Het begrip 'cultuur' wordt maar al te vaak ingezet om de weerstand tegen gemengde relaties te rechtvaardigen, terwijl vaak heel wat andere factoren zoals opleidingsniveau en interesses sterker meespelen in het kiezen van een partner
In het kader van een algemene leerdag over sociale thema’s in een secundaire school gaf ella vzw een boeiende workshop met als centraal thema ‘de ideale partner’. De klasgroep was gezellig klein en telde iets meer jongens dan meisjes. Ik nestelde me in een hoekje en luisterde naar een gesprek tussen jongeren over hun ideale partner, mogelijke hindernissen in zogeheten ‘gemengde relaties’ en het volgen van toekomstdromen.
Als opwarmer vroeg Ella de leerlingen om op een blaadje hun ideale partner te omschrijven wat betreft uiterlijke kenmerken, nationaliteit, leeftijd, religie en karakter. Nadien werd aan elke leerling gevraagd om luidop voor te lezen wat ze hadden geschreven. Sprak de eerste leerling nog aarzelend en stroef over zijn dromen, dan werd dit veel vlotter toen de spits eenmaal was afgebeten.
Wat opviel was dat de meeste leerlingen graag een partner wilden die uit hetzelfde land van oorsprong kwam als de eigen familie, en ook dezelfde religie beleefde. In dit geval overheersten dus Marokkaans als nationaliteit en islamitisch als religie. Toch correspondeerden deze vereisten niet altijd met de wensen qua uiterlijk van de partner: niet alleen ‘mooie vormen’, maar ook ‘blond haar’ en de Italiaanse nationaliteit waren vereisten die geregeld terugkwamen. Toen Ella en de lerares de leerlingen hiermee confronteerden, barstte er een luid gelach los, gevolgd door stoere praatjes van enkele jongens.
Karaktereigenschappen die de jongeren in hun ideale partner wilden terugvinden, waren heel genderrol bevestigend. Jongens wilden van hun ideale partner dat die buitenshuis zou werken maar tegelijk ook het huishouden zou regelen, niet te veel zou uitgaan met andere mannen (de meningen hierover varieerden, en de jongens die hun vrouw liever thuis zagen, kregen giftige blikken van de meisjes). Een geregeld terugkerend woord bij de dromen van de meisjes dan weer, was dat hun ideale partner ‘possessief’ moest zijn –ondanks de eerdere kwade blikken richting de jongens die vonden dat hun vrouw niet te veel mocht uitgaan met andere mannen. Nogal wat contradicties dus in de dromen over de ideale partner, maar hoeven dromen dan altijd perfect consistent te zijn?
In een tweede deel van de workshop haalde Ella de kwestie van gemengde relaties aan: wat was nu in feite het probleem daarmee? “Als je elkaars cultuur en religie niet deelt, wordt het moeilijk”, klonk het vaak in de klas. Het feit dat je elkaars cultuur en religie kan delen zonder elkaars interesses en hobby’s te delen, veranderde weinig aan de mening van de leerlingen. Maar wat nu als je verliefd wordt op een jongen of meisje die jouw cultuur niet deelt? En wat als je ouders je verplichten om met iemand te trouwen? wierp Ella op. De meningen hierover waren verdeeld. “Je ouders hebben toch het beste met je voor” ,klonk het her en der.
Als verlengstuk van deze groepsdiscussie toonde Ella een documentaire waarin een aantal gemengde koppels aan het woord kwamen over hun relatie. “De DVD heeft als doel om de bespreekbaarheid van het thema te verhogen en om te sensibiliseren en informeren over een onderwerp dat behoorlijk gevoelig ligt bij veel Vlaamse gezinnen, van welke afkomst dan ook”, legt Ella uit. “Met de DVD willen we bepaalde vooroordelen en clichés over het onderwerp ontkrachten: zogenaamde gemengde relaties hoeven niet per se te mislukken, maar het negatieve beeld daarover is wel overheersend in de samenleving. Het begrip 'cultuur' wordt maar al te vaak ingezet om de weerstand tegen gemengde relaties te rechtvaardigen, terwijl vaak heel wat andere factoren zoals opleidingsniveau en interesses sterker meespelen in het kiezen van een partner.”
Na een nabespreking van de documentaire, deelde Ella een aantal strookjes papier uit waarop een begin van een fictieve casus stond, waar de leerlingen in kleine groepjes een einde voor moesten verzinnen. Sommige groepjes lieten het verhaal eindigen conform de normen die ze ook al verdedigden bij de keuze van de ideale partner: gemengde relaties zijn not done en uiteindelijk luistert de persoon in het verhaal naar de wensen van de ouders. Andere groepjes waren creatiever en lieten hun actoren losbreken van de normen, bijvoorbeeld door hen geld te laten sparen om later bij hun zelf gekozen partner te wonen, die niet noodzakelijk correspondeerde met de wensen van de ouders.
De bel die het einde van het lesblok aankondigde, kwam veel te snel. “Soms doen we nog een andere oefening ook,” aldus Ella. “Daarin vragen we aan de leerlingen om hun toekomstdromen te beschrijven, en obstakels die die dromen in de weg staan. Daarna maken we een onderscheid tussen obstakels die gerelateerd zijn aan de biologische sekse -en dat zijn er erg weinig!- en de obstakels die gerelateerd zijn aan de cultureel geconstrueerde gender.” Die oefening had ik dolgraag in de praktijk gezien, maar de workshop was helaas voorbij. Maar de klasdiscussie bewees wel dat Ella vzw haar doel had bereikt: gemengde relaties bespreekbaar maken, en jongeren doen durven dromen over hun ideale partner.
Extra info:
De vorming over gemengde relaties is slechts één van de vele vormingen die ella vzw aanbiedt. Meer info vind je hier: http://ellavzw.be/aanbod/vormingen/
De DVD waarvan sprake in het artikel maakt onderdeel uit van een pakket waarmee ella vzw de bespreekbaarheid en de aanvaarding van gemengde relaties wil vergroten. De focus ligt op koppels waarvan de partners een verschillende etnische en/of religieuze achtergrond hebben. Het cahier is bestemd voor zowel jongeren en koppels als voor jongerenbegeleiders en hulpverleners. Meer info: http://ellavzw.be/productinfo/ProductDetails?id=33
>>> Dit stuk maakt deel uit van het dossier Gender & Diversiteit (een samenwerking tussen Ella vzw, VOK en Kif Kif)
