleis voor Schone Kunsten
Ravensteinstraat 23, 1000 Brussel (Brussel Centraal)
Inkom 10 €
Voor de kunstliefhebbers Congo Art Works. Populaire schilderkunst, toont werken van: onder meer Chéri Benga, Chéri Chérin, Chéri Samba, Maître Syms, Shula, Albert Lubaki, Tinda Lwimba, Pili Pili Malangoy en Djilatendo. De schilderijen werden gemaakt tussen 1968 en 2012. Ze beelden ernstige onderwerpen uit en reflecteren kritisch op religie, politiek en maatschappelijke problemen, met een vleugje humor
